* Ο Κωνσταντίνος Καραγιαννόπουλος ασχολείται με την δημοσιογραφία,την κριτική λογοτεχνίας και την ποίηση

«Είμαι δυνατός χαρακτήρας. Τώρα πιά μπορώ να αντιμετωπίσω τα πάντα. Τίποτα δε με τρομάζει…» Βαγγέλης, 24 ετών.

«ενώνοντας ένα προς ένα τα γράμματα…» Η φυλακή «είναι μεγάλη εμπειρία. Μπαίνει στο μυαλό σου. Δεν ξεκολλάει. Πολύ άσχημη κατάσταση… Στέλνοντάς μας στη φυλακή νομίζουν ότι κάνουν καλό. Αλλά είναι αντίστροφη μέτρηση. Δεν μας βάζουν μυαλό… Κι όταν βγεις δε σε βοηθούν, σε αφήνουν πίσω… Τότε θα πας αν κλέψεις… Η φυλακή σε κάνει άγριο, χειρότερο […] Δεν μπορείς να βρεις δουλειά. Δεν θα δουλέψει όμως το ποινικό μητρώο. Εγώ θα δουλέψω…» Ορέστης, 21 ετών.

Το πρόβλημά «είναι ένα, μόνο ένα, η φυλακή με έκανε τεμπέλη!». Παραμένει άπραγος, δεν παλεύει και ιδιαίτερα την επαγγελματική του αποκατάσταση. Δεν θέλει να κάνει όνειρα για το μέλλον: «Για το σήμερα ζω. Τι όνειρα να κάνω… Σήμερα είμαι ελεύθερος, αύριο αν δε βρώ τα χρήματα (σ.σ.: για να κλείσει τις δικαστικές του εκκρεμότητες) θα είμαι πάλι μέσα…» Φοίβος, 21 ετών.

Αποσπάσματα από συνεντεύξεις πρώην και νυν κρατουμένων, Ένα βιβλίο σπάει τα κάγκελα (http://fairplanet.gr/)

Το «στίγμα της φυλακής» είναι μια εφ’ όρου ζωής τιμωρία. Από την στιγμή της αποφυλάκισης ακολουθεί το άτομο κι είναι σαν τατουάζ γραμμένο στο πρόσωπό του. Ένα σημάδι καταδίκη. Ένα σημάδι που υπόσχεται την μοναξιά. Την περιθωριοποίηση. Το αδιέξοδο. Κι ίσως… ίσως… (μ’ ένα ίσως που μοιάζει περισσότερο βεβαιότητα ή χειρότερα, ανεκπλήρωτα όνειρα) την επιστροφή εκεί. Στη φυλακή. Στο κελί. Στην μόνη ασφαλή κρυψώνα.

Τα πράγματα γίνονται χειρότερα όταν το άτομο αυτό είναι ένα παιδί. Ένα παιδί που πριν καλά καλά ξεμυτίσει, πριν καλά καλά βγει από την φωλιά του, για να γνωρίσει τον κόσμο∙ βρίσκεται ξαφνικά κλεισμένο σ’ ένα κελί. Τα πάντα όλα καινούρια. Τα πάντα όλα στάσιμα. Τα πάντα προδιαγεγραμμένα. Οι φίλοι, η οικογένεια, οι οικείοι, όλοι τώρα ξένοι. Φοβισμένοι. Τον αποστρέφονται. Είναι σημαδεμένος. Μέσα στην φυλακή ένας άλλος κόσμος. Άλλοι νόμοι. Πρέπει να επιβιώσει. Πρέπει. Να ονειρευτεί; Τι να ονειρευτεί; Μπορεί; Με τι στήριγμα; Με ποιαν ώθηση; Με ποια προοπτική;

Και στον άλλο κόσμο; Τον ελεύθερο; Ποια θέση θα καρπωθεί; Είναι ο απόβλητος. Ο σκοτεινός. Ο επικίνδυνος. Στέγη δεν υπάρχει να τον αγκαλιάσει. Οι δικοί του γίναν οι πρώτοι που πιάσανε την πέτρα για την κάθαρση. Έξω. Στα ίδια. Τα ίδια λημέρια. Τα ίδια όλα. Και λεφτά; Λεφτά. Τα πάντα –από εδώ και πέρα- θα κριθούν στα λεφτά. Δουλειά; Μεροκάματο; Που; Εργάτης; Για πόσο; Κι όλα στο τέλος θα κριθούν στα λεφτά. Στα ίδια μέρη. Στα ίδια. Πάλι. Εκεί. Ένας φαύλος κύκλος.

