Μανώλης Δημελλάς

Όταν ένας αυθεντικός Ζορμπάς πνίγει συναισθήματα και κρύβει βαθιά μέσα στο κορμί το Δία, το Διόνυσο και το… σύστημα τον αναγκάζει να κρύψει κάθε ανθρώπινη αξία μέσα στη ψυχή του, το πιθανότερο αποτέλεσμα θα είναι κάτι αληθινά πολύ άγριο και θα μυρίζει αίμα.

Μοιραία έπειτα ακολουθούμε όλοι εμείς, το κοπάδι, οι επόμενες γενιές, που δεν θέλουμε να ξέρουμε, ούτε αναγνωρίζουμε τον ξένο πόνο.

Όμως, όσο κι αν κουκουλώσουμε την ιστορία, κάποτε θα βρεθεί ένας άλλος μαχητής, ένας ακόμη πιο παράξενος Ζορμπάς, μάλιστα σήμερα αυτός φοράει ράσα και αφού σκαλίσει το παρελθόν και παλέψει με ένα σωρό στερεότυπα, θα ρίξει φως και θα προτείνει να αντλήσουμε διδάγματα για το παρόν και μέλλον.

Η ματωμένη κάμα αυτού του φονιά εξακολουθεί να γράφει Ελευθερία, Αξιοπρέπεια, Ήθος και Τιμιότητα. Πόσο έτοιμη είναι η κοινωνία, όλοι εμείς να διαβάσουμε το μήνυμα της;

Μόλις 50 χρόνια χρειάστηκαν για να ξεκινήσει η αποκατάσταση του ανθρώπου που “ξέκανε τον νταή τους”! Τσάκισε το τρανό πρωθυπουργό που ξεχώριζε τους ανθρώπους από το χρώμα. Το χέρι του απελευθερωτή δεν το όπλισε η τρέλα, ούτε κάποιες σκοτεινές δυνάμεις, όπως ίσως θα βόλευε και πολλοί θα προτιμούσαν.

Πρόκειται για μια ιστορία που τρόμαξε και εξακολουθεί να φοβίζει την παγκόσμια κοινότητα κι έτσι από την αρχή της κλειδώθηκε σε ντουλάπια κι αν τύχαινε να κουβεντιαστεί, ε τότε ήταν καλύτερα να μοιάζει με υπόθεση κάποιου παλαβού και να θυμίζει έναν σιχαμένο εφιάλτη.

Κάπως έτσι γράφεται και ο μύθος ενός Έλληνα τυραννοκτόνου, του κολοράτου Μίμη Τσαφέντα, του ανθρώπου που έδωσε το πρώτο και σίγουρα το πιο δυνατό χτύπημα στο Απαρτχάιντ αλλά και σε κάθε έννοια αδιάλλακτης εξουσίας, ειδικά όταν εκείνη δείχνει αλέκιαστη, παντοδύναμη και αγναντεύει από τον ψηλό θρόνο της τα ανυπόφορα μυρμηγκάκια της, τους υπηκόους.

Ο Μίμης μέρα μεσημέρι, στις 6/9/1966, τόλμησε το αδύνατο, με τα χέρια του πείραξε τη ροή της ιστορίας!

Έσφαξε τον τρανό πρωθυπουργό της Ν. Αφρικής τον οικονομολόγο Φερβούντ, πάνω στο βήμα του κοινοβουλίου, από πριν είχε φροντίσει να βουτήξει την κάμα του μαχαιριού σε δηλητήριο για να είναι σίγουρος ότι με τις τέσσερις μαχαιριές του σίγουρα θα έκοβε τη ζωή του αρχιτέκτονα του διαχωρισμού των ανθρώπων από το χρώμα του δέρματος.

Κι όμως, οι εγκέφαλοι της κοινωνίας έβγαλαν από νωρίς το πόρισμα τους. Κανέναν δεν βόλευε να γίνει ήρωας αυτός ο δολοφόνος ή έστω να αποκτήσει πολιτικά κίνητρα το έγκλημα του και έτσι να γίνει παράδειγμα για τους όπου γης αδικημένους. Δίκη δεν έγινε, ο Μίμης χρεώθηκε με ένα “σκουλήκι που έδινε εντολές” έπειτα σύρθηκε μέσα στην απομόνωση ενός κελιού, ενώ ακριβώς δίπλα του κρεμούσαν τους “μαύρους” θανατοποινίτες. Κι όμως επιβίωσε κρυμμένος από το ίδιο το σύστημα που λάβωσε κατάστηθα.

Πέρασαν 49 χρόνια από τον φόνο και όσοι τολμούν να αγγίξουν και να μελετήσουν αυτόν τον φονιά μπορεί και να κρυφο-χειροκροτήσουν, αλλά δεν παύουν τις αιχμές για το παράλογο και τη τρέλα που όπως ειπώθηκε, και επαναλαμβάνετε με κάθε ευκαιρία, τον ακολουθούσε σα σκιά. Ακόμη και η ετεροθαλής αδελφή του χρησιμοποιούσε την φράση “un poco idiota”, όταν μιλούσε για εκείνον. Κανείς μέχρι σήμερα δεν σήκωνε αμφιβολίες, δεν άφηνε περιθώρια για αυτό το έγκλημα.

Να όμως, εκεί που παγώνουν οι πολιτικοί και οι ιστορικοί ξεροκαταπίνουν από φόβο που σέρνουν τα γράμματα και οι θέσεις, εκεί η Ορθόδοξη εκκλησία, όταν θέλει, μπορεί!

