Η μόλυνση των παραλιών και της θάλασσας από τα πλαστικά. ’Ένας ορατός-αόρατος κίνδυνος.     

Το όμορφο σκηνικό των παραλιών μας, το χαλούν ,συχνά  τα συσσωρευμένα σκουπίδια από πλαστικές σακούλες, μπουκάλια, πλαστικές συσκευασίες, αποτσίγαρα. Μειώθηκε η αυξήθηκε η παρουσία των σκουπιδιών στις παραλίες μας;. Δυστυχώς συμβαίνει το δεύτερο, υπάρχει μια αυξητική συσσώρευση και όλοι έχουμε την ευθύνη μας.

Μπορεί να Βλέπουμε μια παραλία επιφανειακά καθαρή, στην πραγματικότητα όμως μπορεί η αμμουδιά να είναι γεμάτη με μικροσκοπικές ίνες πλαστικού!

Μια νέα «αόρατη» ρύπανση, η οποία προκαλείται από τα εκατομμύρια τόνους πλαστικού που πετάγονται ανεξέλεγκτα  παντού, απειλεί το θαλάσσιο οικοσύστημα  αλλά  ίσως και την υγεία του ανθρώπου.

Χιλιάδες τόνοι πλαστικού «ταξιδεύουν» στο Αιγαίο και καταλήγουν στις ακτές. Εκτός όμως από την ορατή αυτή συσσώρευση στις παραλίες, καταγράφεται πλέον και είναι μετρήσιμη η αποσύνθεση των υλικών, η οποία δημιουργεί εκατομμύρια μικροπλαστικά (microplastics) που απειλούν το οικοσύστημα.

Η ρύπανση των παραλιών, από κάθε είδους πλαστικά ,αποτελεί μόνιμο κίνδυνο για τα οικοσυστήματα, και την υγεία τόσο των θαλάσσιων ειδών όσο και των ανθρώπων.

Σύμφωνα, με υπάρχουσα έρευνατουΙνστιτούτου «ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ» στο International Committee for the Scientific Exploration of the Mediterranean (CIESM), 2013]

              
 «…Οι υψηλότερες συγκεντρώσεις μικροσκοπικών ινών πλαστικού, παρουσιάστηκαν πρώτα στη Ρόδο (75 μικροσκοπικές ίνες πλαστικού ανά 50 ml άμμου), μετά στην Αττική (70) και στην Ικαρία (65) κλπ κλπ.

«Συγκεντρώθηκαν και αναλύθηκαν δείγματα από 110 παραλίες της Ελλάδας, (μεταξύ των οποίων και της Ρόδου) και εξήχθησαν πολύ χρήσιμα συμπεράσματα για τις επιπτώσεις του πλαστικού στα θαλάσσια και  σε χερσαία οικοσυστήματα και κατ’ επέκταση στην ανθρώπινη υγεία.

Τα αποτελέσματα απέδειξαν ότι η διασπορά των μικροσκοπικών ινών πλαστικού οφείλεται κυρίως στην παρατεταμένη παρουσία των σκουπιδιών στις παραλίες».

Η προέλευση αυτών των πλαστικών είναι γνωστή και σίγουρα δεν προέρχεται μόνο από τα σκουπίδια που εναποθέτει ο εγχώριος και ξένος τουρισμός στις ελληνικές παραλίες. Προέρχονται από τις εκατοντάδες παράνομες χωματερές που λειτουργούν στις “πίσω αυλές” των παράκτιων περιοχών, οι οποίες τροφοδοτούν με πλαστικό δηλητήριο το φυσικό περιβάλλον.

Αόρατα πλαστικά  πνίγουν τις ακτές μας. Τα πλαστικά, θρυμματίζονται σε πολυάριθμα μικρά και μικροσκοπικά κομμάτια, ίσως και αόρατα, τα οποία καταλήγουν να πλέουν στην επιφάνεια της θάλασσας. Τα μικροπλαστικά (μικροσκοπικές ίνες) εναποτίθενται σε παραλιακά ιζήματα, συσσωρεύονται και αποτελούν μία αυξανόμενη απειλή για την υγεία ανθρώπων και των οικοσυστημάτων. Η διασπορά των μικροπλαστικών είναι τόσο μεγάλη που θεωρείται πλέον ότι όλα τα ψάρια, ή όλοι οι οργανισμοί που τρέφονται με ψάρια (συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου), περιέχουν σε κάποιο βαθμό μικροπλαστικές ίνες στο σωματικό τους ιστό.

«Είναι καμπανάκι κινδύνου καθώς δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι είδους μικροοργανισμοί εγκλωβίζονται σε αυτές τις μικροσκοπικές ίνες και ούτε ξέρουμε  ποια τοξικά απόβλητα μεταφέρουν όταν τελικά καταλήγουν στον άνθρωπο, μέσω της τροφής με ψάρια» λέει ο κ. Νίκος Κατσαρός, επιστημονικός συνεργάτης στον «Δημόκριτο» και τονίζει ότι η μακροχρόνια συσσώρευση ρυπογόνου φορτίου θα έχει πιθανόν αρνητικές επιπτώσεις στον άνθρωπο.

Τα αποτσίγαρα  π.χ. έχουν τοξικές ουσίες (κάδμιο, αρσενικό και μόλυβδο). Τα φύλλα καπνού περιέχουν αρκετά αλκαλοειδή, συμπεριλαμβανομένων και των ιδιαίτερα τοξικών αλκαλοειδών νικοτίνης. Η νικοτίνη στην καθαρή της μορφή είναι ένα ισχυρό εντομοκτόνο και ανάμεσα στα πιο θανατηφόρα όλων των φυτικών προϊόντων.

Τι μπορεί όμως να γίνει για να μειώσουμε τα σκουπίδια και τα αποτσίγαρα στις παραλίες;

Θεωρώ, πως κάθε καμπάνια που συνοδεύει, μόνο, την έναρξη της καλοκαιρινής σεζόν και προτρέπει τους πολίτες σε γενική εκστρατεία καθαρισμού των παραλίων από σκουπίδια στερείται ουσιαστικής και λογικής βάσης. Εκτός, αν το ζητούμενο είναι ο καθαρισμός τους , για λόγους αισθητικούς και εμπορικούς. Το πρόβλημα ξεκινά και από την έλλειψη διαχείρισης των απορριμμάτων (διαλογή). Να φροντίσουμε να πετάμε τα σκουπίδια και τα αποτσίγαρα μας στον ειδικό κάδο των απορριμμάτων και όχι όπου βρισκόμαστε.

Η κατάρα της σακούλας. Πρέπει να περιορίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο τις πλαστικές σακούλες. Μπορούμε να χρησιμοποιούμε διχτάκια, καλάθια, καροτσάκια, σακίδια ή επαναχρησιμοποιούμενες και βιοδιασπώμενες ή φυτοδιασπώμενες τσάντες για τα ψώνια μας. Οι επαναχρησιμοποιούμενες πλαστικές τσάντες πρέπει να είναι αρκετά δυνατές για να χρησιμοποιούνται πάνω από τέσσερις φορές. Αυτή είναι η προϋπόθεση ώστε η ετήσια περιβαλλοντική τους αναφορά να έχει κάποιο συμφέρον.  Η παραλία δεν είναι το μεγάλο σταχτοδοχείο.

Το πρόβλημα είναι  προ των πυλών και πρέπει να το αντιμετωπίσουμε με συντονισμένες πρωτοβουλίες των τοπικών κοινωνιών, ενεργοποιώντας ταυτόχρονα τον παράγοντα “ατομική ευθύνη”. Καταρτισμός σχεδίου ολοκληρωμένης δράσης καθ όλη τη διάρκεια του έτους, ευαισθητοποίησης και ενεργοποίησης των πολιτών, ενημέρωση των πολιτών και των μαθητών, για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος καθώς επίσης και την οικολογική αξία της παράκτιας ζώνης.

Να διδάξουμε τα παιδιά μας και τα παιδιά που βρίσκονται γύρω μας κάποιες καθημερινές συνήθειες, σε ότι αφορά τη διαχείριση των απορριμμάτων.

Η επιστημονική γνώση των πηγών της πλαστικής ρύπανσης είναι πολύτιμη. Το θέμα είναι, να ανιχνεύσουμε, μέσα από έρευνα-μελέτη, σε κάθε περιοχή, τις πηγές από όπου προέρχεται το πλαστικό και να τις αποκόψουμε, ώστε να μην “τροφοδοτούν” τις παραλίες μας.

Συνεχής καθαρισμός των παραλιών και απομάκρυνση των απορριμμάτων, και όχι μόνο, κατά την έναρξη της τουριστικής Περιόδου. Αναφέρω και απομάκρυνση γιατί σε κεντρική παραλία της Ρόδου αντί να τα μεταφέρουν τα σκουπίδια, τα έθαψαν στην άκρη. Ότι χειρότερο μπορεί να συμβεί. Με τις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού, μέρος αυτών θα αποσυντεθούν και θα είναι ο αόρατος  κίνδυνος.

Τα πλαστικά στις ακτές, δεν είναι μέρος του τοπίου, αποτελούν επικίνδυνα παράσιτα που πρέπει να αποβάλλονται, στην ώρα τους, και την ευθύνη την έχουμε όλοι μας, ατομική και συλλογική.

Ας γίνει μία σωστή και αποτελεσματική  αρχή με την συμμετοχή όλων μας.

Ας αφυπνιστούμε  ΌΛΟΙ !

Γαμβρούδης Χ. Χρήστος

Διδάκτωρ Υγειονομικής και Περιβαλλοντικής Μηχανικής

1. M. Sc Έλεγχος Ποιότητας και Διαχείριση Περιβάλλοντος
2. M. Sc Γεωτεχνολογία και Περιβάλλον

Διπλωματούχος Μηχανικός Ορυκτών Πόρων