Χρήστος Μαγγούτας

Οι δυο εκφράσεις μπορεί να μοιάζουν αλλά είναι σχεδόν αντίθετες.

Λιτός βίος είναι η κοσμοθεώρηση της ζωής: τόσα βγάζω και τα έξοδά μου θα πρέπει να είναι κάπως λιγότερα για να μένει κάτι στην άκρη για περιπτώσεις ανάγκης.

Λιτότητα αντίθετα σημαίνει: δε με νοιάζει πόσο βγάζεις και πόσα ξοδεύεις, αλλά εμείς θα σου κόψουμε 40% από τα έσοδα γιατί πρέπει να τα δώσουμε αλλού. Δε μας νοιάζει αν σου φτάνουν ή όχι, αν θα βγεις ζητιανιά ή αν θα περάσεις τη θηλιά στο λαιμό σου.

Και πάμε τώρα από το ατομικό ή οικογενειακό επίπεδο σε ελλαδικό. Λιτός βίος είναι μια χώρα να μπορεί με την παραγωγή της να καλύπτει τα έξοδα λειτουργίας του κράτους (σχολεία, υγεία, στρατός, κοινωνικές υπηρεσίες, συντάξεις κλπ.) και ό,τι εισάγει να το καλύπτει με ανάλογες εξαγωγές. Στην πράξη τα πιο πολλά αγαθά που χρησιμοποιεί μια χώρα, σ’ αυτήν την εποχή της παγκοσμιοποίησης, είναι από εισαγωγές. Τι παράγει η Ελλάδα για να καλύψει αυτές τις εισαγωγές, αφού έχει καλύψει τις εσωτερικές της ανάγκες; Σχεδόν τίποτα.

Το τι θα παράγει μια χώρα δεν είναι δικό της θέμα αλλά του παγκόσμιου ανταγωνισμού: ακόμα και καρφίτσες να θέλει να παράγει μια ελληνική βιομηχανία, θα κλείσει σε λίγο γιατί οι κινέζικες ή ινδικές καρφίτσες θα πωλούνται στο 1/3 από τις ελληνικές. Κάθε χώρα πρέπει να δει που μπορεί να μπει σα σφήνα στην παγκόσμια παραγωγή ώστε το προϊόν της να πωλείται στη διεθνή αγορά. Μερικές, όπως το Λουξεμβούργο, δεν παράγουν τίποτα με την κλασική έννοια, αλλά παράγουν χρηματοοικονομικές διευκολύνσεις (ακόμα και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και off-shore εταιρίες) και έχουν το υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα στον κόσμο. Άλλες παράγουν βαριά βιομηχανία, όπως η Γερμανία, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς που μπορούν να φτιάξουν από αυτοκίνητα και πλοία μέχρι αεροπλάνα και δίκτυα μετρό.

Τι μπορεί να παράγει η Ελλάδα που να έχει πέραση στη διεθνή αγορά; Ο τουρισμός της είναι βέβαια μια πηγή αλλά είναι ευάλωτος. Αρκεί μια τρομοκρατική ενέργεια, μια πολεμική σύρραξη στην περιοχή ή απλά μια οικονομική κρίση για να βρουν στο σφυρί οι μεγάλες τουριστικές επιχειρήσεις που έχουν και τεράστιο κόσμος λειτουργίας.

Αφήνω στην άκρη το γεωφυσικό πλούτο γιατί θα χρειαστεί χρόνια να φτάσει σε επίπεδο λειτουργίας και να έχει όφελος για την Ελλάδα. Η ίδια δε μπορεί να αναλάβει το έργο, μόνο 4-6 εταιρείες στο κόσμο μπορούν να το κάνουν, και υπάρχουν τόσες μίζες και λαδώματα που το κράτος δε θα κερδίζει τίποτα, όπως στα μεταλλεία χρυσού στη Χαλκιδική όπου η συμμετοχή της στα κέρδη είναι μηδέν.

Υπάρχει μόνο μια λύση στην Ελλάδα για να μπει στην παγκόσμια οικονομία κι αυτή είναι η βιολογική αγροκτηνοτροφική παραγωγή. Δε μπορεί να τη χτυπήσει η Κίνα γιατί έχει μολυνθεί ολόκληρη από τα βιομηχανικά απόβλητα. Δε μπορεί να τη χτυπήσει η Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη γιατί δεν τους βοηθά το κλίμα. Θα έχουμε ανταγωνιστές τις χώρες της Μεσογείου αλλά υπάρχει χώρος για όλους. Και μπορεί να υπάρξει και συνεργασία.

Το ελληνικό γιαούρτι είναι το πρώτο στη κατανάλωση στη Βόρεια Αμερική, με 7 δις το χρόνο κι ευρίσκεται σε κάθε σουπερμάρκετ. Μόνο που δεν είναι ελληνικό. Η πρώτη εταιρεία είναι τουρκικών συμφερόντων (Τσομπάνι) και απλά χρησιμοποιεί τη φράση Greek Yogurt. Η Ελληνική ΦΑΓΕ έρχεται τρίτη αλλά καμιά από αυτές δε χρησιμοποιεί γάλα από την Ελλάδα (μόνο μία εταιρεία είδα να το γράφει). Στη Μεγάλη Βρετανία η ΦΑΓΕ κέρδισε την υπόθεση με απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου κατά της Τσομπάνι, η οποία το εισήγαγε από τις ΗΠΑ, αποφασίζοντας ότι πρέπει να εισάγεται από την Ελλάδα μόνο. Το ίδιο και με την ελληνική φέτα, που τα μεγαλύτερα περιοδικά για τη υγεία τη χαρακτηρίζουν ως το υπ’ αριθμόν 1 τυρί στον κόσμο με τεράστια ζήτηση. Αλλά το τυρί χρειάζεται αιγοπρόβατα κι αυτά τσοπάνη. Και δεν υπάρχουν πια στην Ελλάδα.

Όσο για τα άλλα προϊόντα η κατάσταση είναι η ίδια: $2-$3 πωλείται κάθε φρέσκο σύκο στο Τορόντο, στο χωριό μου θα μπορούσαν να γίνουν πλούσιοι σε μερικά χρόνια, αλλά τα αφήνουν να στεγνώνουν πάνω στις συκιές.

Δυστυχώς στην Ελλάδα ποτέ δεν υπήρχε μακροχρόνιο πρόγραμμα παραγωγής. Στον Καναδά έχουν υπολογίσει (έστω κατά προσέγγιση) πόσους γιατρούς, μηχανικούς κλπ θα χρειαστούν τα επόμενα 30 χρόνια και τα πανεπιστήμια δεσμεύονται να εισάγουν τον ανάλογο αριθμό. Στην πελατειακή Ελλάδα αντί να εισάγονται γεωπόνοι, εισάγονται γιατροί, -ουσιαστικά η χώρα μεγαλώνει, ανατρέφει, σπουδάζει τα παιδιά της για να τα πάρουν δωρεάν κάποιες χώρες στο εξωτερικό.

Ξαναγυρίζοντας στη γεωργία, το θέμα για την Ελλάδα είναι ότι οι νέοι των δυο τελευταίων γενεών (από το 1970) μισούν τις λέξεις; χωριό, χωράφι, γη και προτιμούν να έχουν ανεργία 60% παρά να λερώνουν τα πόδια τους στο χώμα, ζώντας με τη γλίσχρα σύνταξη των γονιών τους, όσο εκείνοι ζουν.
Ο λιτός βίος και η λιτότητα τελικά συμπλέκονται: δε μπορεί να παράγεις 30 και να ξοδεύεις 100. Απλώς μεταφέρεις το πρόβλημα στους επόμενους όπως έκαναν ως τώρα οι πολιτικοί μας.

Όσο και αν το παλέψει ο ΣΥΡΙΖΑ με τους Ευρωπαίους η Ελλάδα θα είναι καταδικασμένη αν δεν παράγει όσα ξοδεύει. Τότε μπορεί να παλέψει δυναμικά για το αδικαιολόγητο χρέος. Δε μπορείς από τη μια μεριά να ζητάς δανεικά για να πληρώσεις τους μισθούς του μήνα και από την άλλη να λες ότι δε χρωστάς τα παλιά. Μέχρι τότε ή θα ικετεύουμε ή θα ψευτολεονταρίζουμε.

Και ο λιτός βίος και η λιτότητα έχουν τα όριά τους. Με κρίσιμο σημείο μόνο μια λέξη: παραγωγή.