Τζίνα Δαβιλά

Pane di capo 

Ανάληψη, Στάδιο Διαγόρας, Ασγούρου 

delivery: 224100-3600 

Φωτογραφία κτηρίου Δοξιάδη, δεκ. 1960, Πηγή: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη
© Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη

Φωτογραφία αιθρίου, δεκ. 1960, Πηγή: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη
© Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη

Αν επισκεφθείς το γραφείο του Δημάρχου Ρόδου κου Φώτη Χατζηδιάκου, θα διαπιστώσεις την αισθητική του χώρου του. Μικρά γλυπτά, ιδιαίτερα ασημένια διακοσμητικά, αναμνηστικά και βραβεία που έχουν επίσης αισθητική, σοκολατάκια σπάνια και σουβέρ επίσης συνήθιστα. Λένε ότι το γραφείο του Δημάρχου το διακοσμεί η σύζυγός του, συνεπώς το γραφείο έχει την αισθητική της κας Αγάπης Καλομοίρη-Χατζηδιάκου. Ο Δήμαρχος δεν δηλώνει γνώστης της Τέχνης, όμως τις προάλλες που βρεθήκαμε στο Νεστορίδειο Μέλαθρο, έλεγε με ένταση: “Βάλτε μπροστά – μπροστά στην είσοδο του 1ου ορόφου τους πίνακες του Φασιανού, να τους βλέπουν οι επισκέπτες και να ξεναγούνται στον όροφο. Εγώ δεν ξέρω από Τέχνη, αλλά αυτοί οι πίνακες του Φασιανού είναι αναγνωρίσιμοι από τους περισσότερους. Έχουμε την δεύτερη σημαντικότερη Πινακοθήκη της Ελλάδας και το γνωρίζουν 50 άνθρωποι”. Μετά από αυτό έγραψα αυτό. 

Σήμερα Σάββατο 25 Φεβρουαρίου, Σάββατο της Αποκριάς και ώρα Ελλάδας 15:30 ο Δήμαρχος Ρόδου Φώτης Χατζηδιάκος αναρτά στο προσωπικό του fb αυτό: “Διάνοιξη της οδού Καμείρου. Άλλη μια εκκρεμότητα στη πόλη της Ρόδου που περίμενε τη λύση από το … 1974 (σχέδιο Δοξιάδη) πήρε τον δρόμο της. Ευχαριστώ όσους συνέδραμαν να δοθεί λύση” με τις ακόλουθες φωτογραφίες.

Είναι ζόρικο το επάγγελμα του Δημάρχου. Αν μάλιστα σε κυνηγά και το “μικρόβιο” της ποιότητας και της καλαισθησίας τα πράγματα ζορίζουν ακόμα περισσότερο. Ξέρω… θα  μου πεις πάλι για τα σκουπίδια. Μα εδώ είμαστε όλοι εγκληματίες των πόλεων. Και αν δεν είναι για σένα αξιοσέβαστο ότι ένας Δήμαρχος της Ελλάδας υπενθυμίζει τον σχέδιο Δοξιάδη, το ξεχασμένο από το 1974, για μένα είναι δείκτης γνώσης, ποιότητας και σεβασμού. Κι αν δεν θυμάσαι ή δεν γνωρίζεις τι σημαίνει Δοξιάδης και Σχολή Δοξιάδη, στην οποία έχουν φοιτήσει διακεκριμένοι Έλληνες, σου παραθέτω ένα σημείωμα για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη από την Σώτη Τριανταφύλλου: 

Το όραμα του Κωνσταντίνου Δοξιάδη

Η σιωπή που τον περιβάλλει στην Ελλάδα δείχνει ότι δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε ούτε το επιστημονικό μεγαλείο, ούτε τις ιδιοφυίες που αναδύονται στον ελληνικό χώρο

[“Ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης (1913-1975) ήταν κορυφαίος αρχιτέκτονας και οραματιστής, γιος του παιδίατρου Απόστολου Δοξιάδη, στενού φίλου του Ελευθέριου Βενιζέλου και κατά καιρούς υφυπουργού στις κυβερνήσεις του. Το 1935 αποφοίτησε από την Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ και την επόμενη χρονιά ανακηρύχτηκε διδάκτωρ από το πανεπιστήμιο Σαρλότενμπουργκ του Βερολίνου. Στη διάρκεια της Κατοχής ήταν επικεφαλής αντιστασιακής ομάδας και εξέδιδε το περιοδικό «Χωροταξία-Πολεοδομία-Αρχιτεκτονική», τη μοναδική τεχνική επιθεώρηση στα κατεχόμενα ευρωπαϊκά εδάφη. Μετά το τέλος του πολέμου διετέλεσε επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπίας στη Διεθνή Διάσκεψη Οικισμού, Πολεοδομίας και Ανοικοδομήσεως του ΟΗΕ: με αυτή την ιδιότητα εκπροσώπησε την Ελλάδα στις διαπραγματεύσεις για τις ιταλικές πολεμικές επανορθώσεις. Το 1954 ίδρυσε το τεχνικό γραφείο Doxiadis Associates, μια ιδιωτική εταιρεία συμβούλων μηχανικών, αρχιτεκτόνων και πολεοδόμων που σύντομα είχε δραστηριότητες σε σαράντα χώρες.

[…]

«Ολοι διαπράττουμε αρχιτεκτονικά εγκλήματα», έγραφε το 1971 στο περιοδικό «Ekistics» για να εξηγήσει ότι εκείνη η μικρή κλίμακα των αρχαίων ελληνικών οικισμών αποτελούσε το μέτρο για την αρχιτεκτονική της ανθρώπινης ευτυχίας. «Ως εγκληματίες πρέπει να ομολογήσουμε εξαρχής ότι δεν κατανοούμε την πόλη και δεν έχουμε την κατάλληλη αρχιτεκτονική για την εποχή μας. Μερικοί θεωρούν τους αρχιτέκτονες υπεύθυνους γι’ αυτή την αποτυχία. Εχουν δίκιο, αν σκεφτούμε ότι δεν αναφέρονται σε εξειδικευμένες πλευρές της αρχιτεκτονικής ή σε όλους τους αρχιτέκτονες, αλλά στον μέσο αρχιτέκτονα, τον ειδικό στην κατασκευή των κελυφών [δηλαδή των σπιτιών] τα οποία η ανθρωπότητα έχει απόλυτη ανάγκη».

Η “οικιστική” (ekistics) του Δοξιάδη –η επιστήμη των ανθρώπινων οικισμών– περιλαμβάνει τον σχεδιασμό της περιφέρειας, της πόλης, της κοινότητας και της κατοικίας: πρόκειται για μια διακλαδική μελέτη όλων των ειδών των ανθρώπινων οικισμών που συνδυάζει τη γεωγραφία με την οικολογία, την ψυχολογία με την ανθρωπολογία και με τις cultural studies, την πολιτική με την αισθητική, την τεχνολογία με την τέχνη. Η οικιστική αφορά τη φύση, τον άνθρωπο ως άτομο, την κοινωνία, τα κελύφη και τα δίκτυα. Ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης ήταν προπάντων άνθρωπος των δικτύων ° ένας από τους πρωτοπόρους των μεγάλων μητροπολιτικών υπο- και υπερ-δομών: μέσω της οικιστικής, εμβάθυνε στην αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπινων ομάδων και μελέτησε τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται τα χωριά, οι κωμοπόλεις, οι πόλεις και οι μητροπόλεις. Για τον Δοξιάδη η οικιστική είναι μια επιστήμη των συστημάτων που μπορεί να επωφεληθεί από τα βιολογικά και εξελικτικά μοντέλα. Και για να αποφευχθεί το χάος πρέπει να οργανώσει ένα ιεραρχημένο σύστημα από τον άνθρωπο-μονάδα μέχρι την Ecumenopolis (παγκόσμια πόλη). Το σχήμα είναι περίπου το εξής:

Άνθρωπος – 1
δωμάτιο – 2
σπίτι (ενδιαίτημα)- 5
οικισμός – 40
μικρή γειτονιά ( ή χωριό ) – 250
γειτονιά – 1.500
μικρή πόλη – 10.000
πόλη – 75.000
επαρχιακή πρωτεύουσα – 500.000
μητρόπολη – 4 εκατ.
μικρή μεγαλούπολη – 25 εκατ.
μεγαλούπολη – 150 εκατ.
Μικρή eperopolis (ηπειρόπολη) – 750 εκατ.
eperopolis – 7.500 εκατ.
Ecumenopolis – 50,000 εκατ.

Από το όραμα στον εφιάλτη

Μερικές από τις δημογραφικές προβλέψεις του Δοξιάδη δεν επαληθεύτηκαν. Ευρείες περιοχές όπως η ακτή του Ειρηνικού από το Σαν Ντέγκο μέχρι το Σαν Φρανσίσκο εμφανίζουν ακόμα αστική ασυνέχεια μονολότι ο Δοξιάδης περίμενε ότι θα ενοποιηθούν. Όσο για το Ντιτρόιτ, έπαθε όσα έπαθε σηματοδοτώντας το τέλος του βιομηχανικού ονείρου: στο Ντιτρόιτ δεν απέτυχε μόνον ο πολεοδομικός σχεδιασμός αλλά ολόκληρη η οικονομία. Εξάλλου, απέτυχαν μια σειρά πολεοδομικά πειράματα τα οποία ο Δοξιάδης είχε, εν πολλοίς, προβλέψει: στη μελέτη του “Between Dystopia and Utopia” (1966) καταδεικνύει την εγγύτητα μεταξύ ουτοπίας και δυστοπίας, το πώς τα πολεοδομικά και πολιτικά οράματα μπορούν να μεταμορφωθούν σε εφιάλτες.

O Δοξιάδης μού φαίνεται πιο κοντά στον επιστήμονα που αρνείται τον λαϊκιστικό συμβιβασμό και που, στο τέλος, δυναμιτίζει το ίδιο του το έργο

Τα κείμενα-εισηγήσεις αυτής της ελληνικής έκδοσης είναι μελέτες 54 επιστημόνων όλων των ειδικοτήτων και δίνουν μια σαφή εικόνα για τα έργα και τη φιλοσοφία του Κ.Α. Δοξιάδη. Για να κατανοήσουμε το έργο του, είναι εξίσου απαραίτητο το βιβλίο «Κείμενα, σχέδια, οικισμοί» (επιμέλεια: Αλέξανδρος-Ανδρέας Κύρτσης, Ίκαρος, 2006) όπου περιλαμβάνονται σκέψεις γύρω από την πληθυσμιακή έκρηξη, την επιδείνωση της ποιότητας ζωής εξαιτίας του υπερπληθυσμού και τη συρρίκνωση του ζωτικού χώρου. […]

Σώτη Τριανταφύλλου

 * Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr