Γιάννης Καραχισαρίδης

Μια ανεπίκαιρη ματιά στο εκλογικό αποτέλεσμα

Το υστερόγραφο. Οι εκλογές ήταν το υστερόγραφο, με το οποίο έκλεισε μια περίοδος αναστάτωσης, αβεβαιότητας και ανακατατάξεων. Όλα όσα εξελίχθηκαν σ’ αυτόν τον μεσοπρόθεσμο κύκλο δεν ήταν ούτε αναμενόμενα, ούτε προβλέψιμα. Όποιον και να ρωτούσες την 25η Ιανουαρίου, δεν θα μπορούσε να σου αφηγηθεί όλα όσα ζήσαμε από τότε. Κι επειδή η αβεβαιότητα δεν μας αποχαιρέτισε, στο μέλλον όλα είναι πιθανά. Από το να κυβερνήσει ο ΣΥΡΙΖΑ για τα επόμενα 8 χρόνια, μέχρι το να έχουμε εκλογές στo 2016. Αλλά ακόμα κι αυτή η πρόβλεψη, που μοιάζει ασφαλής – εφ’ όσον τίποτα δεν αφήνει απ’ έξω – μπορεί στο τέλος να αποδειχθεί ανεπαρκής. Γιατί πάντα παραμονεύει το απρόβλεπτο. Που ξέρει να κρύβεται στη σκιά. Και σ’ ένα ασταθές περιβάλλον, να περιμένει τη δική του ευκαιρία για να μεταστρέψει τη πορεία των γεγονότων. Όμως όλα αυτά μένει να τα δούμε, μόλις φτάσουμε στο παρόν του μέλλοντος μας.

Νικητές και ηττημένοι. Δεν είναι ότι οι δημοσκόποι δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους. Ούτε ότι οι πολιτικοί αναλυτές έχασαν τις ικανότητες τους και δε μπόρεσαν να αξιολογήσουν το προεκλογικό κλίμα. Απλά σε μια εποχή σύγχυσης και ρευστότητας κανείς δε μπορεί να προβλέψει εκ του ασφαλούς. Ακόμα και τα ίδια τα κόμματα δε μπόρεσαν να αντιληφθούν τα υπόγεια ρεύματα που οδήγησαν στο εκλογικό αποτέλεσμα. Τώρα όλοι ξέρουμε ποιοι νίκησαν και ποιοι έχασαν. Οι νικητές απολαμβάνουν και οι ηττημένοι αναζητούν τις αιτίες. Αυτοί οι τελευταίοι είναι ενδεχόμενο να πέσουν σε μια συνηθισμένη παγίδα. Να επιρρίψουν δηλαδή την ευθύνη στους ψηφοφόρους. Αλλά είναι και οι ψηφοφόροι που μπορεί να πέσουν στην ίδια παγίδα. Και να επικρίνουν εκείνους που ψήφισαν αντίθετα με τη δική τους επιλογή. Η γνωστή θεωρία ότι φταίνε οι άλλοι όταν δεν γίνεται αυτό που εγώ θέλω, που εγώ επιθυμώ. Ή καλύτερα ότι φταίει η έλλειψη παιδείας. Η πιο πρόχειρη και ανεδαφική αιτιολόγηση για όλα τα δεινά. Όμως η ψήφος κρύβει πάντα ένα νόημα. Που όσο δεν το προσεγγίζουμε, τόσο θα μας ξεφεύγουν οι συντεταγμένες της συγκυρίας.

Η πρώτη ευκαιρία. Τις αποτυχίες του ΣΥΡΙΖΑ ακόμα τις ξεφυλλίζουν οι αντίπαλοι του. Τις τεράστιες αδυναμίες στη διακυβέρνηση, την ξεκάθαρη εγκατάλειψη των προγραμματικών δηλώσεων του Ιανουαρίου, τις οικονομικές καταστροφές – κι όχι μόνο τα capital control – και πάνω απ’ όλα ένα βαρύ κι ασήκωτο μνημόνιο, που ήρθε μετά από το ηχηρό «όχι» του δημοψηφίσματος. Κι ακόμα δε μπορούν να καταλάβουν πώς είναι δυνατόν τίποτα απ’ όλα αυτά να μην έχει επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα. Ακούστηκαν πολλές εκδοχές. Όλες όμως δευτερεύουσας σημασίας. Γιατί η ουσία πρέπει να αναζητηθεί αλλού. Τώρα πια είναι απολύτως σαφές ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ακολούθησε άλλη τακτική για να κερδίσει την εξουσία και άλλη για να διατηρηθεί σ’ αυτή. Φαινομενικά οι δύο αυτές τακτικές έμοιαζαν αντιφατικές και ανακόλουθες. Ήταν αυτή η ριζική μεταστροφή, που οι αντίπαλοι του ομόφωνα ονόμασαν «κωλοτούμπα». Και πίστεψαν ότι η αριστερή παρένθεση θα επαληθευθεί. Έκαναν όμως λάθος υπολογισμούς. Παράβλεψαν τον τρόπο με τον οποίον ο ΣΥΡΙΖΑ ομογενοποίησε τις δύο αντίθετες τακτικές του. Κατάφερε να οικοδομήσει ένα ενιαίο αφήγημα που ακύρωνε όλες τις εξόφθαλμες ασυνέπειες. Ένα αφήγημα που ξετυλίγεται περίπου ως εξής: Η κυβέρνηση δεν έλαβε εντολή τον Ιανουάριο για να εφαρμόσει το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης. Αντίθετα έλαβε εντολή να διαπραγματευτεί σκληρά με τους δανειστές, ώστε να καταστήσει εφικτή την εφαρμογή αυτού του προγράμματος. Η κυβέρνηση, τιμώντας την εντολή, διαπραγματεύτηκε μέχρι την τελευταία ικμάδα των δυνάμεων της. Το «όχι» του δημοψηφίσματος ήταν ο ύστατος ισχυρός σύμμαχος σ’ αυτή την προσπάθεια. Αυτό το «όχι» ήταν που βοήθησε να επιτευχθεί, μια επώδυνη συμφωνία μεν, αλλά με προοπτική εξόδου από τα μνημόνια. Η ήττα ομολογήθηκε. Προέκυψε όμως από τη σκληρή σύγκρουση με υπέρτερες δυνάμεις. Μια ήττα που δεν έχει τόση σημασία, γιατί είναι προσωρινή. Ο πόλεμος δεν χάθηκε και οι μάχες θα συνεχιστούν με την ίδια ένταση. Έτσι το μνημόνιο που υπογράφηκε – σε αντίθεση με τους προηγούμενους – δεν έγινε αποδεκτό απ’ την κυβέρνηση της αριστεράς. Ποτέ δεν υιοθετήθηκε. Σ’ αυτές τις εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ ποτέ δε ζήτησε μια νέα εντολή για να εφαρμόσει με ηττοπάθεια ένα μνημόνιο. Ζήτησε την αναβάπτιση της παλιάς εντολής, εκείνης του Ιανουαρίου. Οι συνθήκες μπορεί να άλλαξαν, αλλά οι μάχες που θα δοθούν θα είναι οι ίδιες. Αυτό ήταν το ενιαίο αφήγημα του ΣΥΡΙΖΑ. Ένα αφήγημα που δεν περιλαμβάνει ούτε μεταστροφές, ούτε ενηλικιώσεις, ούτε κωλοτούμπες. Με άλλα λόγια ο ΣΥΡΙΖΑ δε ζήτησε ποτέ μια δεύτερη ευκαιρία. Θεωρεί ότι εξακολουθεί να ισχύει η πρώτη. Έτσι κατάφερε να πείσει και να διατηρήσει αναίμακτα την εξουσία. Οι προκλήσεις όμως παραμένουν οι ίδιες.Οι ριζικές μεταρρυθμίσεις αναμένουν τον ενορχηστρωτή τους. Εκεί είναι που θα δοκιμαστεί η κυβέρνηση της αριστεράς.

Οι πρώην κυβερνώντες σε δυσκολίες. Οι πρώην κυβερνώντες αρνήθηκαν να δουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη και μάλλον οδηγούνται σε λάθος συμπεράσματα. Το ΠΑΣΟΚ επιβίωσε και αισιοδοξεί ότι θα γίνει και πάλι ο πόλος έλξης της λεγόμενης κεντροαριστεράς. Αυτό όμως δε πρόκειται να συμβεί στο ορατό μέλλον. Τη δουλειά αυτή την κάνει ήδη με επιτυχία ο ΣΥΡΙΖΑ. Η ΝΔ, έχοντας πάντα κυβερνητικές φιλοδοξίες, προσπαθεί να ερμηνεύσει την έκταση της ήττας. Και οι δύο όμως έχασαν το παιχνίδι όταν κυβέρνησαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στα πρώτα πέντε χρόνια της κρίσης. Δεν στάθηκαν αντάξιοι των περιστάσεων και η ώρα της πληρωμής θα έρχονταν κάποια στιγμή. Όλα αυτά τα χρόνια δεν πήραν ούτε μια σημαντική πρωτοβουλία. Σέρνονταν πίσω από τις εξελίξεις. Υποτάχθηκαν στη θεωρία του αναγκαίου κακού. Προσπαθούσαν να πείσουν ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Ανέβαλλαν μονίμως κάθε ουσιαστική συζήτηση για την παραγωγική ανασυγκρότηση και την μεταρρύθμιση του κράτους. Έμεναν στις εξαγγελίες. Χωρίς βάθος στη σκέψη τους, συνδύασαν το μικρότερο κράτος μόνο με απολύσεις, χωρίς καμιά επέμβαση στις δομές. Έκαναν σημαία τους την ανάπτυξη μέσω των ιδιωτικοποιήσεων. Αλλά κι εκεί κινήθηκαν χωρίς μέθοδο και χωρίς επεξεργασμένα σχέδια. Για να ξανακερδίσουν πλέον την εμπιστοσύνη, χρειάζεται να αλλάξουν τον σχεδιασμό τους. Αλλά απ’ ότι φαίνεται δεν υπάρχει και πολύ όρεξη για μια ουσιαστική αυτοκριτική. Μάλλον θα ακολουθήσουν την πεπατημένη. Επιστροφή στο προσκήνιο, μέσω της φθοράς των κυβερνώντων.

Το Ποτάμι προσπαθεί να καταλάβει. Είναι δύσκολο να επιβιώσεις αν αποφασίσεις να μπεις στην αρένα του παλαιοκομματισμού. Εκεί θα πρέπει να αμυνθείς όταν οι άλλοι μονομάχοι θα σε κτυπούν. Αλλά θα πρέπει και να επιτεθείς με τη σειρά σου. Στην αρένα άλλος τρόπος δεν υπάρχει. Κι όταν το Ποτάμι εισήλθε, έχασε και τη διαφορετικότητα του. Έγινε ίδιο με τους άλλους. Έλαβε μέρος στις κοκορομαχίες. Κατηγόρησε και κατηγορήθηκε. Παρασύρθηκε σ’ ένα παιχνίδι που δεν ταίριαζε με τον χαρακτήρα του. Γιατί αλλιώς ξεκίνησε. Μας είπε από την αρχή ότι οι λύσεις είναι το ζητούμενο. Και ότι οι λύσεις δεν έχουν ιδεολογική επίστρωση, δεν έχουν κανενός είδους παραταξιακό χρώμα. Προσπέρασε τις παραδοσιακές κατατάξεις της αριστεράς, του κέντρου και της δεξιάς. Ήρθε από το μέλλον για να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε τη σκουριασμένη κομματοκρατία. Κι αντί να αφοσιωθεί σ’ αυτό το σκοπό και να πείσει το ακροατήριο για τους καινούριους ορίζοντες, ξεστράτισε σε καυγάδες και σε αλληλοκατηγορίες. Κι έφτασε στο τέλος να απολογείται. Δεν είχε κανένα λόγο να μπει σ’ αυτή την αρένα. Ήταν αρκετό να μας μιλήσει για τις λύσεις και μόνον γι’ αυτές. Και να μας δείξει έμπρακτα αυτό που ήθελε από την αρχή. Ένα άλλο μέλλον. Διαφορετικό από το αδιέξοδο παρόν μας. Ένα μέλλον όπου οι αξίες του πολιτισμού και ο άνθρωπος είναι πιο πάνω από ανούσιες ιδεολογικές και πολιτικές προστριβές. Δυστυχώς στο δρόμο έχασε τον προσανατολισμό του. Μπλέχτηκε στο παραδοσιακό παιχνίδι της αντιπαλότητας κι έχασε τη λάμψη του καινούριου και του διαφορετικού.

Προσκολλημένοι στην συνέπεια. Η συνέπεια για κάποιους είναι εικόνισμα. Είναι παράσημο ηθικής. Βλέπουν τη συνέπεια σαν έναν αμετακίνητο και αναλλοίωτο τρόπο να ζούμε τη ζωή μας. Λες κι ο χρόνος που κυλάει δεν μας τροφοδοτεί με τίποτα. Λες και είναι δυνατόν να τον προσπερνάμε άδειοι από εμπειρίες. Το ΚΚΕ και η Λαϊκή Ενότητα έδειξαν συνέπεια. Συνέπεια όμως δε σημαίνει να διασχίζεις το χρόνο αμετάλλακτος. Συνέπεια είναι αυτό που βίωσε ο Καζαντζάκης, όταν πέρασε μερικούς μήνες με τον Ζορμπά : «Έβλεπα, ζούσα καθαρά το καταπληχτικό ετούτο θέαμα : ν’ αλλάζω»

Απορροφώντας την απογοήτευση. Η κρίση που ακόμα διαρκεί, είναι φυσικό να συσσωρεύει απογοήτευση. Κι όσο το πολιτικό σύστημα αδυνατεί να μας βγάλει στο ξέφωτο, τόσο αυτή η απογοήτευση θα λιμνάζει. Και θα εκφράζεται. Είτε με την αποχή, είτε ψηφίζοντας το αντισυστημικό μόρφωμα της Χρυσής Αυγής. Οι απέχοντες δεν είναι αδιάφοροι για τα κοινά. Αλλά και η συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων της ΧΑ δεν είναι ναζί. Σας παραπέμπω στο σχετικό άρθρο «Η Χρυσή Αυγή και η δημοκρατία».

Και μια υποσημείωση. Η επικαιρότητα πρωταγωνίστησε το 2015. Οι εξελίξεις πυκνές και πρωτόγνωρες. Έτσι αυτή η στήλη έκανε ένα διάλειμμα για να τις παρακολουθήσει. Τώρα επιστρέφει στα ανεπίκαιρα, για να ολοκληρώσει τη σειρά που ξεκίνησε το 2013. Μένουν ακόμα επτά τίτλοι. Οι εξής :

• Μάνατζμεντ και πολιτική

• Οι δεισιδαιμονίες της εποχής μας

• Η ψυχανάλυση του λαϊκισμού

• Τάξη και χάος

• Η θεωρία των πάντων

• Ο νέος διαφωτισμός

• Vade mecum

 Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του. 

iPorta.gr