Ηλίας Καραβόλιας 

(Δεν απεργούν μόνο οι δημοσιογράφοι…)

Αυτό που όλο και περισσότεροι πολίτες άρχισαν να κατανοούν( όχι μόνο στην Ελλάδα) είναι το προφανές: απεργεί εδώ και πολλά χρόνια το Χρήμα! Και απεργεί μάλλον με επιτυχία ενώ φοβάμαι ότι θα είναι μακροχρόνια η επιμονή του να απέχει από την σφαίρα της Οικονομίας.

Γράφω απλά και παραστατικά αυτό που κάποιοι δεν θέλουν να ακούν διότι τους θυμίζει… Κeynes και Marx. Είμαστε σε παγίδα ρευστότητας (liquidity trap), λόγω κρίσης υπερσυσσώρευσης του κεφαλαίου και πτώσης του οριακού ποσοστού κέρδους. Και όποιος λόγω ιδεολογίας θέλει να αγνοεί την πραγματικότητα, λυπάμαι αλλά αυτή θα τον προσπεράσει για πολλά χρόνια.

Δεν υιοθετώ, παρά την κάθετη αντίθεση μου με βασικές αρχές του νεοφιλελευθερισμού, την πολεμική ενάντια στην συγκεκριμένη ιδεολογία που αδίκως ασκεί συνεχώς μια διεθνής αριστερή ακαδημαϊκή και πολιτική ιντελιγκέντσια. Και δεν την υιοθετώ, διότι ο κρατικός ηδονισμός στις ΗΠΑ, από το 2008 και μετά, καθώς και η έντονη εξάπλωση του ισχυρού κρατικού καπιταλισμού (BRICs), οριοθετούν δυσδιάκριτες ιδεολογικές διαφορές στις ερμηνείες της τρέχουσας κρίσης. Κρίση που δεν είναι μόνο ελληνική, δεν είναι καν νοτιευρωπαϊκή και φυσικά δεν είναι μόνο κρίση χρέους ή τραπεζική: είναι πρώτα και πάνω απ όλα οικονομική κρίση.Με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις ιδεολογικές ερμηνείες και τις θεωρητικές αναλύσεις που βολεύει τον καθένα από εμάς να προσαρμόζει στην δική του οπτική.

Έχουμε μια κάθετη πτώση του διαθέσιμου εισοδήματος στον ελλειμματικό Νότο της Ευρωζώνης και μια στασιμότητα στις αμοιβές και στην αγοραστική δύναμη του ευρωπαϊκού Βορρά.

Ζούμε επίσης μια ανησυχητική κατάσταση κάθε χρόνο με τις συμφωνίες στο παρά πέντε Δημοκρατικών/Ρεμπουμπλικάνων στις ΗΠΑ για το πάτημα του εκτυπωτή δολαρίων και το σήκωμα στο ταβάνι του μεγαλύτερου χρέους στην ανθρωπότητα.

Ταυτόχρονα ψυχανεμιζόμαστε ότι ο γίγαντας που λεγότανε Κίνα έχει αρχίσει να μην ζητάει με αδηφάγο τρόπο αυτά που ζητούσε πριν λίγα χρόνια(ούτε φυσικά να καταναλώνει εγχωρίως την τεράστια υπερπαραγωγή προϊόντων του)

Ζούμε επίσης σε μια εποχή όπου η υπόθεση Volkswagen οριοθέτησε την φύση του εμπορικού πολέμου που περιστρέφεται πλέον γύρω από τον άξονα των συμφωνιών ΗΠΑ- ΕΕ. Kαι φυσικά διαταράσσονται ισορροπίες σε ενεργειακά και επενδυτικά γεωπολιτικά σχέδια των ισχυρών κρατικών καπιταλισμών( BRICs).

Όλα τα παραπάνω είναι γνωστά και χιλιοειπωμένα από πολλούς. Δεν ενδιαφέρουν τον πολίτη με μέσο εισόδημα. Δεν ενδιαφέρουν τον άνεργο ή τον απολυμένο ή τον υποψήφιο προς αποχώρηση δημόσιο υπάλληλο. Και σίγουρα δεν ενδιαφέρουν τον κατεστραμμένο από υπερχρέωση έμπορο, βιοτέχνη, μαγαζάτορα. Ενδιαφέρουν ίσως αυτούς που προσπαθούν να περισώσουν το όποιο κομπόδεμα τους: πχ, κάποιον με 50 ή 100 χιλιάδες ευρώ, λεφτά που θα μπορούσαν να επενδυθούν για απόδοση σε μια εμπορική ή αγροτική επένδυση και να απασχολήσουν πχ 10 ανθρώπους (αφού υπάρχει και ο φόβος ότι ίσως να κουρευτούν κάποτε στην τράπεζα).

Και φυσικά, διεθνή και εθνικά μακροοικονομικά δρώμενα αφορούν πολύ περισσότερο αυτούς που έχουν κάποια εκατομμύρια σε καταθέσεις και επενδύσεις χρεογράφων (και δεν τολμούν να τα ρίξουν στην παραγωγή).

Φορολογία, γραφειοκρατία, κλειστές αγορές από μικρές συντεχνίες και μεγάλες ελίτ, είναι επίσης οι γνωστοί και μη εξαιρετέοι παράγοντες αποτροπής επενδύσεων. Αλλά ο βασικός, ο κύριος παράγοντας μη προσέλκυσης επενδύσεων, ειδικά για την πτωχευμένη πατρίδα μας, βρίσκεται πέρα και έξω από τις δυνάμεις της οποιασδήποτε κυβέρνησης.

