Γιάννης Καραχισαρίδης

Η κρίση. Υπάρχει κανείς που να αμφισβητεί ότι όλα τα δύσκολα ξεκίνησαν το 2010 όταν κανείς δε μας δάνειζε; Όμως όλα τα προηγούμενα χρόνια δε δανειζόμασταν απρόσκοπτα χωρίς κανένα πρόβλημα; Εκείνα τα χρόνια υπήρξε κανένα κόμμα απ’ άκρη σ’ άκρη του πολιτικού τόξου που να δήλωσε ή να επιδίωξε ή να προειδοποίησε ότι θα έπρεπε να δανειζόμαστε λιγότερα; Γιατί το πρόβλημα δανεισμού προέκυψε το 2010 κι όχι νωρίτερα; Γιατί την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα σε καμιά χώρα της Ευρωζώνης δεν υπήρχε κάποιο αξιομνημόνευτο πρόβλημα, αντίθετα υπήρχε ευμάρεια και ανάπτυξη; Μήπως η παγκόσμια κρίση του καπιταλισμού έπαιξε κι εκείνη κάποιο σημαντικό ρόλο στη κρίση χρέους – πέραν απ’ το δικό μας υπερδανεισμό; Οι μεγάλες φούσκες που ξεκίνησαν ανύποπτα από τα στεγαστικά δάνεια στις ΗΠΑ και τα περίπλοκα δομημένα ομόλογα, που ακολούθησαν, δεν ήταν ο καταλύτης για να βιώσουμε τη δική μας κρίση; Αυτοί που έστησαν τις παγκόσμιες φούσκες το έκαναν για να κερδοσκοπήσουν ή είχαν σχέδιο να ταλαιπωρήσουν ειδικά τη χώρα μας; Οι περισσότεροι δε συμφωνούμε ότι η κρίση και οι συνέπειες της ήταν προϊόν του καπιταλισμού; Αλλά και οι εποχές της ευμάρειας και της ανάπτυξης, που προηγήθηκε, πάλι δεν ήταν προϊόν του ιδίου συστήματος; Και τελικά ο νέου τύπου χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός που αναδύθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 δεν έχει σοβαρές διαφορές από τον παλιότερο που στηρίζονταν αποκλειστικά στη βιομηχανική παραγωγή και στο εμπόριο; Κι αν ναι δε πρέπει να τις μελετήσουμε για να κατανοήσουμε το καινούριο περιβάλλον που δημιούργησε;

Η παγκοσμιοποίηση. Η παγκοσμιοποίηση που ξεκίνησε πολλές δεκαετίες πριν, δεν επιταχύνθηκε τα τελευταία 20-30 χρόνια; Ήταν σχέδιο κάποιων μυστικών δυνάμεων ή της ραγδαίας ανάπτυξης της επικοινωνίας και ιδιαίτερα της ανακάλυψης του ιντερνέτ; Όπως κάθε τι στην εξέλιξη της ανθρωπότητας, έτσι και η παγκοσμιοποίηση δεν έχει τα θετικά και τα αρνητικά της; Υπάρχει τρόπος να την καταπολεμήσουμε ή να την καταργήσουμε για να γλιτώσουμε μόνο απ’ τα αρνητικά της και να κρατήσουμε τα θετικά της; Και μόνο η διατήρηση του παγκόσμιου ιστού επικοινωνίας δε σημαίνει ότι η παγκοσμιοποίηση δεν μπορεί να εξαλειφθεί, εφ’ όσον είναι παράγωγο αυτού του ιστού; Γίνεται να καταργήσουμε την on line σύνδεση του παγκόσμιου τραπεζικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος; Μήπως λόγω αυτής της διασύνδεσης είναι εφικτή η μετακίνηση χρημάτων κι άλλων πιστωτικών προϊόντων σε δευτερόλεπτα; Μήπως αυτή η τρομερή ευελιξία δεν βοήθησε στη ραγδαία και παγκόσμια διάδοση της μεγάλης φούσκας;

Οι τράπεζες. Είναι εφικτό στη σύγχρονη εποχή μας να επιβιώσει μια κοινωνία χωρίς τραπεζικό σύστημα και τραπεζικές υπηρεσίες; Εάν μια χώρα κρατικοποιήσει τις τράπεζες και τις αποκλείσει από τον παγκόσμιο σύστημα, γλιτώνοντας από τη μόλυνση της χρηματοπιστωτικής απληστίας, είναι δυνατόν αυτές να επιβιώσουν; Μια τέτοια απομόνωση δε θα απαγόρευε οριστικά τις τράπεζες να αναχρηματοδοτούνται με ξένα κεφάλαια; Τότε δε θα μετατρέπονταν σε φτωχές τράπεζες; Το ιντερνέτ ως εργαλείο δε οδήγησε – μέσω της νέου τύπου χρηματοπιστωτικής απληστίας – μεγάλο αριθμό τραπεζών σε χρεοκοπία; Γιατί δεν είχε προβλεφθεί κανένα δίχτυ ασφαλείας για τις τράπεζες; Μήπως γιατί κανείς δεν είχε προβλέψει αυτές ακριβώς τις εξελίξεις, ότι δηλαδή η φούσκα θα επηρέαζε τις τράπεζες σ’ αυτό το βαθμό; Γνωρίζει κανείς αν κάποιος επαΐων είχε προειδοποιήσει γι’ αυτόν ακριβώς τον κίνδυνο πριν το 2008; Αν θυμάμαι καλά όλοι, μα όλοι, αριστεροί και φιλελεύθεροι – τουλάχιστον στη χώρα μας – δεν ισχυριζόμασταν ότι το τραπεζικό σύστημα δε θα επηρεαστεί, παρ’ όλα τα πρώτα μηνύματα απ’ το διεθνή χώρο; Κι όταν αυτό παρ’ όλες τις αισιόδοξες προσδοκίες, συνέβη σε πολλές χώρες της ΕΕ, δεν υποχρεώθηκαν τα κράτη, δηλαδή οι πολίτες, να επιβαρυνθούν με το τεράστιο κόστος της αναχρηματοδότησης των τραπεζών που κατέρρευσαν; Αυτό δε συμφώνησαν όλοι ανεξαιρέτως ότι ήταν άδικο; Είναι δίκαιη η πρόσφατη απόφαση του Eurogroup ποτέ πια οι φορολογούμενοι να μην επιβαρυνθούν για τραπεζικά χρέη, αλλά οι ίδιες οι τράπεζες και ότι θα ελέγχονται όταν κάνουν επενδύσεις υψηλού ρίσκου, χωρίς να φροντίζουν για τα αποθεματικά τους; Υπάρχει άλλος τρόπος ν’ αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα;

Λιτότητα. Θα μπορούσε να υπάρξει κρίση χωρίς λιτότητα; Αν η κρίση συνοδευόταν με ανάπτυξη και ευμάρεια, για ποιο λόγο θα λέγαμε ότι υπάρχει κρίση; Μπορεί κανείς να καταπολεμήσει τη λιτότητα χωρίς να καταπολεμήσει την οικονομική κρίση; Έχει ακούσει κανείς γι’ αυτή τη μαγική συνταγή; Τη κρίση και κατά συνέπεια τη λιτότητα δεν την προκάλεσαν οι καπιταλιστικές φούσκες και τα παιχνίδια των αγορών; Για να γλιτώναμε από τη κρίση και κατά συνέπεια κι απ’ τη λιτότητα, θα έπρεπε να απεμπλακούμε από το είδος του καπιταλισμού που επιτρέπει το ανεξέλεγκτο παιχνίδι των αγορών ή από τον καπιταλισμό αυτό καθ’ εαυτό; Είναι δυνατό να απαλλαγείς οριστικά από τις κρίσεις του καπιταλισμού, όταν επιμένεις να δραστηριοποιείσαι σ’ ένα καπιταλιστικό περιβάλλον; Αν αποτραβηχτείς όμως από ένα σύστημα που εφαρμόζεται παγκοσμίως, τότε δε θα γινόσουν μια περίκλειστη κοινωνία, που υποχρεωτικά θα έχανες κι όλες τις αναπτυξιακές ευκαιρίες που προσφέρει το καπιταλιστικό περιβάλλον; Μια περίκλειστη κοινωνία όμως δε θα ήταν τελικά μια φτωχή κοινωνία, με διαρκή και απόλυτη λιτότητα; Υπάρχει άλλος δρόμος; Πέραν από τους δύο γνωστούς, δηλαδή ή να προσπαθήσεις να ξεπεράσεις τη λιτότητα μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα ή να επιλέξεις τη λιτότητα της περίκλειστης κοινωνίας;