Αρκεί ένας φωτισμένος ιεράρχης της να αποφασίσει και να σηκώσει το βάρος της αναγνώρισης της Αξιοπρέπειας, της Αλήθειας του Μίμη Τσαφέντα!

Επιτέλους βρέθηκε αυτός ο ιερωμένος “Ζορμπάς” και δεν είναι άλλος από τον Δεσπότη και αληθινό ιεραπόστολο της Μοζαμβίκης!

Ο παπα-Γιάννης, την Κυριακή 18 Οκτώβρη ανάλαβε ένα βαρύ χρεός και έκανε το πρώτο μνημόσυνο στην ιστορία “υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του ιδεαλιστή και πρωτοπόρου ελευθερωτή Δημήτρη Τσαφέντα”.

Πόσο έτοιμη είναι η κοινωνία να αποδεχτεί την πράξη του Μίμη;

Ένα μαχαίρι αρκεί για να αποδοθεί δικαιοσύνη;

Οι γνώμες διχάζονται ανάλογα με το κάθισμα και με τη γωνία που βλέπουμε τη ζωή, αν είσαι μόνιμα αδικημένος, μόνιμα εκείνος που κουβαλά τις πέτρες για να χτιστούν οι πυραμίδες, ίσως ανάψεις ένα κεράκι στη μνήμη αυτού του μάρτυρα. Συνήθως την ιστορία γράφουν εκείνοι που δεν κρύβουν άγριους ρόζους στα χέρια και τρομάζουν, ιδρωκοπούν μονάχα στην ιδέα της αυτοδικίας. Για όλους αυτούς ο Τσαφέντας εξακολουθεί να είναι ένας κολασμένος, ένας αιρετικός απόκληρος.

Τι οδήγησε τον Δεσπότη Μοζαμβίκης για να σηκώσει μια τέτοια ευθύνη στην εποχή που μοιάζει να έχει τη μνήμη ενός χρυσόψαρου; ο ίδιος μας δίνει την απάντηση:

“Η ιστορία παραθέτει γεγονότα τετελεσμένα ωστόσο από μόνη της δεν έχει ηθική. Η μνήμη έχει ηθική. Είναι από μόνη της ηθική. Μέσω της λειτουργίας της μνήμης αποκαθίσταται το νόημα της ύπαρξης μας, αναδιπλώνονται οι τσαλακωμένες αξίες του του ανθρωπισμού, εμείς ιχνηλατούμε αντλώντας διδάγματα από ένα παρελθόν οδύνης μίσους και βαναυσότητας του απάνθρωπου δημιουργήματος του Απαρτχάιντ”.

Ο Τσαφέντας πέθανε στις 7/9/99 από πνευμονία μέσα σε ένα ψυχιατρικό ίδρυμα και με τον θάνατό του κέρδισε μια πέτρα με έναν αριθμό, έγινε ο J-59.

Σίγουρα θα μπορούσε να γίνει ήρωας του Καζαντζάκη, ένας ακόμη Ζορμπάς! Εμείς ωστόσο τρομάξαμε με την δύναμη της αλήθειας του.

Τέσσερις Έλληνες και τρεις ξένοι ακολούθησαν το κιβούρι, ενώ ακόμη και ο παπά-Δημήτρης, ο ιερέας που τον έθαψε, είχε κι αυτός μπόλικο τσαγανό, αφού στάθηκαν πολλοί Έλληνες απέναντι ακόμη και στην τέλεση της κηδεία του. Ένα χαρτί με λίγες λέξεις ήταν πάνω στο φέρετρο, γραμμένο από τη σκηνοθέτη και φίλη του, την Liza Key, “Displaced person, sailor, Christian, communist, liberation fighter, political prisoner, hero. Remembered by your friends.”.

Στον αγώνα της αναγνώρισης του Μίμη προστέθηκε ακόμη ένας μαχητής του λόγου, ο καθηγητής Χάρης Ντουσεμετζής και είναι καταπέλτης. Για αυτόν η υπόθεση Τσαφέντα δεν είναι ένας ύποπτος γρίφος τρέλας. Επίσημα δεν υπάρχει το σκουλήκι της τρέλας, που ειπώθηκε ότι αυτό έδωσε εντολή για τον φόνο, αντίθετα ο Τσαφέντας ήταν ένας αληθινός αγωνιστής της Ελευθερίας! Πέρα για πέρα Έλληνας!

Ο Χάρης σκάλισε άγνωστες πτυχές της ιστορίας, μίλησε με εκατοντάδες ανθρώπους που γνώρισαν το απελευθερωτή Μίμη και γύρισε, κυριολεκτικά περπάτησε σε ολόκληρο τον πλανήτη. Σήμερα είναι έτοιμος να γκρεμίσει κάθε μύθο που θέλει τον Έλληνα φονιά του Απαρτχάιντ έναν τρελό! Πρόκειται για μια πολιτική εκτέλεση, γέννημα του συστήματος Απαρτχάιντ.

Το μονοπάτι του Τσαφέντα ήταν-είναι άγριο κι αδιέξοδο, όμως δεν το διάλεξε ο ίδιος. Πόσο ήσυχα μπορούν να κοιμούνται όσοι αδικούν ολόκληρους λαούς και παίζουν παιγνίδια πάνω στις ταλαίπωρες πλάτες τους;