Δήμητρα Παπαναστασοπούλου

Το τελευταίο βιβλίο της αρθρογράφου “Από ξύλο και Ασήμι” κυκλοφορεί από την Διόπτρα 

Μιλάμε για τον ιδρυτή του Τάγματος των Πεφωτισμένων, γνωστών ως Illuminati, μιας μυστικής σέχτας που αντιπροσώπευε κοσμοπολίτικες και αντικληρικές δοξασίες.

Ο Γιόχαν Άνταμ Βαϊσχάουπτ (Johann Adam Weishaupt) γεννήθηκε στο Ίνγκολστατ της Βαυαρίας το 1748 και πέθανε στο Γκότα το 1830. Έχασε πολύ νωρίς τον πατέρα του(ήταν μόλις πέντε ετών), που ήταν καθηγητής Νομικής στο τοπικό πανεπιστήμιο, και έτσι τον μεγάλωσε ο νονός του, επίσης καθηγητής Νομικής, ο οποίος τού εμφύσησε τις ιδέες τού Διαφωτισμού. Φοίτησε σε σχολείο Ιησουιτών και στη συνέχεια ακολούθησε την οικογενειακή παράδοση, κάνοντας σπουδές στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Ίνγκολστατ. Το 1768 αποφοίτησε και το 1772 ανακηρύχθηκε εύκολα καθηγητής του Κανονικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Ίνγκολστατ. Ένα χρόνο αργότερα παντρεύτηκε την Άφρα Ζαουζενχόφερ, με την οποία απέκτησε επτά παιδιά.

Ο Βαϊσχάουπτ επηρεάστηκε από την εμπειρική φιλοσοφία του Γιόχαν Φέντερ και οι δυό τους αργότερα ήρθαν σε αντιπαράθεση με τον Καντ. Την Πρωτομαγιά του 1776 ίδρυσε το Τάγμα των Πεφωτισμένων, παίρνοντας το όνομα «Αδελφός Σπάρτακος». Αν και η εσωτερική δομή τής οργάνωσης δεν ήταν δημοκρατική και εξισωτική, εξωτερικά παρουσιαζόταν να πρεσβεύει τις αρχές της ελευθερίας και της ισότητας για όλη την κοινωνία. Ο Βαισχάουπτ πρέσβευε ότι «ο φωτισμός από τον ήλιο του ορθού λόγου, θα διαλύσει τα σύννεφα της δεισιδαιμονίας και της προκατάληψης. Η ανθρώπινη φύση θα καλυτερεύσει μέσα από την επανεκπαίδευση, μακριά από το κράτος και την οργανωμένη θρησκεία». Μασόνος ο ίδιος από το 1777, προσπάθησε να εντάξει το κίνημά του κάτω από τα πέπλα των Ελευθεροτεκτονισμού. Η δομή των Πεφωτισμένων βασιζόταν στους πυρήνες, που ο ένας δεν γνώριζε την ύπαρξη του άλλου και η επικοινωνία γινόταν μέσω συνδέσμων.

Η υπόγεια δράση τους έθετε σε αμφισβήτηση την εξουσία του Εκλέκτορα της Βαυαρίας, Κάρολου Θεόδωρου, ενώ η αντικληρική τους δράση, τούς έφερε αντιμέτωπους με την πανίσχυρη Καθολική Εκκλησία. Έτσι, το 1784 τέθηκαν εκτός νόμου και απαγορεύτηκε η δράση τους. Ο Βαϊσχάουπτ αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τη θέση του στο Πανεπιστήμιο και να εγκαταλείψει τη Βαυαρία. Βρήκε φιλόξενη στέγη στο Δουκάτο της Σαξωνίας-Γκότα-Άλτενμπουργκ (το σημερινό γερμανικό κρατίδιο της Θουριγγίας). Έζησε το υπόλοιπο της ζωής του στην πόλη Γκότα, γράφοντας απολογητικά βιβλία για τους Πεφωτισμένους και διάφορα φιλοσοφικά δοκίμια. Παντρεύτηκε για δεύτερη φορά την Άννα Μαρία Σάουζενχόφερ και θάφτηκε δίπα στον γιό του Βίλχελμ. Αναφορικά με τον χαρακτήρα του, άλλοι τον χαρακτήρισαν ως «άνθρωπο-διάβολο» και άλλοι ως μεταρρυθμιστή της κοινωνίας.

Το κίνημα των Πεφωτισμένων εξαφανίστηκε μετά τη φυγή του Βαϊσχάουπτ από τη Βαυαρία. Στις ημέρες μας έχει αναβιώσει μέσα από τις συνωμοσιολογικές θεωρίες και τη λογοτεχνία. Όσοι τις ασπάζονται, πιστεύουν ότι οι Πεφωτισμένοι υπονομεύουν τα εθνικά κράτη για να επιβάλουν τη Νέα Παγκόσμια Τάξη.