Γιάννης Καραχισαρίδης

Τα αιτήματα της κοινωνίας. Ας ξεκινήσουμε από τα απλά. Ας ξεχάσουμε – για λίγο μόνο – όλα αυτά που μας ταλανίζουν αυτή την εποχή. Ας αφήσουμε, προσωρινά στην άκρη, λέξεις όπως μνημόνιο, βορράς και νότος, χρέη και χρεοκοπία, ευρώ και δραχμή. Ας απελευθερωθούμε για λίγα λεπτά από τις ισχυρές ιδεολογικές μας αναμνήσεις. Ας βγάλουμε για λίγο από τη συζήτηση μας έννοιες όπως ο καπιταλισμός, σοσιαλισμός, ταξικές συγκρούσεις και όλα τα συναφή. Ας αφήσουμε για λίγο στην άκρη όλες τις βεβαιότητες για το ποιοι μας καταδυναστεύουν και μας εκμεταλλεύονται και μας ταπεινώνουν καθημερινά. Ας αδειάσουμε τη σκέψη μας απ’ όλα όσα μας πληροφόρησε το καθημερινό χάος της επικαιρότητας. Κι ας εστιάσουμε μόνο στα απλά αιτήματα που ενώνουν τη κοινωνία μας. Αυτά τα αιτήματα που θεμελιώνουν την πραγματική κοινωνική συνοχή. Δεν είναι πολλά. Είναι λίγα και απλά. Η δραστική μείωση της ανεργίας που θα έρθει μαζί με την ανάπτυξη. Κοινωνικό κράτος για τους αδύνατους και δικαιοσύνη για όλους. Ευέλικτη και αποτελεσματική δημόσια διοίκηση, με δραστικό περιορισμό της γραφειοκρατίας. Σύγκρουση με τα μικρά και μεγάλα συμφέροντα που απομυζούν τους εθνικούς πόρους και εμποδίζουν τη συλλογική πρόοδο. Σύγκρουση με τη διαφθορά. Κατάργηση των πελατειακών σχέσεων και ανάδειξη της αξιοκρατίας. Εθνική αξιοπρέπεια και διεθνές κύρος. Αυτά τα λίγα και απλά. Αυτά τα εφικτά, που η καθημερινότητα τα κάνει να μοιάζουν ανέφικτα. Αυτά που βρίσκονται πάντα στα χείλη όλων ανεξαιρέτως των πολιτικών και είναι η βαθύτερη επιθυμία όλων των πολιτών. Αυτά που αν γινόντουσαν θα σφυρηλατούσαν την πιο μεγάλη κοινωνική συμμαχία ever.

Ανάποδα αρμενίζουμε. Σε μια ταινία βλέπουμε ένα καράβι να αρμενίζει. Η θάλασσα μοιάζει χωρίς τέλος και κανένας χάρτης δεν ισχύει. Κανένα νησί δεν είναι στη θέση του. Μόνο μια απέραντη θάλασσα χωρίς σύνορα. Σ’ αυτή την απελπισία, ο καπετάνιος συλλαμβάνει τη πιο παράδοξη ιδέα. Πιστεύει ότι ο πραγματικός κόσμος βρίσκεται κάτω απ’ τον πάτο της θάλασσας! Ότι αυτό που ζουν αρμενίζοντας στο πουθενά είναι μια φενάκη. Και τι κάνει; Μαζί με το πλήρωμα αναποδογυρίζουν το καράβι, το βυθίζουν. Κι αυτό κατευθύνεται προς το πάτο. Όλοι κρατούν την αναπνοή τους. Και μόλις το καράβι φτάνει στο βυθό αναδύεται στη πραγματική θάλασσα. Όλοι παίρνουν μια βαθιά ανάσα και αρμενίζουν πλέον στον πραγματικό κόσμο. Εκεί όπου οι χάρτες ισχύουν και όλα βρίσκονται στη θέση τους. Up is down τιτλοφορείται η συγκεκριμένη ενότητα της ταινίας. Το επάνω είναι κάτω. Έχω την εντύπωση ότι κι εμείς το ίδιο έχουμε πάθει στα πέντε χρόνια της κρίσης. Τα είδαμε όλα ανάποδα, τα κατανοήσαμε ανάποδα και αρμενίζουμε ανάποδα.

Το μεγάλο ψέμα. Φαίνεται παράδοξο. Είναι αδύνατο να το αποδεχθούμε. Μόνο χαμόγελα ή περιφρόνηση θα μπορούσε να προκαλέσει μια τέτοια διαπίστωση. Αλλά αυτή είναι η αλήθεια. Επί πέντε χρόνια μας κυβερνούσαν αντιμνημονιακές κυβερνήσεις! Όλα τα δεινά των πέντε χρόνων της κρίσης οφείλονται στην αντιμνημονιακή πολιτική που εφάρμοσαν η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ μέχρι το 2011 και η συμμαχική κυβέρνηση της Ν.Δ. από το 2012 μέχρι τις πρόσφατες εκλογές. Κυβερνήσεις που – με τη βοήθεια των εκάστοτε αντιπολιτευομένων – μας τροφοδότησαν, άθελα τους ίσως, με το μεγάλο ψέμα. Πως ότι συνέβαινε ήταν πρόσταγμα της τρόικας και εν τέλει αναγκαίο κακό για να σωθούμε. Οπότε η τρόικα και το μνημόνιο της έγιναν ο απόλυτος εχθρός. Που μ’ αυτόν και μόνο θα έπρεπε να πολεμήσουμε. Πιστεύοντας το μεγάλο ψέμα εγκλωβιστήκαμε σε έναν τρόπο σκέψης που βρίσκονταν έτη φωτός μακριά από την αλήθεια. Για τον απλούστατο λόγο ότι τα μνημόνια που όλοι καταραστήκαμε δεν προέρχονταν από τη τρόικα και τους άτεγκτους Γερμανούς, αλλά από το δικό μας πολιτικό σύστημα. Η λιτότητα και τα μέτρα επίσης. Μέσα σ’ αυτή τη μεγάλη παραπλάνηση στήθηκε μια σκληρή μάχη ανάμεσα σε μνημονιακούς και αντιμνημονιακούς, ενώ στη πραγματικότητα όλα ήταν ανάποδα. Μια χώρα ολόκληρη έδινε τη μάχη σ’ ένα εικονικό πεδίο. Νομίζαμε ότι πολεμούσαμε στα Γαυγάμηλα. Αλλά τα Γαυγάμηλα δεν ήταν εκεί και κανείς εχθρός δεν είχε εμφανιστεί. Τι ακριβώς συνέβη και γιατί; Η Ευρώπη ήρθε το 2010 να μας βοηθήσει να μη χρεοκοπήσουμε όταν το έλλειμμα του 2009 άγγιζε το 15%. Όταν κανείς άλλος δεν είχε την πρόθεση να μας δανείσει. Τι μας ζήτησε ως αντάλλαγμα; Να φροντίσουμε να μη δημιουργούμε ελλείμματα στο μέλλον και ν’ αλλάξουμε τις αιτίες που μας έφεραν σ’ αυτό το σημείο με τις κατάλληλες μεταρρυθμίσεις. Αυτό ήταν το μνημόνιο που μας ζήτησαν. Υπάρχει κανείς πολιτικός ή πολίτης, ανεξαρτήτως κομματικής τοποθέτησης, που να διαφωνεί μ’ αυτό το αίτημα των Ευρωπαίων φίλων μας; Φυσικά όχι. Γιατί ποιος δε θέλει μια ευέλικτη δημόσια διοίκηση στην υπηρεσία του πολίτη; Ποιος επιθυμεί τη παράταση της διαφθοράς και των πελατειακών σχέσεων; Δυστυχώς από την αρχή κανείς δε μίλησε για τη πραγματική ταυτότητα του μνημονίου. Κανείς δε μίλησε με επιμονή για τη πραγματική ευκαιρία που μας δόθηκε. Αντ’ αυτού οι κυβερνήσεις τι έκαναν; Διαβρωμένες από τα συμφέροντα, τα λόμπυ και τις συνδικαλιστικές παροικίες υποχρεώθηκαν ν’ ακολουθήσουν αντιμνημονιακή πολιτική. Να υπερασπιστούν δηλαδή το παλιό και ν’ αντισταθούν στο καινούριο. Ελίσσονταν απέναντι στους εμβρόντητους δανειστές μας, δίνοντας υποσχέσεις που δε κρατούσαν, αναβάλλοντας δραματικά ενέργειες που θα μπορούσαν ν’ ανακουφίσουν τη χώρα. Για να διατηρήσουν την αντιμνημονιακή τους γραμμή, αλλά και ταυτόχρονα να ισοσκελίσουν τους προϋπολογισμούς διέλυσαν τη χώρα με εκτρωματικά μέτρα που έπαιρναν στη ζούλα και στο γόνατο. Κι όλα αυτά τα βάφτιζαν μεταρρυθμίσεις. Ακυρώνοντας επανειλημμένα το ίδιο το νόημα της λέξης. Αλλά το χειρότερο βρίσκεται αλλού. Έπεισαν την κοινωνία ότι για όλα αυτά ευθύνονται η τρόικα και το μνημόνιο. Κι έτσι το μεγάλο ψέμα επικράτησε.

Το χάπι της διαπραγμάτευσης. Με όλα μπερδεμένα, με τις συζητήσεις εκτός θέματος και με το καράβι ν’ αρμενίζει ανάποδα, εφευρέθηκε και το εύπεπτο χάπι της διαπραγμάτευσης. Της προσδώσαμε χαρακτήρα εθνικής υπερηφάνειας. Ενώ στη πραγματικότητα δεν ήταν παρά μια σθεναρή αντίσταση στη πρόοδο. Αυτό που διαπραγματευόμασταν ήταν η υπεράσπιση της στασιμότητας, αν όχι της οπισθοδρόμησης. Θα χρειαστεί να αφαιρέσουμε όλα τα στολίδια της ρητορείας και τις λαμπερές ιδεολογικές προσμίξεις. Και τότε μονάχα μπορεί να αποκαλυφθεί το αληθινό πρόσωπο της διαπραγμάτευσης, που συνεχώς επιδιώκουμε από το 2010. Και είναι αλήθεια ότι επί πέντε χρόνια διαπραγματευόμαστε σκληρά. Και απολύτως επιτυχημένα! Καταφέραμε, στην ουσία, να ακυρώσουμε τη λογική συμφωνία που μας πρόσφεραν οι δανειστές μας. Και με σκληρές διαπραγματεύσεις καταφέραμε να αντισταθούμε σε κάθε προοδευτική αλλαγή. Μέσα σ’ αυτό το νοσηρό κλίμα, μέσα σ’ αυτή τη μεγάλη σύγχυση έγιναν οι πρόσφατες εκλογές. Τα αντιμνημονιακά κόμματα αποδοκιμάστηκαν ως μνημονιακά. Και ψηφίστηκε ένα κόμμα με αντιμνημονιακή σημαία. Το οποίο όμως είναι το μόνο που θα μπορούσε να εφαρμόσει με ειλικρίνεια το μνημόνιο. Βλέπετε όταν αρμενίζεις ανάποδα, τότε όλα τα στοιχήματα χάνονται κι όλα τα συμπεράσματα μοιάζουν ακραία και οξύμωρα.

Γιατί η νέα κυβέρνηση μπορεί. Ο ΣΥΡΙΖΑ διεκδίκησε την εξουσία, σαν η τελευταία αντιμνημονιακή εφεδρεία. Μετά το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ, πίσω δεν περίμενε άλλος στη σειρά. Έγινε κυβέρνηση. Και οι μισοί αναμένουν μια μεγαλειώδη διαπραγμάτευση που θα μας εξασφαλίσει την επιστροφή στο νωχελικό παρελθόν. Και οι άλλοι μισοί την περίφημη κολοτούμπα. Υπάρχει όμως και μια άλλη αθέατη πλευρά, που κρύβει τη πραγματική ελπίδα. Να είναι δηλαδή σε θέση η νέα κυβέρνηση να πετύχει τη μείωση της διαφθοράς, να περιορίσει την υπερφορολόγηση και τα χαράτσια, να επέμβει στη γραφειοκρατία και να επαναφέρει την αξιοκρατία στη δημόσια διοίκηση. Φαίνεται πως για όλα αυτά τα μνημονιακά έχει τη πρόθεση να προσπαθήσει. Μια πρόθεση που έλκεται από τα εσώτερα αισθήματα δικαιοσύνης, που χαρακτηρίζουν την παραδοσιακή αριστερή σκέψη. Αρκεί να τελειώνουμε γρήγορα με τις συγκρουσιακές ατζέντες και τις ανούσιες διαπραγματεύσεις.

Επίλογος. Αυτή η απρόσμενη ελπίδα υπάρχει. Όσο κι αν η κυβέρνηση σέρνει τα βαρίδια του βαθέως ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ μαζί. Γιατί υπάρχουν στελέχη που έχουν στραφεί στην ουσία και δουλεύουν σιωπηλά. Αν παρουσιαστεί πειστικά ένα σχέδιο ανασυγκρότησης και μεταρρυθμίσεων (κι όχι το προεκλογικό συνονθύλευμα της Θεσσαλονίκης), τότε η Ευρώπη θα δείξει ανοχή και θα προσφέρει χρόνο. Κι αν στη συνέχεια η εφαρμογή δεν αιχμαλωτιστεί σε επιτροπές και άλλου τύπου αναβολές, τότε θα δείξει και εμπιστοσύνη. Αλλιώς θα συνεχίσουμε να ακολουθούμε έναν δρόμο που πρώτος αποκάλυψε ο Άμλετ : «λόγια, λόγια, λόγια». Κι από τότε η πολυλογία καλύπτει όλες τις συχνότητες.

 Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του. 

iPorta.gr