Αυτό είναι πάνω- κάτω το σκηνικό που στήνεται κάθε φορά που ένα παιδί θα βγει από την φυλακή. Δυστυχώς, όπως δείχνουν οι έρευνες , ένα μονάχα από τα πέντε παιδιά που αποφυλακίζονται καταφέρνουν να μην ξανακαταδικαστούν. Η υποτροπή είναι σχεδόν σίγουρη. Και η αιτία; Πρώτον, το «στίγμα της φυλακής». Αυτό εξασφαλίζει στον νέο όχι μόνο την κοινωνική απομόνωση, αλλά και την στέρησή του στα πιο αναγκαία για την επιβίωση. Την δουλειά. Τον κοινωνικό περίγυρο. Την ασφάλεια. Κι έπειτα. Ναρκωτικά. «Κακές παρέες». Αυτό το κάτι… που κολλάει πάνω του και μυρίζει πάντα φυλακή. Όπου και να σταθεί αυτό ακολουθεί. Κάτι σαν δεύτερος εαυτός. Σαν στοιχειό που δεν λέει να τον εγκαταλείψει. Πολλές φορές –ο νέος- χάνει ακόμα και την στήριξη της οικογένειας. Και τότε βρίσκεται έρμαιο των καταστάσεων. Η Πολιτεία ανέτοιμη. Δυσπιστεί ή κωλυσιεργεί.

Αυτή την πραγματικότητα θα πρέπει ο δημοσιογράφος να περιγράψει. Να την κατανοήσει. Να την αποκωδικοποιήσει. Στόχος του θα πρέπει να είναι, εκτός από την ενημέρωση του κοινού για την κατάσταση των αποφυλακιζόμενων νέων, και η ανάδειξη της κοινωνικής ευθύνης. Το ότι τα παιδιά αυτά –κατά κανόνα- περιθωριοποιούνται είναι ευθύνη όλων μας. Η διαιώνιση προκαταλήψεων και στερεοτύπων, η επιφανειακή κάλυψη τέτοιων ιδιαίτερων ζητημάτων και η αδιαφορία για τα υποκείμενα που αντιμετωπίζουν όλες αυτές τις καταστάσεις, έχουν οδηγήσει όλους μας τους δημοσιογράφους στην θέση του φόβητρου. Εκεί που ο αποφυλακισμένος νέος θα πρέπει να δει έναν σύμμαχο βλέπει ένα λαγωνικό. Έτοιμο να τον θυσιάσει για ένα καυτό ρεπορτάζ. Για την τηλεθέαση. Για να εξημέρωση της λυσσαλέας δίψας του πολίτη/ θεατή/ καταναλωτή για το «πιασάρικο». Το καυτό. Που να μυρίζει αίμα, συνωμοσία και σπέρμα.

Ο δημοσιογράφος οφείλει να σεβαστεί τον νέο. Να τον δει σαν την προσωποποίηση του μέλλοντος. Οφείλει να του δώσει χώρο. Φωνή. Δικαίωμα. Και ελπίδα. Οφείλει να παλέψει μαζί του ώστε να κερδίσει το δικαίωμά του στην ζωή, σ’ αυτή την δεύτερη, την ολοκαίνουρια ζωή που ανοίγεται μπροστά του. Οφείλει να πιέσει την επίσημη Πολιτεία να πάρει θέση. Να σταθεί αρωγός δίπλα στον νέο. Και κυρίως, να δείξει πως η «αποτελεσματική» αντιμετώπιση της παρέκκλισης των νέων δεν είναι η φυλακή… αλλά η σωστή παιδεία, το ενδιαφέρον και η ικανότητα των θεσμικών οργάνων (αλλά και της ίδιας της κοινωνίας), να ακούσει πίσω από την παρέκκλιση την οδύνη μιας ολόκληρης γενιάς. Μονάχα μ’ αυτό τον τρόπο θα μπορέσουν να μπουν γερά θεμέλια για την αντιμετώπιση της νεανικής παραβατικότητας. Κι εμείς θα πρέπει να είμαστε στην πρώτη γραμμή.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr