* Ο Πάνος Βενέρης είναι Αρχιτέκτων Μηχ. Msc.,

                                                                                        Δντης Περιβάλλοντος – Χωροταξίας Δωδ/σου

της Περιφέρειας Nοτίου Αιγαίου

Όταν ο παιχνιδιάρης Δίας μεταμορφώθηκε σε ταύρο για να μην «ψιλιάσει» για τις ορέξεις του την πανέμορφη νεάνιδα Ευρώπη που «λιάζονταν» σε κάποια παραλία της Φοινίκης, εκείνη ελκυόμενη από το κάλος και τη δύναμή του τον εμπιστεύτηκε, ανέβηκε στη ράχη του και τότε ο ταύρος, δράττοντας την ευκαιρία, την έκανε με ελαφριά πηδηματάκια ή μάλλον «κουπιές» με τα δυνατά του πόδια και με την Ευρώπη στην πλάτη που κρατιούνταν από τα κέρατά του, συνοδευόμενος από Τρίτωνες και Νηρηίδες, βγήκε στην Κρήτη. Αφού ξανάγινε Δίας, κάτω από ένα πλάτανο στην περιοχή που σήμερα χωροθετείται η Γόρτυνα στα νότια του νομού Ηρακλείου, γέννησε μαζί της τον Μίνωα. Και έτσι αρχίζει η μεγάλη δυναστεία των Μινωιτών. Από εκεί πήρε το όνομά της και η ευρύτερη γεωγραφική και πολιτισμική ενότητα στην οποία επαιρόμαστε ότι ανήκουμε.

Δυο βήματα από τη γενέτειρα του πατέρα μου, κάπου στο κέντρο της πεδιάδας της Μεσσαράς, βρίσκεται η αρχαία Γόρτυνα. Ένας καταπληκτικός αρχαιολογικός χώρος που όμως δεν είναι τόσο γνωστός και επισκέψιμος όπως άλλοι στη μεγαλόνησο. Η πόλη αυτή ήταν πρωτεύουσα της Κρήτης επί Ρωμαιοκρατίας, διότι ως πονηροί οι τότε κάτοικοί της δεν αντιστάθηκαν στην επέλαση των Ρωμαίων όπως άλλες περιοχές στο νησί αλλά συνεργάστηκαν μαζί τους και έτσι απέκτησαν προνόμια. Η πόλη βέβαια ήταν ήδη ευημερούσα. Παρά τα όσα μπορεί κανείς να εικάσει, ότι δηλαδή η άνθισή της προέρχονταν από τη γεωργία και το εμπόριο λόγω της εύφορης Μεσσαράς, εν τούτοις δεν ισχύουν διότι για μια ακόμη φορά οι «ξύπνιοι» Γορτύνιοι ανέτρεψαν τα δεδομένα. Έτσι, είχαν σαν κύρια πηγή πλουτισμού τους την … πειρατεία!.. Με ορμητήριο τα νότια παράλια της μεγαλονήσου, «ξάφριζαν» ότι έβρισκαν μπροστά τους!…
Φαίνεται όμως ότι πρακτική τους αυτή, παράλληλα τους έκανε να λειτουργήσουν και αντίστροφα. Να φυλάξουν τα νότα τους και να βάλουν εσωτερικούς κανόνες λειτουργίας, σεβαστούς από όλους.

Και εγένετο ο περίφημος «Κώδικας της Γόρτυνας», το πληρέστερο και αρχαιότερο Ελληνικό Νομοθέτημα που χρονολογείται τον 6ο π.Χ. αιώνα και απετέλεσε τη βάση για το μεταγενέστερο «Ρωμαϊκό Δίκαιο» το θεμέλιο του σημερινού δικαιακού μας συστήματος.
Γραμμένο σε λίθινες στήλες με γραφή «βουστροφηδόν» (πήγαινε – έλα), εμπεριέχει πρωτοπόρες για την εποχή ρυθμίσεις οικογενειακού, αστικού και εμπορικού δικαίου. Νομικός πολιτισμός!

Πολλές αυθεντικές στήλες βρίσκονται σήμερα σε καμάρα πίσω από το Ρωμαϊκό Ωδείο και αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της χώρας και βέβαια της Ευρώπης. Είναι κρίμα που μέχρι σήμερα είναι επισκέψιμο μόνο ένα πολύ μικρό μέρος του τεράστιου αρχαιολογικού χώρου που θα μπορούσε να είναι εφάμιλλος της Κνωσού και της Φαιστού!

21.1.17