Ο Χρήστος Χωμενίδης είναι συγγραφέας

Εάν ένας εικοσάχρονος με ρωτούσε “από πού ξεκίνησαν όσα ζούμε;”, αντί να επιχειρήσω μια κοινωνικοπολιτική αναδρομή, αντί να τον παραπέμψω σε μελέτες και σε στατιστικές, θα του έδειχνα απλώς τις ταινίες του Νίκου Περάκη.

Ο Νίκος Περάκης σπούδασε και πήρε το βάφτισμα του σινεμά στη Γερμανία. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 επαναπατρίστηκε. Τον καιρό εκείνο οι περισσότεροι Έλληνες κινηματογραφιστές “ρωτούσαν για την ποιότητα” μιμούμενοι τον Αντονιόνι ή τον Μπέργκμαν και “οδηγούσαν μια γενιά στα πιό βαθιά χασμουρητά” όπως βιτριολικά το διατύπωσε ο Διονύσης Σαββόπουλος. Ο Νίκος Περάκης δεν ήταν ο τύπος που θα αναλωνόταν σε ασκήσεις ποιητικότητας και σε επιδείξεις ευαισθησίας. Τον ενδιέφερε -πράγμα σπάνιο για ημεδαπό καλλιτέχνη- η σπαρταριστή, ακάθαρτη καθημερινότητα.

Από την “Λούφα και Παραλλαγή” -που έσπασε τα ταμεία το 1984- μέχρι τη “Φούσκα” του 2001, ο Νίκος Περάκης κατέγραψε την Ελλάδα με χειρουργική ακρίβεια. Συνέλαβε τα κοινωνικά φαινόμενα της πρώιμης και της ύστερης μεταπολίτευσης. Τους ανθρωπότυπους που ανεδύθησαν και κυριάρχησαν. Στο “Βίος και Πολιτεία” του 1987, είναι ήδη όλοι τους εκεί. Ο αρπακολατζής μεγαλοεργολάβος και ο αναρριχόμενος πολιτικός. Ο ταξιτζής-συνδικαλιστής που πουλάει το κοινωνικό σύνολο για το συμφέρον του κλάδου του και τον κλάδο του για το χατίρι του εαυτού του. Ο διαφημιστής – προάγγελος του λάιφ-στάιλ. Το φωτομοντέλο που εξελίσσεται σε ηθοποιό και έπειτα σε σύζυγο υπουργού. Ο εναλλακτικός, “αντιεξουσιαστής”, ο οποίος διατηρεί υπόγειες πλην εγκάρδιες σχέσεις με την εξουσία…

Οι κριτικοί χαρακτήριζαν τις ταινίες του Νίκου Περάκη κωμωδίες. Στην πραγματικότητα ήταν δραματοποιημένα ντοκυμαντέρ. Ο κόσμος συνέρεε και ξεκαρδιζόταν μπροστά σε οθόνες-καθρέφτες. Γελούσε με τα χάλια του; Προφανώς. Τα χάλια άλλωστε τού προσφέρονταν σε ολοένα και πολυτελέστερη συσκευασία.

Θα εμπνεόταν σήμερα ο Νίκος Περάκης από τις τρεις μέρες στα Σόδομα που ονομάστηκαν “εκπλειστηριασμός των τηλεοπτικών αδειών”;

Εκ πρώτης όψεως το τοπίο περιείχε ό,τι διαχρονικά τον ενέπνεε, στην πιό γκροτέσκα μάλιστα εκδοχή του: Επιχειρηματίες με ανορθόδοξες διαδρομές και ακόμα πιό ανορθόδοξες βλέψεις, οι οποίες βλέψεις προφανώς δεν περιορίζονται στην απόκτηση ενός καναλιού που θα τους προσπορίσει τηλεθέαση και διαφημιστικά έσοδα. Κυβερνητικά στελέχη γαλουχημένα με τον “Άνθρωπο με το Γαρύφαλλο”, κυρίως όμως με τον “Νονό” και με τον “Σημαδεμένο”.

Δικηγόρους βετεράνους παλαιών σκανδάλων. Δημοσιογράφους που ανενδοίαστα γλείφουν τον κάθε εργοδότη τους, ανεμίζοντας σήμερα κόκκινες και αύριο μαύρες σημαίες. Και έναν πρωθυπουργό, ο οποίος επιχαίρει επειδή τάχα ρούφηξε το αίμα των πλουσίων, γευματίζοντας με τον Αρχιεπίσκοπο και εγκαινιάζοντας έπειτα ένα ημιτελέστατο δημόσιο έργο…

Ο παράδεισος του Περάκη; Για κόλαση, στην πραγματικότητα, πρόκειται. Και για τον Περάκη και για όλους εμάς. Για δύο λόγους.

Οι παίκτες, πρώτον, έχουν στις μέρες μας τόσο αποχαλινωθεί ώστε δεν εμφανίζουν το παραμικρό καλλιτεχνικό ενδιαφέρον. Η τέχνη αποκαλύπτει ό,τι κρύβεται. Φωτίζει ό,τι υφέρπει. Όταν η ασχήμια και η χυδαιότητα βγαίνει ανενδοίαστα στα φόρα, όταν το ψέμα αρθρώνεται απροσχημάτιστα και η ομορφιά και η αξιοπρέπεια και η δικαιοσύνη θεωρούνται έννοιες εντελώς παρωχημένες, τι να αφηγηθεί ο δόλιος σκηνοθέτης, συγγραφέας, τραγουδοποιός; Μοναδική του επιλογή είναι να κλείσει τη μύτη του και να απομακρυνθεί το ταχύτερο από τη χωματερή που αποκαλείται δημόσιος βίος. Να αναζητήσει αλλού -στο μέλλον ή στο παρελθόν- τον μίτο της έμπνευσης.

Οι κοινωνικές αντιθέσεις έχουν, δεύτερον, στις μέρες μας παροξυνθεί στο μη παρέκει. Όταν προικίσαμε -δίχως να ερωτηθούμε- τον εθνικό γαμπρό μας Γιάνη Βαρουφάκη με ενενήντα δισεκατομμύρια για να κάνει τη διεθνή καριέρα του, τι να μας πουν τα διακόσια πενήντα εκατομμύρια που έταξαν οι επίδοξοι καναλάρχες; Όταν ο κρατικός τομέας μαραζώνει -έχετε πρόσφατα βρεθεί σε δημόσιο νοσοκομείο;- και ο ιδιωτικός τομέας συνθλίβεται από την υπερφορολόγηση, ποιός νοιάζεται για τις θριαμβολογίες της κυβέρνησης; Όσα χωριά Ποτέμκιν και να στήσουν στα τηλεοπτικά πλατώ, η πραγματικότητα σαν τσουνάμι θα τα σαρώσει.

Ο Νίκος Περάκης έχει ανδρωθεί στην μεταπολεμική Γερμανία. Ξέρει πολύ καλά υπό ποίες συνθήκες οικοδομείται και τι πληγές αφήνει πίσω του -άμα κάποτε καταρρεύσει- ο ολοκληρωτισμός. Για αυτό και σιωπά. Πένθιμα.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  Το άρθρο δημοσιεύεται και στο capital.gr.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr