Δήμητρα Παπαναστασοπούλου

JOHAN JACOB MEYER (1798-1826) 

Ο θεμελιωτής της δημοσιογραφίας στην Ελλάδα

Φίλες και φίλοι,

Ο λόγος για τον Ελβετό φιλέλληνα, ένα από τα θύματα της εξόδου του Μεσολογγίου.

Ο Ιωάννης Ιάκωβος Μάγερ (Ζυρίχη 30 Δεκεμβρίου 1798–Μεσολόγγι 11 Απριλίου1826) ήταν Ελβετός φιλέλληνας και συντάκτης της εφημερίδας «Ελληνικά Χρονικά», της πρώτης έντυπης εφημερίδας του Αγώνα.

Γεννήθηκε στη Ζυρίχη και μεγάλωσε σε μεγαλοαστική οικογένεια ιατρών. Ήταν χαρακτήρας ανήσυχος και τυχοδιωκτικός. Το 1817 παντρεύτηκε τη Σαλώμη Στάουμπ, αλλά χώρισαν την επόμενη χρονιά.

Σπούδασε φαρμακευτική και κατόπιν ιατρική, χωρίς να ολοκληρώσει σπουδές του, επειδή αποβλήθηκε από το πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ λόγω χρεών. Αυτό δεν τον εμπόδισε να εμφανιστεί στη φιλελληνική επιτροπή της Βέρνης σαν «ιατρός και χειρουργός», εξασφαλίζοντας τα ναύλα για την Ελλάδα.

Έφθασε στην Ελλάδα τους πρώτους μήνες του αγώνα και πήρε μέρος στη ναυμαχία της Πάτρας στις 20 Φβρουααρίου 1822, κάτω από τις εντολές του Ανδρέα Μιαούλη.Στη συνέχεια συμμετείχε στη ναυμαχία του Κορινθιακού στις 5-6 Μαρτίου 1822. Μετά εγκαταστάθηκε στο Μεσολόγγι, ασπάστηκε την Ορθοδοξία και νυμφεύθηκε την όμορφη Μεσολογγίιτισσα Αλτάνα Ιγγλέζου, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά.

Με τον Γερμανό γιατρό Γιόχαν Έλστερ άνοιξαν νοσοκομείο για να περιποιούνται τους τραυματίες πολέμου, κερδίζοντας την πλήρη αποδοχή του κόσμου του Μεσολογγίου.

Ο Άγγλος φιλέλληνας συνταγματάρχης Στάνχοουπ πήγε στο Μεσολόγγι στις 12 Δεκεμβρίου 1823, φέρνοντας μαζί του τρία τυπογραφεία. Ο Στάνχοουπ γνώρισε τον Μάγερ, για τον οποίο σε γράμμα του κάνει την εξής αναφορά: «Εδώ είναι εγκαταστημένος ένας εξαίρετος Ελβετός, ονόματι Dr Meyer. Έχει τις καλές ιδιότητες των συμπατριωτών του, και έχει εξοικειωθεί με τον ελληνικό χαρακτήρα. Έχω συστήσει στους Έλληνες να έχουν πάντοτε εμπρός στα μάτια τους τους ελβετικούς θεσμούς, και οι αρχηγοί τους τον Αμερικανό Ουάσινγκτον εμπρός στους δικούς των».

Ύστερα από λίγες μόνον ημέρες (Πρωτοχχρονιά 1824) ο Μάγερ έγινε συντάκτης της εφημερίδας «Ελληνικά Χρονικά» με τυπογράφο τον Θεσσαλονικέα Δημήτριο Μεσθενέα και την υποστήριξη του Λόρδου Βύρωνα.

(Η πρώτη έντυπη εφημερίδα του Αγώνα, η «Σάλπιγξ Ελληνική» εκδόθηκε στην Καλαμάτα με συντάκτη τον Θεόκλητο Φαρμακίδη, αλλά βγήκαν μόνον τρία φύλλα με ημερομηνίες 1, 5 και 20 Αυγούστου 1821. Έτσι τα «Ελληνικά Χρονικά» ήταν ουσιαστικά η πρώτη εφημερίδα αφού κυκλοφόρησαν από την 1η Ιανουαρίου 1824 μέχρι την 20ή Φεβρουαρίου 1826).

