* Ο Άγγελος Σπάρταλης είναι κινηματογραφιστής και ζωγράφος.

Σπούδασε Μηχανολόγος Μηχανικός στο Ε.Μ.Π. 

ΚΡΑΤΟΣ-ΕΚΚΛΗΣΙΑ, ΤΕΧΝΕΣ-ΑΝΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΟΛΛΑ

Όταν έχω την υγεία μου κάνω ύπνο βαθύ, χωρίς πολλά όνειρα. Βιώνω ένα κενό, μια διακοπή ανάμεσα στη μέρα που πέρασε και στη μέρα που κάνει ότι έρχεται. Ζω τη ζωή καρέ-καρέ, χωρίς την ψευδαίσθηση του ενιαίου και αδιαίρετου κινηματογραφικού φιλμ. Και κάθε πρωί που ξυπνάω, σχεδόν χωρίς εξαίρεση, έχω την ίδια απορία. Πάλι «εγώ» θα είμαι σήμερα, λέω μέσα μου και γελάω απ’ έξω μου. Μου φαίνεται αστείο το ότι υπάρχω με αυτό το σώμα και κουνάω τα χέρια μου, για φαντάσου, τρισεκατομμύρια μόρια το κάθε χέρι μου και μόλις πάρει μια εντολή από τον εγκέφαλο κουνιέται κιόλας, εντυπωσιακό!

Μου φαίνεται επίσης αστείο και καμιά φορά κουραστικό που πρέπει την κάθε νέα μέρα να παίξω και πάλι τους ίδιους ρόλους, στην περίπτωση μου του «σαραντάρη+», «άντρα», «πατέρα», «καλλιτέχνη», «φίλου» κι «εχθρού», «συνεργάτη» και «ανταγωνιστή» και άλλα τέτοια πολλά. Έχω σκεφτεί ότι στην πραγματικότητα -αν υπάρχει πραγματικότητα που αμφιβάλω- ίσως να μην ξυπνάω κάθε μέρα «εγώ» ο ίδιος, αλλά να ξυπνάω «άλλος», μέσα στο σώμα αυτού του άλλου και με φορτωμένη στη δική μου μνήμη τη δική του ζωή. Κι αυτό εντυπωσιακό! Κι όλα όσα είπαμε ως εδώ ένα μπέρδεμα του μυαλού.

Με τα λίγα λόγια, δεν έχω βρει το νόημα της ζωής και μάλιστα έχω πάψει και τη λυσσαλέα αναζήτηση του κάθε νοήματος, άθλημα στο οποίο επιδόθηκα στη νεότητα μου και το χόρτασα. Κάθε μορφής βεβαιότητα μου διαφεύγει κι αυτό όχι μόνο δε με ενοχλεί αλλά αντίθετα με κάνει περήφανο. Έγινα όπως βλέπετε ένα ον που τα παίρνει όλα στην πλάκα, ένα αναξιόπιστο μέλος της κοινωνίας που λέει και κάνει ότι θέλει, που δεν το διέπουν οι τρέχοντες ηθικοί φραγμοί αλλά έχει άλλους κανόνες, δικούς του, σχεδιασμένους -όπως θα υποψιάζονταν και ο πιο καλόπιστος αναγνώστης- κατά το συμφέρον του. Μια απάτη. Σωστός καλλιτέχνης!

Ξυπνάω που λέτε μια μέρα ολόχαρος μέσα στις αμφιβολίες μου για τα χέρια μου με τα τρισεκατομμύρια μόρια και τον καφέ μου και τι να δω… Όλα τα έντυπα που διαφημίζουν τράπεζες και όλα τα κοινωνικά δίκτυα και κανάλια που διαφημίζουν πάνες, γεμάτα με πύρινα άρθρα πάνω στο ζήτημα του διαχωρισμού του Ελληνικού Κράτους από την Εκκλησία της Ελλάδας. Τα άρθρα τάσσονται υπέρ ή κατά, δεν έχει σημασία, με το ίδιο μένος και με τις ίδιες ακλόνητες βεβαιότητες. Ελάχιστοι συγγραφείς μοιάζουν να έχουν έστω και την παραμικρή αμφιβολία. Μπα, για δες, έξυπνοι και γραμματιζούμενοι θα είναι αυτοί που τα ξέρουν, αναμφίβολα, όλα. Και πολλοί καλοί φίλοι και συντονισμένοι μεταξύ τους συνεργάτες θα είναι για να γράφουν όλοι την ίδια ώρα με το ίδιο πάθος για το ίδιο θέμα. Ένα θέμα που δεν τους απασχολούσε καθόλου χτες και δεν είμαι και πολύ σίγουρος αν θα τους ερεθίζει και πολύ μεθαύριο. Σήμερα όμως, αποφάσισαν όλοι συντονισμένα (ή τους το επέβαλαν ασυνείδητα με εγκεφαλική πλύση εντατικού προγράμματος υψηλής θερμοκρασίας) ότι τέλος πάντων αυτό το θέμα θα είναι ύψιστης σημασίας. Κι αύριο, έχει ο Θεός του καθενός.

