Εδώ και πολύ καιρό θέλω να γράψω κάτι για τον Sir Patrik Leigh Fermor, γνωστό στους φίλους και μανιώδεις αναγνώστες του ως Paddy. Με σταματάει το γεγονός ότι νιώθω πολύ μικρός για να ασχοληθώ με τον λογοτεχνικό αυτόν γίγαντα, αλλά τώρα υπέκυψα στην παρόρμηση και θα σας πω το λόγο.

Τον γνώριζα εξ ονόματος, πολύ αόριστα, και τον ανακάλυψα εις βάθος σχετικά πρόσφατα, λίγο μετά το θάνατό του σε ηλικία σχεδόν 97 ετών τον Ιούλιο του 2011. Κατά συνέπεια, δε μου δόθηκε η ευκαιρία να τον γνωρίσω, κάτι που ήθελα πολύ, επίσης κάτι εφικτό μια που περνούσε μεγάλο μέρος της ζωής του κοντά στο χωριό Καρδαμύλη της Μάνης.

Οταν τον ανακάλυψα διάβασα όλα τα ταξιδιωτικά του βιβλία και μαγεύτηκα. Ηταν ίσως ο κορυφαίος ταξιδιωτικός συγγραφέας του 20ου αιώνα, τίτλος αναμφίβολα βαρύς, αλλά ακριβής.

Δε θα αναπτύξω την ιστορία της ζωής του εδώ, σας συνιστώ ανεπιφύλακτα τη βιογραφία “Πάτρικ Λι Φέρμορ – Μια Περιπέτεια”, της Αρτέμιδος Κούπερ, που μεταφράστηκε πρόσφατα και στα ελληνικά. Αρκούμαι να περιγράψω τη ζωή του ως μια μαγική ιστορία, ήταν ένας κορυφαίος λογοτέχνης, αλλά και μανιώδης του ταξιδιού και της περιπέτειας-τον έχουν προσφυώς χαρακτηρίσει “ένα μίγμα Τζέιμς Μποντ, Ιντιάνα Τζόουνς και Λόρδου Βύρωνος”.

Η καθοριστική εμπειρία του Πάντι ήταν το ταξίδι που ανέλαβε σε ηλικία μόλις 18 ετών, που τον οδήγησε από το Λονδίνο στην Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια στο Άγιο Ορος και στην Ελλάδα με τα πόδια. Καλά διαβάσατε, με τα πόδια. Το ταξίδι αυτό που διήρκεσε πάνω από χρόνο, αποτυπώθηκε σε δύο βιβλία, το “A Time of Gifts” και το “Between The Woods and the Water”, τα οποία έγραψε δεκαετίες μετά το ταξίδι, ως ώριμος άντρας πλέον, με μοναδικό βοήθημα τη μνήμη του, μια που οι σημειώσεις του είχαν χαθεί ή κλαπεί. Στα εντυπωσιακά καλογραμμένα αυτά βιβλία, δείγματα υψηλής λογοτεχνίας αλλά και παρατηρητικότητας και βαθιάς γνώσης και διαίσθησης, περιγράφεται μια Ευρώπη στο χείλος του πολέμου, ένα τοπίο που μεταμορφωνόταν με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Το τρίτο, ανολοκλήρωτο μέρος της αφήγησης του ταξιδιού, το “Broken Road”, κυκλοφόρησε πέρσι, και είναι κι αυτό θαυμάσιο.

Μετά τον πόλεμο, κατά τον οποίον υπηρέτησε στην Κρήτη και πήρε μέρος στην ομώνυμη μάχη και στην αντίσταση (τα ανδραγαθήματά του χρειάζονται τόμους για να περιγραφούν!) ταξίδεψε κι άλλο ανά τον κόσμο, ώσπου εγκαταστάθηκε στην Πελοπόννησο, όπου έγραψε δύο από τα ωραιότερα ταξιδιωτικά βιβλία που έχουν γραφεί για τη χώρα μας, τη “Μάνη” και τη “Ρούμελη”. Από τις σελίδες αυτών των δύο βιβλίων αναδύεται μια Ελλάδα των δεκαετιών του 50/60, μια χώρα μαγική, που έχει πολλά κοινά σημεία μ’ αυτήν στην οποία ζούμε τώρα, κι ας την απαξιώνουμε (εν πολλοίς δικαιολογημένα) εμείς οι σύγχρονοι. Μια χώρα που δεν έχει το ταίρι της στον κόσμο όλον.

Όλα αυτά τα βιβλία έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορήσει στα ελληνικά, και μάλιστα σε μεταφράσεις που προσεγγίζουν πολύ το μεγαλείο της αυθεντικής πρόζας, και εννοείται πως καλά θα κάνει να τα διαβάσει όποιος ενδιαφέρεται σε οποιοδήποτε επίπεδο για την Ελλάδα, αλλά και για την ταξιδιωτική λογοτεχνία.

Ο λόγος που αποφάσισα να γράψω τώρα αυτό το ταπεινό σημείωμα για τον Πατρικ Λι Φερμορ είναι ότι μόλις τελείωσα το τρίτο μέρος της ταξιδιωτικής τριλογίας, κι ένιωσα αυτήν την γλυκιά στεναχώρια που νιώθει κανείς όταν τελειώνει ένα απολαυστικό βιβλίο, αλλά σε μέγιστο βαθμό, επειδή σκέπτομαι πως ο κολοσσός αυτός της λογοτεχνίας δε ζει πια, και κατά συνέπεια, ό,τι διαβάσαμε, διαβάσαμε. Δε θα κάνει άλλα ταξίδια, δε θα ζήσει άλλες περιπέτειες, δε θα συγχρωτιστεί με άλλους ανθρώπους, δε θα ανασύρει άλλα συναρπαστικά επεισόδια από τη μνήμη του, ούτε θα τα περιγράψει με τη μοναδική του πένα.

Η λέξη “πένα” δεν είναι τυχαία. Ο Πάτρικ Λι Φέρμορ διόρθωνε το τρίτο αυτό βιβλίο με μια πένα με μαύρο μελάνι προς τα τέλη της μακράς ζωής του, και αποφάσισε να γράψει για πρώτη φορά σε γραφομηχανή μόλις το 2007…

Περισσότερες πληροφορίες εδώ