Ανεξαρτησία. Όταν πορεύεσαι μόνος σου σαν χώρα, σαν κράτος, αυτό δε σημαίνει ότι διατηρείς την πλήρη ανεξαρτησία σου; Αλλά ακόμα και τότε η ανεξαρτησία σου δεν εξαρτάται απ’ τις συμμαχίες που πετυχαίνεις με ισχυρότερες χώρες; Όσο πιο ισχυρός είσαι, τόσο περισσότερο δεν έχεις και άνεση επιλογών και κινήσεων, άρα και υψηλότερο βαθμό ανεξαρτησίας; Η χώρα μας δεν είναι μια μικρή σε έκταση και σε δύναμη χώρα που ποτέ δε θα καταφέρει να πάρει την πρωτοκαθεδρία στην παγκόσμια σκακιέρα; Αυτό το γεγονός από μόνο του δεν την υποχρεώνει να προσαρμόζει τα θέλω της, σε σχέση με τα θέλω άλλων χωρών; Αν μια χώρα ενταχθεί σε κάποιου είδους ομοσπονδία δε θα είναι υποχρεωμένη να προσαρμόσει την ανεξαρτησία της στους κανόνες της ομοσπονδίας; Κι αν θεωρήσει ότι αυτοί οι κανόνες περιορίζουν την ανεξαρτησία της κι αυτός ο περιορισμός κρίνεται ανεπιθύμητος, έχει άλλη λύση εκτός από την αποχώρηση; Πριν όμως αποφασίσει κάτι τέτοιο δε θα πρέπει να συνυπολογίσει και τα πλεονεκτήματα που αντλεί ως αντίδωρο από αυτή την ομοσπονδία; Η ΕΕ δεν είναι μια εθελοντική συνεργασία χωρών-κρατών; Η Ελβετία για παράδειγμα δεν επέλεξε να μην συμμετέχει; Αν επιθυμούμε να μην έχουμε δεσμεύσεις και υποχρεώσεις δε μπορούμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμα της; Και να είμαστε (σχεδόν) απολύτως ανεξάρτητοι; Μήπως τότε θα γυρίσουμε στη περίφημη ατάκα του παλιού ελληνικού σινεμά «μπαλωμένα ρούχα αλλά καθαρά»; Μήπως τότε ανταλλάξουμε αυτή την ιδεατή ανεξαρτησία με μια μόνιμη λιτότητα;

Μήπως το να καταφέρει κανείς να διατυπώσει τις ερωτήσεις που θέτει η ζωή θα πρέπει να αντλεί το υλικό του απ’ τη πραγματικότητα και όχι από ιδεοληψίες που κατοικούν σε υποσυνείδητες συλλογικές επιθυμίες; Και να καταφέρεις να διατυπώσεις τις κατάλληλες ερωτήσεις δεν είναι μια αρκετά δύσκολη δουλειά;

Πιο πάνω ξεδιπλώθηκε μια ταπεινή απόπειρα…

  Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr