Βαγγέλης Παυλίδης

Υπάρχουν τρείς κατηγορίες ανθρώπων: εκείνοι που βλέπουν, εκείνοι που βλέπουν όταν τους το δείξουν, εκείνοι που δεν βλέπουν

Leonardo da Vinci

2 Μαΐου 1519, μια μέρα σαν την σημερινή πεθαίνει ο Leonardo da Vinci, o “καθολικός” άνθρωπος της Αναγέννησης. Εκτός από ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτων, μηχανικός, φυσικός, μουσικός, αστρονόμος, μαθηματικός, ζωολόγος, ανατόμος και άλλα που δεν μου έρχονται τώρα, ο da Vinci ήταν -ίσως το πιο εκπληκτικό- και διαιτολόγος. Η διατροφή τον ενδιέφερε πολύ και εκτιμούσε την σημασία της στην καθημερινή ζωή. Ήταν επίσης γοητευμένος με τα σκεύη και τις μηχανές και τα gadget της κουζίνας. Έτσι εμπνεύστηκε διάφορες τέτοιες μηχανές που και σήμερα χρησιμοποιούμε, όπως μια αυτόματη συσκευή για να γυρίζει την σούβλα… Είναι για γύρο κανείς;

Στα δεκάδες σημειωματάρια που ο ντα Βίντσι τηρούσε σχολαστικά – γραμμένα από τα δεξιά προς τα αριστερά- ανακαλύπτουμε το ενδιαφέρον και την σχέση του με το φαγητό. Να κάποιες διαιτολογικές συμβουλές:

“Αν θέλεις να είσαι υγιής ακολούθησε αυτή την μέθοδο. Μην τρως εάν δεν έχεις όρεξη και τρώγε ελαφρά. Να μασάς καλά, και ό,τι παίρνεις μέσα σου πρέπει να είναι καλά μαγειρεμένο και με αγνά υλικά. Όποιος παίρνει φάρμακα κάνει άσχημα. Απόφευγε τον θυμό και τον πνιγηρό αέρα. Μείνε για λίγη ώρα όρθιος αφού σηκωθείς από το φαγητό. Βεβαιώσου πως δεν κοιμάσαι το μεσημέρι. Ανακάτευε το κρασί σου με νερό, πίνε λίγο κάθε φορά, όχι ανάμεσα στα γεύματα και όχι με άδειο στομάχι. Ούτε να καθυστερείς ούτε να επιταχύνεις την επίσκεψη στην τουαλέτα. Αν κάνεις ασκήσεις να μην είναι εξαντλητικές. Μην ξαπλώνεις με το στομάχι ψηλά και το κεφάλι χαμηλά. Να είσαι καλά σκεπασμένος τη νύχτα, ξεκούρασε το κεφάλι σου και έχε το μυαλό σου χαρούμενο. Απόφευγε την ακολασία και κράτα αυτήν την δίαιτα.”

Στα 1482, ο ντα Βίντσι ανέλαβε διαμορφώσει το εσωτερικό του πύργου του πάτρονά του Ludovico Sforza, δούκα του Μιλάνου. Η σημείωσή του για την κουζίνα λέει:

“Το μεγάλο δωμάτιο των ακολούθων πρέπει να είναι μακρυά απο την κουζίνα ώστε ο αφέντης να μην ακούει την φασαρία τους. Και η κουζίνα πρέπει να είναι σε μέρος βολικό για το πλύσιμο των πιάτων, για να μην φαίνονται αυτά καθώς θα μετφέρονται μέσα στο σπίτι. Το κελάρι, η αποθήκη των ξύλων, η κουζίνα, το κοτέτσι και η αίθουσα του υπηρετικού προσωπικού να είναι συνεχόμενα για να είναι βολικά. Το φαγητό απο την κουζίνα μπορεί να σερβίρεται μέσα απο φαρδιά, χαμηλά παράθυρα, ή σε τραπέζια που στρυφογυρίζουν σε άξονα…”

Η συζήτηση για τον da Vinci έρχεται φυσιολογικά και στην χορτοφαγία, χωρίς μέχρι τώρα να έχει καταλήξει κάπου. Κάποιες αναφορές, όχι δικές του, υποστηρίζουν την άποψη πως δεν έτρωγε κρέας. Απο την άλλη μεριά, οι λίστες με τα ψώνια του περιέχουν συχνά κρέας ανάμεσα στα άλλα, αν και δεν ψώνιζε μόνο για τον εαυτό του αλλά και για το υπηρετικό προσωπικό.

Τέλος, στην προσωπική του βιβλιοθήκη ο ντα Βίντσι είχε το βιβλίο του Bartolomeo Platina, “De Honesta Voluptate Et Valetudine” που θεωρείται το πρώτο τυπωμένο βιβλίο μαγειρικής.

There are three classes of people: those who see, those who see when they are shown, those who do not see

Leonardo da Vinci

Leonardo da Vinci died on a day like today, 2 May 1519. The “universal man” of the Renaissance, in addition to being a painter, a scientist, engineer, mathematician, musician, sculptor, astronomer, architect, zoologist, anatomist and goodness knows what else, perhaps more surprisingly, he was also a nutritionist. He was also captivated by kitchen gadgets and inspired a few of the machines we still use today, including an automated device for turning meat on a spit.

The many notebooks he meticulously kept -written from right to left- give us an idea of his relationship with food, nutrition and the kitchen. Here is a passage from one of his notebooks regarding health and cooking:

“If you want to be healthy observe this regime. Do not eat when you have no appetite and dine lightly. Chew well, and whatever you take into you should be well-cooked and of simple ingredients. He who takes medicine is ill advised. Beware anger and avoid stuffy air. Stay standing a while when you get up from a meal. Make sure you do not sleep at midday. Let your wine be mixed with water, take little at a time, not between meals, nor on an empty stomach. Neither delay nor prolong your visit to the toilet. If you take exercise, let it not be too strenuous. Do not lie with your stomach upward and your head downward. Be well covered at night, and rest your head and keep your mind cheerful. Avoid wantonness and keep to this diet.”