Το πρόγραμμα ξεκίνησε με δύο Σονάτες του Σκαρλάτι και δύο πρελούδια και φούγκες του Μπαχ.

Ακολούθησαν η Aππασιονάτα του Μπετόβεν, ένα βαλς κι ένα νυχτερινό  του Σοπέν…και στο τέλος η περίφημη διασκευή του χορικού του Μπαχ: “Jesu, Joy of Man’s Desiring“, της Hess.

Όλα αυτά στην περσινή συναυλία  στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου στη μνήμη της μεγάλης βρετανίδας πιανίστας Myra Hess, που έφυγε αυτή την ημερομηνία, 25 Νοέμβρη του 1965.

Κάθε χρόνο, διοργανώνεται προς τιμήν της ετήσιο ρεσιτάλ στην Πινακοθήκη, που η Hess  ταύτισε το όνομά της με το χώρο αυτό.

Δεν σας κρύβω πως ντρέπομαι λιγάκι, που οι γνώσεις μου σχετικά με αυτή τη μεγάλη πιανίστα περιορίζονταν απλά στη δεξιοτεχνία της και στη γνωστή διασκευή της του χορικού του Μπαχ.

Άντε … γνωρίζω και κείνο το σχετικό ανέκδοτο που κυκλοφορεί στου κύκλους των μουσικών  και αφορά βρετανό στρατιώτη, ο οποίος  σφύριζε στο σταθμό του  τρένου τη μελωδία της καντάτας, όταν τον άκουσε ένας δημοσιογράφος και τον ρώτησε :

“Σας ενδιαφέρει ο Μπαχ;”,

“Όχι”, απάντησε εκείνος.

“Τότε πως και σφυρίζεται τη σύνθεση του Μπαχ;”, επέμεινε ο δημοσιογράφος.

“Μα, αυτό δεν είναι Μπαχ!Αυτό είναι Myra Hess.”, του φώναξε ο στρατιώτης αγανακτισμένος!

Κι όμως εδώ στη Βρετανία, η Myra Hess εκτός από σπουδαία καλλιτέχνις θεωρείται και πρόσωπο ηρωικό, λόγω της προσφοράς της στον πολιτισμό τις μαύρες μέρες του πολέμου!

Έπρεπε να έρθω στο Λονδίνο για να μάθω πως με τη στάση και τις ενέργειές της βοήθησε τους Λονδρέζους να ζωντανέψουν  τη μαραζωμένη ψυχή τους,  ν’αναστήσουν το χαμένος τους ηθικό! Nα εμφυσήσει ελπίδα στους συμπατριώτες και τις συμπατριώτισσές της!

Σε κείνη την ανήσυχη περίοδο με τις συναυλίες,  που διοργάνωσε η Hess, εκτός από το ότι τόνωσε το ηθικό των Λονδρέζων, έπεισε πως η τέχνη και η ομορφιά αντέχουν και στα δύσκολα!

Η  Myra Hess γεννήθηκε το 1890 σε  μια εβραϊκή οικογένεια στο Κίλμπουρν. Άρχισε να παίζει πιάνο στα πέντε και  στην ηλικία των 12 κέρδισε μια υποτροφία για την Royal Academy of Music, ως εξαιρετικό ταλέντο.

Στα 17 έκανε το δημόσιο ντεμπούτο της, όταν έπαιξε στο Royal  Hall, με τη Συμφωνική Ορχήστρα Nέων και μαέστρο τον Sir Thomas Beecham.

Στον πόλεμο και όταν όλα ήταν διαλυμένα και δεν υπήρχε πολιτιστική ζωή …τη στιγμή που οι δημόσιες συναθροίσεις  είχαν απαγορευθεί, που είχαν κλείσει θέατρα, κινηματογράφοι και χώροι συναυλιών, μα κυρίως είχε διαλυθεί η ψυχή των συμπολιτών της, η διάσημη πιανίστα Myra Hess είχε μια επαναστατική ιδέα …

Να διοργανώσει συναυλίες για το κοινό του Λονδίνου, που τόσο λάτρευε τη μουσική!

Τα πράγματα, κάτω από τις επικρατούσες συνθήκες δεν ήταν απλά!

Επιλέχτηκε η Εθνική Πινακοθήκη, που η μετατροπή της όμως σε συναυλιακό χώρο δεν ήταν εύκολη υπόθεση.

Λόγω του πολέμου ήταν αδειανή, με τα έργα τέχνης να έχουν μεταφερθεί για λόγους ασφαλείας στα υπόγειά της και δεν υπήρχε ο κατάλληλος εξοπλισμός ώστε να πραγματοποιηθεί η συναυλία.

Η ζέση της Hess, όμως γι’αυτό, που οραματίστηκε ήταν αξιοθαύμαστη!

Αισιόδοξα προχώρησε στην αναζήτηση κατάλληλου σημείου. Επέλεξε τη μεγάλη οκταγωνική αίθουσα της  γκαλερί, την αίθουσα αρ. 36, κάτω από το γυάλινο θόλο και ζήτησε να κατασκευαστεί μια μικρή ξύλινη πλατφόρμα για τους εκτελεστές.

Όλα αυτά σε διάστημα μιας εβδομάδας ήταν έτοιμα και το μόνο, που έλειπε ήταν τα καθίσματα και φυσικά …ένα πιάνο.

Κι ενώ όλοι είχαν αποθαρρυνθεί πως δεν θα τα καταφέρουν, με δική της πρωτοβουλία αναζητά χορηγούς,εθελοντές και πετυχαίνει μια δωρεά εκατοντάδων καρεκλών απο το παλάτι του Μπάκινγχαμ και την παραχώρηση πιάνου από τη  εταιρεία Steinway.

Έτσι, στις 6 Οκτώβρη του 1939  πραγματοποιείται η πρώτη συναυλία με πλήθος κόσμου να έχει κατακλύσει από νωρίς την γύρω περιοχή της Πινακοθήκης.

Πριν ανοίξουν οι πύλες, η Hess δοκίμασε την ακουστική της αίθουσας παίζοντας τη Σονάτα του Σεληνόφωτος.

Με δεδομένο το ασυνήθιστο σχήμα του δωματίου, η ακουστική αναμενόταν πολύ φτωχή…

Κι όμως, όχι !σαν όλα να συνωμοτούσαν υπέρ της πίστης!!!…υπέρ της ομορφιάς, που είχε χαθεί τους τελευταίους μήνες από τη ζωή των ανθρώπων και σε πείσμα, η απόδοση γεννήθηκε απίστευτα μαγευτική!

Η Hess τράβηξε την κουρτίνα του παραθύρου να δει έξω. Η ανθρώπινη ουρά εκτεινόταν ως το βάθος της πλατείας Τραφάλγκαρ, ως εκεί, που έφτανε το βλέμμα και χανόταν στα δεξιά και τ’αριστερά της!

Μάλλον οι συναυλίες που ονειρεύτηκε θα ήταν δημοφιλέστερες απ’ότι αναμενόταν !

Απ’έξω περίμεναν κάθε λογής. Μικροί, μεγάλοι, αγόρια, κορίτσια, στρατιώτες, ηλικιωμένοι, τραυματίες, ανάπηροι…

Πεινασμένοι, σίγουρα για  φαϊ, μα … η πείνα για καλή μουσική ήταν εντονότερη!

Μπορεί ο πόλεμος να είχε αφανίσει τα πάντα, μα αυτή η ανθρωποσυρροή έλεγε πολλά!

Ήταν  σημάδι πως η τέχνη και ο πολιτισμός είναι απαραίτητα για την ύπαρξη αληθινής ζωής…Σημάδι της ανθεκτικότητας της ομορφιάς!

Μέσα στον τρόμο του πολέμου, ανάμεσα σε ζωή και θάνατο,  η τέχνη επιλέγει τη ζωή!

Η επιτυχία , όπως καταλαβαίνετε ήταν άνευ προηγουμένου!

Έτσι, συμφωνήθηκε να πραγματοποιούνται συναυλίες καθημερινά στη 1 το μεσημέρι και σε  επανάληψη στις 5 το απόγευμα κάθε Τρίτη και Πέμπτη.

Ο ρόλος και η προσφορά της Hess, ανεκτίμητης αξίας κάτι, που αναγνωρίστηκε και από τη βασιλική οικογένεια, η οποία μάλιστα παρακολούθησε αρκετές από τις εν λόγω συναυλίες.

Σε επιστολή, που φυλάσσεται στην Εθνική Πινακοθήκη η Βασίλισσα περιγράφει τις συναυλίες  της Hess ως τις μοναδικές χαρούμενες στιγμές κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Συναυλίες με δωρεάν είσοδο, που όμως κάποιοι από το υστέρημά τους άφηναν λιγοστές δυσεύρετες πένες, που οι διοργανωτές προωθούσαν σε ανάγκες του στρατού για νοσοκομειακό υλικό, ρουχισμό κλπ.

Οι συναυλίες διήρκησαν πεντέμιση χρόνια, ως το τέλος του πολέμου. Η Myra Hess, γι’αυτό το διάστημα εγκατέλειψε τη διεθνή καριέρα της, επειδή θεωρούσε ότι ήταν πιο σημαντική η προσπάθεια να συμβάλει στην τόνωση του ηθικού του λαού, μέσω των συναυλιών.

Γι’αυτή την προσφορά της δέχτηκε μεγάλη αγάπη από τους βρετανούς. Τιμήθηκε με τον τίτλο της Dame του Ταξιάρχη του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, σε αναγνώριση της εν καιρώ πολέμου υπηρεσίας της.

Ήταν το θάρρος, η ελπίδα και η αποφασιστικότητα, που κινητοποίησαν τη Myra Hess και την ομάδα της κι αυτό φυσικά δεν πέρασε απαρατήρητο από την Ιστορία!

Κάθε χρόνο αυτή τη μέρα διοργανώνεται προς τιμήν της συναυλία στο χώρο, που πρωτόπαιξε και κείνη, ο οποίος διαμορφώνεται κατάλληλα για να υποδεχτεί θεσπέσιους ήχους ανάμεσα στα έργα του Ρέμπραντ και του Καναλέτο.

Οι φίλοι και οι συνάδελφοί της θυμούνται μια γυναίκα με πηγαίο χιούμορ, που πάντα είχε χρόνο για τους άλλους, παρά την αταλάντευτη προσήλωσή της στην τέχνη της.

Έπαιζε μανιωδώς σκραμπλ και σπάνια την κέρδιζε κάποιος!

Πολλές φορές χαλάρωνε με μουσικά παιχνίδια δικής της επινόησης, όπως να παίζει πιάνο καθήμενη ανάποδα ή έχοντας στην παλάμη της ένα πορτοκάλι!!

Στη σκηνή,όμως ήταν παράδειγμα αξιοπρέπειας και ψυχραιμίας, έβγαζε μια γαλήνη αναζωογονητική.

Η Myra Hess πέθανε σαν σήμερα, 25 Νοεμβρίου του 1965.

Η συναυλία έκλεισε φυσικά με την διασκευή της για πιάνο του χορικού του Μπαχ…

Ελπίδα Νούσα