Παναγιώτης Δελλής

Δεν έχει σημασία σε ποιά λογοτεχνική μορφή-υπάρχει η γενική επιλογή μίας τονικότητας, ενός ήθους, αν θέλετε, και είναι ακριβώς εδώ που ο συγγραφέας ατομικοποιείται καθαρά γιατί εδώ είναι που δεσμεύεται. Η γλώσσα είναι το φυσικό προϊόν του Χρόνου και του βιολογικού προσώπου. Η γραφή είναι μία πραγματικότητα διφορούμενη: από το ένα μέρος, γεννιέται βέβαια από την μετωπική αντιπαράθεση του συγγραφέα και της κοινωνίας του. Από την άλλη, από αυτό το κοινωνικό επιτελικό, αντανακλά τον συγγραφέα, εν είδει τραγικής μεταβίβασης, στις οργανικές πηγές της δημιουργίας του. Η γραφή είναι εντελώς αταξία που διαρρέει μέσα από την γλώσσα, και τής δίνει την αφομοιωμένη κίνηση που την διατηρεί σε κατάσταση αιώνιας αναβολής.

Ως εκ τούτου, η γραφή ορίζει μία ελευθερία, αλλά μία ελευθερία που δεν έχει τα ίδια όρια ακολουθώντας τις διαφορετικές στιγμές της Ιστορίας. Δεν είναι στην ευχέρεια του συγγραφέα να επιλέξει την γραφή του σε ένα είδος αχρονικού οπλισμού λογοτεχνικών μορφών. Υπό την πίεση της Ιστορίας και της Παράδοσης καθιερώνονται οι πιθανές γραφές ενός δοσμένου συγγραφέα: υπάρχει μία Ιστορία της Γραφής. Αυτή η Ιστορία, ωστόσο, είναι διττή: την στιγμή μάλιστα που η γενική Ιστορία προτείνει-ή επιθέτει-μία νέα προβληματική του λογοτεχνικού ύφους, η γραφή παραμένει ακόμη γεμάτη από την ανάμνηση των προγενέστερων χρήσεών της, γιατί το ύφος δεν είναι ποτέ αθώο: οι λέξεις έχουν μία δεύτερη μνήμη που εκτείνεται μυστηριωδώς στο περιβάλλον των νέων σημασιών.

Η γραφή είναι ακριβώς αυτή η συνύπαρξη ανάμεσα σε μία ελευθερία και μία ανάμνηση, είναι αυτή η μιμνησκόμενη ελευθερία που δεν είναι ελευθερία παρά μόνο στην χειρονομία των επιλογών, αλλά ήδη περισσότερο μέσα στην διάρκειά της. Μία πείσμονα διάρκεια, που είναι το αποτέλεσμα όλων των προηγούμενων γραφών και του παρελθόντος μάλιστα της οικείας γραφής, κρύβει την παρούσα φωνή των λέξεών μου. Κάθε γραπτό ίχνος συντελείται από πριν ως χημικό στοιχείο καταρχάς διαφανές, αθώο και ουδέτερο, εντός του οποίου η απλή διάρκεια εμφανίζει, ακολουθώντας διαφορετικές βαθμίδες, ένα παρελθόν σε αναστολή, εντελώς μία κρυπτογραφία όλο και πιο συμπαγή.

Εν κατακλείδι, η γραφή είναι ύφος με σκληρή επίστρωση που ζει από μόνη της και δεν έχει επουδενί την αξίωση να αναθέτει στην δική της διάρκεια μία ασταθή συνέχεια, αλλά αντιθέτως να επιθέσει, δια της ενότητας και της αδιαφάνειας των σημείων της, την εικόνα μίας κατασκευασμένης γλώσσας πολύ πριν επινοηθεί. Ο Μορίς Μπλανσό (Maurice Blanchot) υπέδειξε με αφορμή τον Κάφκα ότι η κατεργασία του απρόσωπου αφηγήματος (θα παρατηρήσουμε ως προς αυτό τον όρο ότι το «τρίτο πρόσωπο» είναι πάντα δοσμένο ως αρνητική βαθμίδα του προσώπου) ήταν μία πράξη πιστότητας προς την ουσία του ύφους, στον βαθμό που το τελευταίο τείνει υπό συνθήκες φυσικότητας προς την ίδια του την απώλεια.

Θεσσαλονίκη,
08/12/2016