Ηλίας Καραβόλιας 

Τα ανοίγματα Τσίπρα σε Ρωσία – Κίνα, η επιλογή Παυλόπουλου και η εξαίρεση της διακυβέρνησης Καραμανλή απo την εξεταστική επιτροπή που συστήνεται για τα μνημόνια, έκαναν πολλούς να αναφερθούν σε ”διαύλους επικοινωνίας” μεταξύ του Τσίπρα και του Καραμανλή. Η αλήθεια είναι ότι η αμοιβαία συμπάθεια μεταξύ των δύο πολιτικών δεν προέκυψε ξαφνικά τώρα, αλλά συντηρείται εδώ και καιρό.

Οι επιλογές του νέου πρωθυπουργού μας φέρνουν μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα που έχει ήδη ονομαστεί “αριστερός καραμανλισμός”. Προσωπική μου γνώμη, πρόκειται ουσιαστικά για το διαχρονικό φαινόμενο της εκλεκτικής συγγένειας μεταξύ σοσιαλδημοκρατίας και φιλελευθερισμού. Μπορεί βεβαίως η ριζοσπαστική αριστερά σήμερα (ΣΥΡΙΖΑ) να μην θέλει να παραδεχτεί την σχέση της με τις βασικές αρχές της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας στα τέλη της δεκαετίας του ’90 (βλ. κυβερνήσεις Μπλερ στην Αγγλία, Σρέντερ στην Γερμανία, Ζοσπέν στην Γαλλία), όμως οι ασφυκτικές πιέσεις ΕΕ και ΔΝΤ θα αναγκάσουν τους ιδεολογικούς καθοδηγητές της οικονομικής πολιτικής του Τσίπρα (κυρίως τον Βαρουφάκη και τον Δραγασάκη) να υιοθετήσουν πολιτικές που δεν θα εκπληρώνουν στο σύνολο τους τις λαϊκιστικές προεκλογικές εξαγγελίες του ΣΥΡΙΖΑ.

Να σημειώσω απλά ότι οι υπέρμαχοι του αριστερού φιλελευθερισμού(left liberalism) ανήκουν ιδεολογικοπολιτικά στον χώρο αυτών που συμφωνούν με την κευνσιανή σκέψη στην οικονομική πολιτική και με την φιλοσοφία του Keynes περί μικτής οικονομίας και τόνωσης της ζήτησης σε περίοδο κρίσεων.
Θα μου πείτε ποια σχέση μπορεί να έχουν αυτά με την διακυβέρνηση Καραμανλή και πώς συσχετίζονται με την τωρινή διακυβέρνηση Τσίπρα. Και όμως, υπάρχει μια αιτιώδης συνάφεια μεταξύ τους. Ας θυμηθούμε πρώτα απ όλα την πολιτική της ήπιας δημοσιονομικής προσαρμογής που πρότεινε αρχές του 2009 ο Καραμανλής, αμέσως μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers στις ΗΠΑ( Οκτώβριο 2008) και αφού θωράκισε το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Ο Καραμανλής μίλησε προεκλογικά τότε για πάγωμα μισθών και συντάξεων, αλλά τον Σεπτέμβριο του 2009 έχασε τις εκλογές διότι λεφτά…υπήρχαν, όπως έλεγε ο Γ. Παπανδρέου, οπότε και δεν χρειαζόταν μια κάποια σταθεροποίηση στις δημόσιες δαπάνες . Η συνέχεια είναι γνωστή σε όλους, καθώς οι πιο βίαιες πολιτικές λιτότητας και ύφεσης στην σύγχρονη ελληνική ιστορία, σχεδιάστηκαν και εφαρμόστηκαν από τις κυβερνήσεις του Γ. Παπανδρέου( 2009-2011)
Σήμερα ο Τσίπρας προσπαθεί να πείσει την Ευρώπη για μια στροφή προς τον κεϋνσιανισμό, δηλαδή για την ανάγκη τόνωσης της ζήτησης σε καιρό κρίσης, χωρίς να εγκαταλειφθεί ο στόχος της δημοσιονομικής πειθαρχίας (ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί) Ουσιαστικά η οικονομική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ (που δεν μπορεί να εφαρμοστεί εάν δεν βγούμε από τον εικονικό πνιγμό και την πιστωτική ασφυξία που μας οδηγεί η ΕΚΤ) αφορά ένα νέο παραγωγικό μοντέλο ανασυγκρότησης της χώρας, χωρίς να εξαιρεί τον ιδιωτικό τομέα ( Συμπράξεις Δημοσίου Ιδιωτικού Τομέα). Αυτό προυποθέτει πολυδιάστατη οικονομική διπλωματία, κάτι που είναι εμφανές αυτές τις ημέρες, με τις σχεδόν ταυτόχρονες επισκέψεις μελών της κυβέρνησης σε Κίνα, ΗΠΑ, Ρωσία. Να θυμίσω απλά ότι ”εγκαίνια” αυτής της πολιτικής έκανε ο Καραμανλής από το 2004 και μετά( εξαιρώντας τις ΗΠΑ, γεγονός που ίσως του στοίχισε αρκετά..)
Τα κοινά πεδία λοιπόν είναι πολλά.Ο Κοτζιάς πχ, φαίνεται να κάνει το πάντρεμα πατριωτισμού και Αριστεράς.