Οι σχέσεις του Μάγερ με τον Λόρδο Βύρωνα υπήρξαν πάντα τεταμένες. Ο Βύρων σε γράμμα του από το Μεσολόγγι (19 Μαρτίου 1824) εκφράζει τις ανησυχίες του, μήπως τα άρθρα του Μάγερ εναντίον της μοναρχίας και οι φιλελεύθερες ιδέες του για την ανάγκη ελευθεροτυπίας προδιαθέσουν εχθρικώς απέναντι της Ελλάδας τα συντηρητικά καθεστώτα των ηγεμόνων της Ευρώπης, δημιουργώντας παρεξηγήσεις, και βλάψουν τον Ελληνικό Αγώνα: «Ο Dr Meyer, ο εκδότης με την απαραβίαστη ελευθερία του Τύπου, παραδέχεται την Ελευθερία να την ασκεί με απεριόριστη διάκριση (όπως μου λέγουν) κατά τη θέληση και την ευχαρίστηση του. Είναι ο συγγραφέας ενός άρθρου κατά της μοναρχίας, από το οποίο ενδέχεται να έχει ωφέλεια και φήμη, αλλά οι εκδότες θα βρουν τον μπελά τους αν δεν λάβουν τα μέτρα τους. Από όλους τους μικρούς τυράννους αυτός είναι ο πιο μικρός, όπως είναι οι πιο πολλοί δημαγωγοί που γνώρισα κάποτε. Είναι Ελβετός ως προς την καταγωγή και Έλληνας ως προς την αξίωσή του να είναι».

Ο Μάγερ από την πλευρά του θεωρούσε τον Βύρωνα αριστοκράτη δανδή, άχρηστο για την επανάσταση. Πίστευε στην απόλυτη ελευθερία του Τύπου και δεν δίσταζε να ασκεί κριτική ακόμη και σε όσους υποστήριζε (π.χ. τον Αγγλόφιλο Γεώργιο Κουντουριώτη).

Τον Αύγουστο του 1824 διορίστηκε μέλος της διευθύνουσας επιτροπής του Μεσολογγίου, στη θέση του θανόντος Ιωάννη Τρικούπη και διακρίθηκε για τις διοικητικές του ικανότητες.

Πολλοί από τους Μεσολογγίτες φρόντισαν να στείλουν τις οικογένειές τους στο μικρό αγγλοκρατούμενο νησάκι Κάλαμος. Όταν αποτραβήχτηκε ο στρατός του Μεχμέτ Ρεσίτ Κιουταχή από τα οχυρώματα, θεώρησαν ότι το Μεσολόγγι ήταν οριστικά ασφαλισμένο. Έτσι αποφάσισαν να φέρουν πίσω τις οικογένειες τους. Πρώτος έδωσε το κακό παράδειγμα ο Μάγερ.

Η πολιορκία έγινε ασφυκτική μετά την άφιξη των στρατευμάτων του Ιμπραήμ, σε ενίσχυση του Κιουταχή και ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος εμπόδιζε τα ελληνικά πλοία να φέρουν τροφές και πολεμοφόδια. Τον Απρίλιο του 1826 η επιτροπή αποφάσισε την Έξοδο. Κατά την Έξοδο ο Μάγερ, η γυναίκα του, τα δύο παιδιά τους και η υπηρέτριά τους, που ήταν στην φάλαγγα με τα γυναικόπαιδα, σκοτώθηκαν. Πάνω του έφερε το ημερολόγιό του, στο οποίο κατέγραφε τα γεγονότα, μετά το κλείσιμο των «Χρονικών». Δυστυχώς, χάθηκε.

Το μνημείο του βρίσκεται στον Κήπο των Ηρώων του Μεσολογγίου.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του. 

The article expresses the views of the author

iPorta.gr