Άρης Μαραγκόπουλος

Στους καιρούς της συναινετικής παρακμής, το ξέρουμε καλά πια αυτό, τσαλακώνεται μαζί με την ατομική αξιοπρέπεια και η αλήθεια από την οποία αυτή απορρέει. Παράδειγμα η έννοια του ανθρωπισμού, την οποία συχνά ακούμε να αντιπαραβάλλεται προς τη βαρβαρότητα των σημερινών καιρών, το οποίο, βεβαίως, είναι σωστό. Αυτό, όμως, που δεν είναι σωστό είναι η έννοια του ανθρωπισμού να παρουσιάζεται (ακόμα και από κάποιους υπερασπιστές του) ως κάτι αφηρημένο, νεφελώδες, περίπου απολιθωμένο μέσα στη γενικότατη συγκρότηση και ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού – και, άρα, ως κάτι ανέφικτο, κάτι που στη σύγκρουσή του με τον υλικό, μικροσυμφεροντολογικό, κόσμο της παγκοσμιοποιημένης κατανάλωσης και της ισοπεδωμένης κουλτούρας, χάνει από χέρι…

Σ’ αυτό το επιπόλαιο πλαίσιο ανάγνωσης, για τον πολύ κόσμο, ο ανθρωπισμός προσλαμβάνεται ως κάτι που αφορά αποκλειστικά αυτούς που διαβάζουν, πηγαίνουν στο σινεμά και ακούνε σοβαρή μουσική, για να το διατυπώσω πολύ χοντρά. Κι αυτό διότι επίσης η έννοια του πολιτισμού (φριχτά ταλαιπωρημένη στις μέρες μας από τον εμπορευματικό πολιτισμό και τον αντίστοιχο καταναλωτικό ακτιβισμό που τον συντηρεί) προσλαμβάνεται αποκλειστικά / καταχρηστικά μέσα από την εφαρμοσμένη πρακτική του στις τέχνες και τα γράμματα και όχι στο πλαίσιο των ζωτικών αναγκών του κοινωνικού βίου.

Αλλά, ως πολύ γνωστόν, η έννοια του ανθρωπισμού και οι ανθρωπιστικές αξίες αφενός δεν χαρακτηρίζονται αποκλειστικά από την εμπλοκή τους με τα γράμματα και τις τέχνες και αφετέρου, που είναι και το κυριότερο, κάθε άλλο παρά αφορούν κάτι αφηρημένο. Αντιθέτως, αφορούν το δικαίωμα στη ζωή, το δικαίωμα στην ελευθερία, το δικαίωμα στο άσυλο, το δικαίωμα να αποφασίζεις για το μέλλον σου, το δικαίωμα στη μόρφωση κλπ. κι αυτά δεν είναι αφηρημένες ιδέες, τίποτε πιο συγκεκριμένο από αυτά τα ζωτικά στοιχεία του κοινωνικού βίου – τα δεμένα άρρηκτα με την επιβίωση και την ομαλή συνέχεια του ανθρώπου στο βαθμό που ανταποκρίνονται στις πιο στοιχειώδεις ανάγκες του. Χωρίς ελευθερία και δικαιώματα ούτε να φας, ούτε να σκεφτείς, ούτε να αγαπήσεις, ούτε να ζήσεις τίποτε αυθεντικό, μπορείς. Μεταλλάσσεσαι σε υποταγμένο κατοικίδιο ζώο. Αυτό είναι το απλό, καθαρό νόημα του ανθρωπισμού από τον Ρουσό έως τον Αντόρνο και την Άρεντ. Κι αυτό πρέπει να φοβόμαστε στη σημερινή Ευρώπη με το σοβαρό έλλειμμα ανθρωπισμού: τη βαθμιαία μετάλλαξη των λαών της σε υποταγμένα κατοικίδια.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.   

The article expresses the views of the author  

 iPorta.gr