Σαφέστατα ,δεν έχουν εξαφανιστεί οι πόλοι Δεξιάς- Αριστεράς. Όμως στην ουσία της πολιτικής κομμάτων που επικαλούνται τον ριζοσπαστικό χαρακτήρα των θέσεων τους, μπορεί να βρεθούν κοινοί δρόμοι μεταξύ “κοινωνικού φιλελευθερισμού” και σοσιαλδημοκρατίας. Παραθέτω πιο κάτω αρκετά νοήματα από τα κείμενα του Γιάννη Παγιασλή, θεωρητικού των ”αριστερών φιλελεύθερων” στην Ελλάδα .

Ας μην ξεχνάμε πχ. ότι η σοσιαλφημοκρατία υπήρξε ως ιδεολογία η μεγάλη κατάκτηση του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα για τους εργαζόμενους της Ευρώπης. Αντιπροσώπευε το μέγιστο βαθμό αναδιανομής εισοδημάτων εντός του φιλελεύθερου καπιταλισμού , το καλύτερο δηλαδή σημείο ισορροπίας κεφαλαίου εργασίας, προς όφελος της εργασίας .

Ο δε φιλελευθερισμός δεν διαθέτει μια οπτική σχεδιασμένης αναδιανομής αλλά αντίθετα προβάλει ως θέσφατο την ύπαρξη διαδικασιών που ευνοούν τις εθελοντικές συναλλαγές με το ελάχιστο κόστος και την ελάχιστη κρατική παρέμβαση. Το κύμα φιλελευθεροποίησης των Ρηγκαν, Θατσερ συγχρονίζεται με την “αποβιομηχάνιση ” στη Δύση ,την διόγκωση του τομέα των υπηρεσιών , την αναβάθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα, την παγκοσμιοποίηση. Πρόκειται για παγκόσμιο φαινόμενο που υπερβαίνει την Ευρωπαϊκή εμπειρία.

Ο Τσίπρας αντιλαμβάνεται προφανώς ότι η Αριστερά δεν μπορεί να νοσταλγήσει την σοσιαλδημοκρατία αλλά ταυτόχρονα δεν μπορεί να είναι καθολικά αντιφιλελεύθερη , “σοσιαλιστική” στην έννοια του παγκόσμιου κεντρικού κρατικού ελέγχου όλης της οικονομίας και κοινωνίας.

Ο νεοφιλελευθερισμός, που μανιακά επιμένει να σπέρνεται στην ευρωπαϊκή κοινωνία από Βερολίνο και Βρυξέλλες, αργά η γρήγορα θα συγκρουστεί με τον αρχικό ιδεολογικό χαρακτήρα της ελληνικής κεντροδεξιάς, που είναι ο ” κοινωνικός φιλελευθερισμός”. Τα χαμηλά ποσοστά της ΝΔ αποδεικνύουν αυτή ακριβώς την αναπόφευκτη σύγκρουση, που γέννησε την ”απόσταση” της ΝΔ από τα μεσαία εισοδηματικά στρώματα.

Κατά κάποιο τρόπο η σύγχρονη ευρωπαϊκή Αριστερά , όπως φαίνεται να την διακηρύττει ο Τσίπρας, καλείται να δώσει ένα πρόσημο στον υφιστάμενο φιλελευθερισμό. Δεν μπορεί να ακυρώσει τις ροές εμπορευμάτων , τις ροές πληροφοριών, αλλά να συγκρατήσει ,να ελέγξει τις ανεξέλεγκτες ροές και μοχλεύσεις πχ. των χρηματοοικονομικών παραγώγων , να μηδενίσει το ανθρωπολογικό κόστος των αναπόφευκτων μεταναστεύσεων, να ασχοληθεί με την ανθρωπιστική κρίση σε επίμονα υφεσιακές οικονομίες όπως η μεταμνημονιακή Ελλάδα. Αυτά τα χαρακτηριστικά, μοιάζουν αρκετά με τα ζητούμενα της λαϊκής πατριωτικής Δεξιάς και του κοινωνικού φιλελευθερισμού.