Προχειρότητα, ατάκες τύπου 3η Δημοτικού στο διάλειμμα, ντοπαρισμένοι χαρακτηρισμοί ανάμεσα στο «Φασιστοκουμούνια» και «Τραγοπαπάδες» και κυρίως, καμία καλαισθησία και κανένα όραμα. Όλα τα άρθρα κραυγάζουν την αλήθεια, μόνο που η απόλυτη αλήθεια του ενός είναι το απόλυτο ψέμα του άλλου και αντίστροφα και ανάποδα και ξανά και πάλι. Προσβλητικός για την αισθητική κάθε νοήμονος όντος, αυτός ο χείμαρρος ανοησίας με επίφαση πολιτικού ενδιαφέροντος, θα με άφηνε ίσως αδιάφορο, αν δεν αποτελούσε μόνιμο προβληματισμό μου η σχέση του Ελληνισμού με τον Χριστιανισμό αλλά και η σχέση του Ελληνικού Κράτους με την Εκκλησία της Ελλάδας, που δεν είναι καθόλου το ίδιο πράγμα. Έχοντας «τρέξει» εκατοντάδες ώρες συζητήσεων με υπέρμαχους και πολέμιους του Δόγματος και της Εκκλησίας, που και πάλι δεν είναι καθόλου το ίδιο πράγμα, με συνομιλητές Καθηγητάδες και Δεσποτάδες, Φιλοσοφάρες και Καλλιτεχνάρες, Πολιτικάντιδες και Ψηφοφορούληδες της Αριστεράς και της Δεξιάς, του κέντρου και του Σέντερ Μπακ και των άκρων και έξω από τα άκρα, ένα πράγμα κατάλαβα… Όλοι είναι σίγουροι. Για δες, εντυπωσιακό!

«Ελληνισμός και Χριστιανισμός» που λέτε, δεν είναι ένα θέμα να το συζητήσεις με τον καθ’ ένα, όχι γιατί δε θες εσύ -εγώ θέλω να μιλάω με όλους, ιδιαίτερα με εκείνους που μοιάζουν με την πρώτη ματιά ακατάλληλοι- αλλά γιατί συνήθως δεν είναι σε θέση και διάθεση ο άλλος. Δεν εξαντλείται εύκολα το θέμα αυτό, δε συμπυκνώνεται σε δυο αμήχανες υπουργικές τηλεοπτικές ατάκες ούτε σε ένα πανό διαδηλώσεως δέκα τετραγωνικών. Και πολλά άλλα θέματα έχουν αυτήν την ιδιότητα, αλλά ας μην ξεφύγουμε.

«Δυο χιλιάδες χρόνια η Εκκλησία παίζει το ίδιο θεατρικό έργο και τα θέατρα της είναι γεμάτα». Γιατί; Ποιος ο λόγος; Ποια ανθρώπινη ανάγκη πυροδοτεί τη λαμπερή φλόγα της; «Δυο χιλιάδες χρόνια η Εκκλησία κάνει πολιτική. Το μεγαλύτερο βύσμα στον Ελληνικό Στρατό είναι ο Δεσπότης, όχι ο Υπουργός». Γιατί; Ποιος ο λόγος; Ποια ανθρώπινη ανάγκη πυροδοτεί τη δίψα εξουσίας της; Η Εκκλησία της Ελλάδος είναι πνευματική στέγη και δεξαμενή ψήφων ταυτόχρονα, κανονική διαταραχή προσωπικότητας. Και η Εκκλησία μας κοστίζει. Βέβαια. Αλλά και η κυβέρνηση μας κοστίζει. Για τις τυφλές Δικαιοσύνες, την Αστυνομία και το Στρατό θα τα πούμε μια άλλη φορά. Και κάτι ακόμα, το αρχαίο Ελληνικό πνεύμα (τρομάρα μας) ήταν και Απολλώνιο και Διονυσιακό. Φως και σπέρμα είπε ο Νίτσε. Η Εκκλησία το στρέβλωσε το αρχαίο Ελληνικό πνεύμα. Και ο κρατικός καπιταλισμός το στρέβλωσε το αρχαίο Ελληνικό πνεύμα. Στις απόκριες (αρχαία «Διονύσια») ντυνόμαστε Κάου-Μπόι και τρώμε μπριτζόλες (η Εκκλησία αντιτίθεται επίσημα σ’ αυτό το έθιμο) αντί να οργιάζουμε (η Εκκλησία αντιτίθεται επίσημα και σ’ αυτό το έθιμο).

Θα σας πάω τώρα στην αρχή του προβλήματος, ή της λύσης του, ότι προτιμάτε. Έχω σχηματίσει την εντύπωση ότι η γλώσσα είναι ανίκανη και ο Θεός δεν ονομάζεται. Το λέει και το ΤΑΟ, το λέει και ο Wittgenstein. Αλλά αν προσπαθούσα λίγο να εκφράσω με λόγια «ποιητικά» και κάπως αυθαίρετα την «αίσθηση Θεού» που με καταλαμβάνει θα έλεγα: «Ο Θεός υπάρχει αλλά δεν έχει συνείδηση» ή «Πιστεύω σε Θεό ασυνείδητο, όπως είναι η βαθιά θάλασσα και το ψηλό βουνό». «Ασυνείδητο» με την έννοια ότι δεν «επεμβαίνει», ούτε καν στον εαυτό του τον ίδιο. Η θάλασσα δεν έχει κανένα ενδιαφέρον να σώσει τον ψαρά που τον έπιασε η καταιγίδα μέσα της, γιατί δεν έχει συνείδηση ούτε του εαυτού της ούτε του ψαρά. Για τους ίδιους ακριβώς λόγους δεν έχει φυσικά και κανένα ενδιαφέρον να τον πνίξει. Τέτοιος είναι και ο Θεός. Ο ψαράς αποφασίζει, η θάλασσα δε έχει κέντρα αποφάσεων. Και λοιπόν; Και τι μας νοιάζει εμάς τι πιστεύω εγώ; Μας νοιάζει γιατί ζούμε σε Δημοκρατικό πολίτευμα, τρομάρα μας, και ο καθένας μπορεί να λέει ότι θέλει κι εμείς πρέπει να τον ακούμε υποχρεωτικά. Και πάμε παρακάτω όπου θα σας αναπτύξω το φιλοσοφικό μου σύστημα, γιατί έχω και τέτοιο…

Τη νεότητα μου τη γοητεύσαν οι Θεωρίες που ονομάζονται εσωτερικές προς την ανθρωπότητα και όχι τα Δόγματα που είναι συνήθως εξωτερικά προς την ανθρωπότητα. Και σήμερα ακόμα, μετά από τόσες και τόσες αναθεωρήσεις, τέτοιος είμαι. Θεωρία εσωτερική προς την ανθρωπότητα σημαίνει ότι δεν έχει ανάγκη Προφήτες και Εξωγήινους με την κάθε έννοια. Εδώ είμαστε, μόνοι, και μόνοι θα θεσπίσουμε νόμους. Ένας Θεός, και κάθε Θεός δεν ανήκει μέσα στην ανθρωπότητα, είναι έξω απ’ αυτήν, «σώμα ξένο» με κάποια έννοια γιατί αλλιώς θα ήταν μόνο άνθρωπος ή ανθρωπινή ιδέα. Αν δεν είσαι 100% άνθρωπος -όπως ο Στάλιν ας πούμε- δε μας κάνεις. Τι να κάνεις όμως, όλες οι πρακτικές έχουν τα καλά τους και τα κακά τους.

Κι έχω κι άλλες ιδέες, εξωφρενικότερες. Δεν ξέρω αν είναι αλήθεια, αλλά είναι μάλλον κοντά στην αλήθεια, ότι η Ηθική είναι στη βάση κάθε φιλοσοφικού συστήματος. Το «καλό» και το «κακό» με την ευρύτερη τους έννοια ορίζονται με ευκολία από τα Δόγματα. Είπε ο Θεός στο Μωυσή ότι «καλό» είναι αυτό κι αυτό και «κακό» είναι εκείνο κι εκείνο. Τέλος! Για την ακρίβεια ο Θεός ψιθύρισε του Μωυσή κυρίως τα «κακά», γι’ αυτό οι 7 στις 10 εντολές ξεκινάνε με «Ου», θεωρώντας ότι το «καλό» είναι το αντίθετο του «κακού», πράγμα όχι και τόσο αυτονόητο. Τι θα μπορούσε όμως να είναι «καλό», χωρίς να μας το έχει υπαγορεύσει κάποια πηγή εκτός της ανθρωπότητας; Και γιατί ο άνθρωπος να είναι «καλός» και όχι «κακός» αν δε φοβάται κάποια τιμωρία τύπου «κόλαση» που θα βρίσκεται έξω από τον πλανήτη Γη και μετά τη ζωή αυτή;

Τη λύση τη δίνει ο παππούς μας ο Αριστοτέλης. Ο αρχαίος φιλόσοφος είχε παρατηρήσει ότι τους φίλους του που πέθαιναν και καμιά φορά τους καίγανε κατά τις συνήθειες της εποχής, τους έπαιρνε ο αέρας μακριά και η αιθάλη τους, σκόρπιζε στα βουνά και στα πέλαγα. Παρατήρησε επίσης, ότι όσο ζούσαν αυτοί οι άνθρωπου, δεν ήταν καθόλου σκόνη άψυχη, αλλά ήταν σώμα στερεό με ψυχή και με βούληση, σώμα με θέληση, που μπορούσε να πάρει αποφάσεις και να κουνάει ας πούμε τα χέρια του, όπως σας έλεγα και στην αρχή. Που θα πει ότι ο ζωντανός ο άνθρωπος συγκροτεί μια κάποια Τάξη. Άρα ο άνθρωπος ομοιάζει με Τάξη και πεθαίνοντας ομοιάζει με Αταξία. Και σαν Τάξη που είναι ο άνθρωπος όσο ζει, πάει κοντά στην Τάξη, γιατί κοντά της νοιώθει δύναμη, ζέστη και ασφάλεια. Κι επειδή η συγχώρεση, η ευγένεια, η καλοσύνη, η ταπείνωση μπροστά στο μεγαλείο του σύμπαντος, η υπακοή στη σοφία, η ειρήνη, όλα αυτά επιφέρουν Τάξη στο σύνολο, ενώ ο θυμός, η αγένεια, ο δόλος, η έπαρση, η αντίδραση και ο πόλεμος επιφέρουν χάος και Αταξία, ο άνθρωπος ως Τάξη είναι ευεπίφορος, «γέρνει» δηλαδή περισσότερο, σ’ αυτό που ονομάζουμε «καλό». Τον άνθρωπο, από τη φύση του την ίδια, κι όχι γιατί του το δίδαξε κάποια ανώτερη δύναμη -αν είναι σε ισορροπία και όχι ανισσόροπος- τον τέρπει το κάθε τι που μπορεί να επιφέρει ισορροπία και ισότητα και όχι εκείνες οι συμπεριφορές που εντείνουν την ανισορροπία και την ανισότητα. Δεν είναι αυτό εντυπωσιακό σαν ιδέα; Και αν είναι έτσι, τότε σε τι μας χρειάζεται ένας Θεός έξω από αυτό τον κόσμο;

Κάθε καλός και αγαθός αναγνώστης που έκανε στην αρχή μια κάποια υπομονή, ίσως στο σημείο αυτό να έχει εξαντλήσει όλη την αντοχή του και να έχει αγανακτήσει με τον αναρχοκομουνιστή συγγραφέα αυτού του άρθρου ή μήπως με τον κρυφοχριστιανό προβοκάτορα ή με τον «δεν ξέρει τι του γίνεται» καλλιτέχνη. Και με το δίκιο σου αγαπητέ αναγνώστη, κι εγώ μαζί σου. Κάνε όμως ακόμα λίγη υπομονή σεβαστέ αναγνώστη, να κάνω επίλογο και μπορεί να σ’ ανταμείψω για τον κόπο σου και την ανοχή σου.

Οι Άθεοι, οι Άπιστοι, προϋπήρξαν ιστορικά των Πιστών. Κι όμως, ορίζονται στις μέρες μας σχεδόν σε όλες τις γλώσσες ως το αντίθετο αυτών που ήρθαν μετά από εκείνους, με ένα φαινομενικά αθώο στερητικό «Α» πριν το «Πιστοί». Να και πάλι η αδυναμία της γλώσσας. Μέσα λοιπόν σ’ αυτή την αδυναμία που έχουν οι λέξεις -και που να δείτε πόσο αδύναμες είναι οι εικόνες!- μέσα σε μια φρικτή αλλά και γοητευτική πολυσημία, όπου η κάθε λέξη και η κάθε εικόνα σημαίνει καμιά φορά κάτι, αλλά ταυτόχρονα και το αντίθετο, καλούμαστε εμείς να κάνουμε κουβέντες στα αυτοαποκαλούμενα «Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης» και στα ελάχιστα εναπομείναντα «Έντυπα» και «Κανάλια», κουβέντες σχετικά με θεσμούς αιώνων, όπως τυχαίνει να είναι η σχέση του Ελληνισμού με τον Χριστιανισμό ή θεσμούς σχετικά πρόσφατους, σαν τη σχέση του Ελληνικού Κράτους με την Εκκλησία της Ελλάδας, κι όλα αυτά με τη συμπεριφορά των μυρμηγκιών που εισβάλουν στο νεκρό σώμα της αρκούδας, ψηλά στο βουνό, και νομίζουν ότι είναι στο δικό τους σπίτι!

Δεν είναι όμως όλα όσα πιστεύαμε με βεβαιότητα αυτονόητα, για την ακρίβεια τίποτα δε θα έπρεπε να είναι αυτονόητο, οι μαθηματικοί το γνωρίζουν. Η κατάργηση του πολυτονικού και η είσοδος της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση(;) δεν είναι πια αυτονόητες κατακτήσεις του Δημοκρατικού Κινήματος. Ίσως να ήταν και λάθος. Βλέπω εκθέσεις δικές μου, της πρώτης Δημοτικού, όπου γράφω εγώ ο ίδιος πολυτονικά! Τι ωραίο που ήταν αυτό και γιατί μου το στέρησαν; Για να γίνω Ευρώπη είναι η απάντηση. Σοβαρά; Σήμερα πιστεύω με ολοένα και λιγότερες αμφιβολίες ότι ήταν για όφελος της κάθε Microsoft και του κάθε αγράμματου ή καλύτερα, για το όφελος εκείνου που ωφελείτε από την αγραμματοσύνη του πόπολου.

Και για να καταλήξω επιτέλους κάπου, γενναίε αναγνώστη, η Χρυσή Αυγή, η αυτοαποκαλούμενη Αριστερά και οι στρατευμένες στο κεφάλαιο Επιχειρήσεις κι Επιστήμες δε στελεχώνονται από Πνευματικούς Ανθρώπους. Ευτυχώς! Οι ελάχιστοι Πνευματικοί Άνθρωποι που υπάρχουν ακόμα, περιπλανώνται ανάμεσα στο Θεό, την Τέχνη και την Αναρχία. Ας τα βρούμε λοιπόν εμείς οι τρείς μεταξύ μας, γιατί αδέλφια μου οι άλλοι παχαίνουνε, και θα τα χάσουμε όλα.

Είμαστε λίγοι και χώρια εκεί που χρειάζονται πολλοί κι ενωμένοι. Να λέμε λοιπόν λόγια ενωτικά κι όχι διασπαστικά, λόγια σημαίνοντα, αισιόδοξα. Γιατί η αισιοδοξία είναι το καταφύγιο της εξυπνάδας και της καλοσύνης.

Την ευχή σου Δέσποτα-Ποιητή-Μασκοφόρε. Θα νικήσουμε!

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author
iPorta.gr