Η χώρα αυτή δεν ήταν ποτέ χώρα ξένων επενδυτών. Ούτε θα γίνει. Το ελληνικό οικόπεδο, ιδιωτικό και κρατικό, έχει δοθεί πλέον με ψιλή κυριότητα στο χρεωμένο Δημόσιο (που χρωστά στους δανειστές) και απλά οι Έλληνες έχουμε την επικαρπία (πανάκριβη και μη συμφέρουσα). Εκτός, λίγων οικογενειών που καρπώθηκαν μέρος του οικοπέδου παλιότερα, έναντι χαμηλού αντιτίμου.Αυτό το φαινόμενο το γνωρίζει πολύ καλά τόσο το ξένο Κεφάλαιο αλλά κυρίως το ισχυρό ελληνικό (εφοπλιστές πχ)!

Πολλοί αρέσκονται να μιλάνε για γερμανικό ή γαλλικό οικόπεδο που μάχονται να αποκτήσουν αμερικάνοι και ρώσοι (λόγω πετρελαίων και φυσικού αερίου στις θάλασσές μας).

Προσωπικά, παρατηρώ ότι και αυτοί έξυπνα και μεθοδικά, ως ισχυρά πορτοφόλια χρήματος, απλά… απεργούν! Και όταν απεργεί το ρευστό, η μηχανή της οικονομίας δεν γυρνάει. Οι άνθρωποι δεν απασχολούνται σε μεγάλο βαθμό και σε μεγάλο αριθμό ,οπότε η κατανάλωση πέφτει, μετά ακολουθεί ο γνωστός φαύλος κύκλος με μειωμένη παραγωγή και επενδύσεις…

Απεργία λοιπόν δεν κάνουν μόνο οι απολυμένοι, οι μισθωτοί στο δημόσιο που τους κόπηκαν προνόμια και μισθοί. Ούτε οι συνδικαλιστές και οι τεμπέληδες. Απεργία κάνουν πλέον και οι υπερχρεωμένοι μικροεπιχειρηματίες και μικρέμποροι (αναγκαστική και μη καταχρηστική).

Αλλά την μεγαλύτερη απεργία στον κόσμο, την διεξάγουν τα πολύ μεγάλα πορτοφόλια. Αυτά που απεργούν γιατί θέλουν να γράψουν σίγουρα κέρδη χωρίς να ρισκάρουν πολλά. Χωρίς να ξοδέψουν πολλά σε μισθούς, φόρους, ενεργειακό κόστος, πρώτες ύλες. Και σε αυτή την απεργία, δεν μπορούμε να πούμε ότι έχουν άδικο!

Μπορεί να καταφέρνουν ενίοτε να κοινωνικοποιούν τις όποιες ζημίες τους (με την βοήθεια των κυβερνήσεων) αλλά σίγουρα δεν μπορεί κανείς να τους επιβάλει να προσλάβουν άνεργο κόσμο!

Γιατί οι συνεχείς φόροι στους χαμηλοεισοδηματίες, είναι το ίδιο συνεχείς και μεγαλύτεροι και στους μεγάλους και ισχυρούς. Η διαφορά φυσικά είναι ότι οι μικροί δεν έχουν κομπόδεμα και βλέπουν την όποια περιουσία τους να απαξιώνεται.

Θα έλθει ο καιρός που και οι μεγάλοι του χρήματος θα βλέπουν να μην έχουν αποδόσεις που επιθυμούν, θα βλέπουν κέρδη να συρρικνώνονται, περιουσίες να αποτιμώνται χαμηλότερα, οπότε η μηχανή θα ξαναπάρει μπρος. Το θέμα είναι ότι αυτό θα αργήσει πολύ.Για πολλούς λόγους, αλλά κυρίως γιατί η οικονομία είναι ψυχολογία. Και επειδή οι εισοδηματικές και περιουσιακές ανισότητες διευρύνονται ταχύτατα, τα ένστικτα αυτοσυντήρησης στα ανώτερα οικονομικά στρώματα αυξάνονται επίσης ταχύτατα.

Και κλείνω με κάτι μάλλον γνωστό σε πολλούς.Ο αυτοκινητοβιομήχανος Ford το 1914, αφού αντιλήφθηκε την σχέση εργασίας/κατανάλωσης και την σχέση αμοιβών/κέρδους και αφού έβλεπε ψήγματα ύφεσης στις ΗΠΑ έκανε την εντυπωσιακή ανακοίνωση -μόλις άρχισε να παράγει νέα μοντέλα ακριβότερης τιμής- ότι θα πλήρωνε τους εργαζόμενούς του με το -άνευ προηγουμένου για την εποχή – ποσό των 5$ τη μέρα (2,5$ ήταν τότε το ημερομίσθιο). Αύξησε δηλαδή 100% τον μισθό των εργαζομένων του! Οι υπόλοιποι βιομήχανοι, τραπεζίτες και μεγαλοεπιχειρηματίες, έπεσαν να τον φάνε! Η απάντηση του ήταν άκρως αποστομωτική: «Μα αν αυτούς δεν τους αυξήσω τον μισθό, ποιος θα αγοράζει τα αυτοκίνητα μου;…»