Βαγγέλης Παυλίδης

Για την υγεία σας, προτείνεται επίσκεψη στο blog του 

“Δεν έχει σημασία πόσο κοσμοπολίτης είμαι από τη γέννησή μου, πόσο αλήτης είμαι, ερωτευμένος με τους απέραντους ορίζοντες, όπως με βλέπετε, εγώ παραμένω ωστόσο Ρουμάνος, από τη μητέρα μου, τη γλώσσα και την όμορφή μου Βραΐλα, Έλληνας από τον πατέρα και την αγαπημένη του πατρίδα… Από όλους τους λαούς, ο ρουμανικός και ο ελληνικός είναι το πιο κοντά στη ψυχή μου. Τους αγαπάω και τους κατανοώ, λόγω του αίματος που μού έδωσαν. Τα προτερήματα και τα ελαττώματά τους είναι και δικά μου.”

Panait Istrati

Στις 10 Αυγούστου 1884, γεννιόταν στην Βραϊλα της Ρουμανίας ο Panait Istrati. Μάνα του η Ζωίτσα Ιστράτη, Ρουμάνα παραδουλεύτρα και πατέρας του ο Γεώργιος Βαλσάμης, καπνέμπορος ή λαθρέμπορος, από τα Φαρακλάτα της Κεφαλονιάς. Ο ονομάστηκε Γεράσιμος Βαλσάμης μα αργότερα προτίμησε το όνομα της μητέρας του, μια και ο πατέρας του τους είχε εγκαταλείψει.

Πολύ μικρός εγκατέλειψε σπίτι και σχολείο και άρχισε να περιπλανιέται σ’ Ευρώπη και Μ. Ανατολή. Δούλεψε υπάλληλος ξενοδοχείου, φορτοεκφορτωτής, νυχτοφύλακας, μπογιατζής… Μια μέρα, όντας στην Γαλλία, απελπισμένος προσπάθησε να βάλει τέλος στην ζωή του. Γράφει ο Νομπελίστας Ρομέν Ρολάν:

“Τις πρώτες μέρες του Γενάρη του 1921 μου παρέδωσαν ένα γράμμα από το νοσοκομείο της Νίκαιας. Είχε βρεθεί πάνω σε κάποιον απελπισμένο που είχε κόψει το λαρύγγι του. Οι πιθανότητες να ζήσει ήταν ελάχιστες. Διάβασα το γράμμα και κυριεύθηκα από την αίσθηση της μεγαλοφυΐας. Ενας καυτερός άνεμος στην πεδιάδα. Ηταν η εξομολόγηση ενός Γκόρκι των Βαλκανίων. Πετύχαμε να τον σώσουμε. Θέλησα να τον γνωρίσω. Γίναμε φίλοι. Ονομάζεται Ιστράτι”.
Με την υποστήριξη του Ρολάν, ο Ιστράτι εξελίχθηκε στον μετέπειτα μεγάλο συγγραφέα, τον “Γκόρκι των Βαλκανίων”.
Την περίοδο 1927-28 θα συναντηθεί στην Σοβιετική Ένωση με τον Νίκο Καζαντζάκη και θα συνδεθούν με φιλια. Θα παρουσιάσει πρώτος τον Καζαντζάκη στο Γαλλικό κοινό και αντίστοιχα το ίδιο θα κάνει ο Καζαντζάκης στην Ελλάδα για κείνον.

Τον Ιανουάριο του 1928, Καζαντζάκης, Γληνός και Ιστράτι μιλούν στο Αθηναϊκό θέατρο “Αλάμπρα” για τα επιτεύγματα της Σοβιετικής Ένωσης. Γίνεται σάλος, διαδήλωση αντιφρονούντων, επεμβαίνει η αστυνομία, ορίζεται δίκη μα εν τω μεταξύ ο Ιστράτη θα απελαθεί.

Ο Καζαντζάκης τον αναφέρει συχνά στα έργα του. Στην “Αναφορά στον Γκρέκο” γράφει:

“Μπήκαμε σ’ ένα ρεστοράν, καθίσαμε˙ έβγαλε από το λαιμό του, όπου είχε κρεμασμένο, σαν χαϊμαλί, ένα μποτιλάκι λάδι και περέχυσε το φαΐ του. Ύστερα έβγαλε από την τσέπη του γιλέκου του ένα κουτάκι πιπέρι κι έριξε μπόλικο στην πηχτή κρεατόσουπα. -Λάδι και πιπέρι, είπε γλείφοντας τα χείλη, όπως στην Βραϊλα […] Φάγαμε με κέφι˙ ο Ιστράτη σιγά σιγά θυμόταν τα ελληνικά του και κάθε τόσο που ανέβαινε από τη μνήμη του μια λέξη χτυπούσε τα παλαμάκια σαν παιδί:

-Καλώς τη! Φώναζε σε κάθε λέξη˙ καλώς τη! Τι μου γίνεσαι;”

Μετά την επίσκεψή του στην ΕΣΣΔ διαφώνησε με το Σοβιετικό καθεστώς, κατηγορήθηκε ως Τροτσκιστής και δέχτηκε επιθέσεις και συκοφαντίες, χωρίς να τον στηρίξει ο Καζαντζάκης. Εκεί θα τελειώσει και η φιλία τους.

Πέθανε μονάχος, σ’ ένα σανατόριο στο Βουκουρέστι το 1935.

Έγραψε στα Ρουμανικά μα κύρια στα Γαλλικά. Στην Ελλάδα μερικά απο τα βιβλία του μεταφράστηκαν μετά το 1975:

«Κυρά Κυραλίνα», «Ο θείος Αγγελος», «Οι Χαϊντούκοι», «Ο Μιχαήλ», «Η Νεραντζούλα», «Τα γαϊδουράγκαθα του Μπαραγκάν», «Ο σφουγγαράς», «Προς μιαν άλλη φλόγα»…

“It makes no difference how cosmopolitan I am by birth, how much of a bum, how much in love with the wide horizon, as you see me I nevertheless remain Romanian by my mother, the language and my beautiful Brăila, and Greek by my father and his beloved country… From all peoples Greeks and Romanians are closer to my soul. I love and understand them, because of the blood they gave me. Their merits and faults are also mine.”

Panait Istrati

Panait Istrati, August 10, 1884 – April 16, 1935, was a Romanian writer of French and Romanian expression, nicknamed “The Maxim Gorky of the Balkans”. Friend of Nicos Kazantzakis, whom he met in Moscow in 1927-28. Born in Brăila, Istrati was the son of the laundress Joița Istrate and of a Greek smuggler from the village of Faraklata in Kefalonia