Γιάννης Παπαϊωάννου 

Το έχω ξανά πει ότι εδώ και αρκετά χρόνια δεν πιστεύω στις συμπτώσεις και ό,τι είναι να γίνει κάποια στιγμή, θα το βρούμε μπροστά μας και θα σας εξηγήσω γιατί το λέω.

Ο πατέρας μου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κηφισιά, στα αλώνια, μια γειτονιά που είναι κοντά στο νεκροταφείο, εγώ ή στη Ριζούπολη που μέναμε ή στην Κηφισιά, θα πήγαινα να μείνω αρκετές μέρες μαζί με την γιαγιά μου Ευγενία και κάποια καλοκαίρια στην Άνω Μουσουνίτσα [..Αθανάσιο Διάκο το λένε τώρα..] στο χωριό της μανούλα μου.

Προς τα τέλη του 1950 όταν πήγαινα στην Κηφισιά δυο στενά πιο πέρα από το σπίτι της γιαγιάς, έμενε μια αδελφή του πατέρα μου, η θεία Σιδερή, και δίπλα από το σπίτι της ήταν και είναι μια μονοκατοικία που αρκετές φορές παίζοντας με τα ξαδέλφια μου στο δρόμο έβλεπα να βγαίνουν ένας ηλικιωμένος μαζί με έναν νεότερο κρατώντας κούτες και χαρτόνια που είχαν κάτι μέσα. Μια μέρα ρώτησα την θεία μου ποιοι είναι αυτοί και τι μεταφέρουν τόσο συχνά και μου απάντησε ότι είναι ο Σωτήρης Σπαθάρης και ο γιος του Ευγένιος, που πάνε να παίξουν καραγκιόζη και “εάν ξανά παίξουνε εδώ κοντά θα σε πάρω να πάμε να τους δεις”, μου είχε πει. Ε…κόλλησα και όταν έπαιζαν κάπου εκεί κοντά πήγαινα να τους δω, μαγεμένος από τις φιγούρινες σκιές, μαγεμένος να ακούω δυο άτομα να αλλάζουν την φωνή τους κάνοντας ο ένας τον μπαρμπα-Γιώργο, ο άλλος τον Καραγκιόζη και εναλλάξ το Κολλητήρι, τον Χατζιαβάτη και τον Σουλτάνο.

Πέρασαν τα χρόνια και το 1965 πήγα στην Columbia στην αρχή στο τμήμα συσκευασίας βάζοντας τα αστράκια […τα μαύρα μικρά τρίγωνα που υπάρχουν στους μικρούς δίσκους για να μπει ο δίσκος στο Pick-up και να παίξει]. Πολλές φορές έβλεπα στη ετικέτα, αλλά και στο εξώφυλλο τον Καραγκιόζη δήμαρχο, γιατρό, μάγειρα…με τον Ευγένιο Σπαθάρη. Ποιος θα περίμενε ότι πιάνοντας τον δίσκο θα τον έβλεπα πάλι μπροστά μου, χαζεύοντας τις φωτογραφίες και να θυμάμαι ότι τον έχω δει να παίζει.

Και τώρα στις συναντήσεις που δεν είναι συμπτώσεις.

1η: Το 1980 έρχεται στο studio ο Δημήτρης Λέκκας να κάνουμε ένα δίσκο σε κείμενα Γιώργου Παυριανού. Τον ”Καραγκιόζη και οι Βάτραχοι” με τραγουδιστή τον Νίκο Δημητράτο και παίζοντας ο Ευγένιος Σπαθάρης. Μόλις τον είδα έπαθα. Έμεινα, δεν το πίστευα ότι θα τον ηχογραφήσω και θα τον δω από τόσο κοντά να αλλάζει την φωνή του, να κάνει κινήσεις σαν να παίζει. Το βράδυ που πήγα στο σπίτι, λέω στον πατέρα μου: “Σήμερα ήρθε στο studio ο Σπαθάρης για να κάνουμε ένα δίσκο”. Εκείνος μου απαντά: “Τι λες ρε Βλάμη, αύριο που θα τον δεις να του πεις πολλούς χαιρετισμούς από τον Λιάκουρα, θα καταλάβει αυτός”.

Πράγματι την άλλη μέρα να σου πρώτος και πριν από τους μουσικούς ο Σπαθάρης να μας λέει με την βραχνή, αλλά γλυκιά και τρυφερή φωνή του, “καλημέρα, παιδιά, τι κάνετε, είστε καλά, δεν ήρθαν ακόμα τα παλικάρια για την παράσταση…(εννοώντας μουσικούς και δημιουργούς. Πάω κοντά του και του λέω΄:

-“Κύριε Σπαθάρη έχετε πολλούς χαιρετισμούς από τον Λιάκουρα…”.

Παύση. Με κοιτάει και μου λέει:

-“Πρώτα απ’ όλα θα με λες Ευγένιε, οι πληθυντικοί είναι για τους πανεπιστημιακούς, αλλά εσύ πού τον ξέρεις τον Λιάκουρα;”

-“Πατέρας μου είναι”, του απαντώ.

Έλαμψε το πρόσωπο του.

-“Ρε Γιαννάκη είσαι γιος του Ηλία που πήγαινε με τον πατέρα μου στο κουτούκι του Τσιρικολιά εκεί στη γειτονιά μας για να πιουν τη ρετσίνα τους και να τα πουν! Πες του το βράδυ την καλησπέρα μου και ότι για πάρτη του θα δώσω μια σόλο παράσταση για σένα στο studio!”

Ήταν απίστευτος με αυτά που έκανε, να τρέχει, να παίζει, να αλλάζει την φωνή του, να διορθώνει κείμενα, να κάνει τον διαιτητή και πάντα με το χαμόγελο.

2η: Το 1999 η κόρη μου Καίτη που γεννήθηκε το 1980, σπουδάζει φωτογράφος, πρέπει να κάνει μια εργασία για την σχολή της και μου λέει: “Μπαμπά θέλω να φωτογραφίσω μια παράσταση Καραγκιόζη” “Εντάξει της απαντώ, να πάρουμε τον Σπαθάρη τηλέφωνο”.

Πράγματι πάμε στο μουσείο του στο Μαρούσι, βλέπουμε την κόρη του που είναι υπεύθυνη και μας κανονίζει να πάμε σε μια παράσταση που δίνει στην αίθουσα ενός ξενοδοχείου για τα παιδιά των εργαζομένων μιας εταιρείας. Την Κυριακή το πρωί η Καίτη μου και εγώ πάμε στο ξενοδοχείο, ο Ευγένιος ετοίμαζε τα σκηνικά του, μας βλέπει, μας χαιρετάει και λέει στην Καίτη: “Έλα μέσα από το πανί να κάτσεις για να κάνεις πιο καλά την φωτογράφηση”.

Αρχίζει η παράσταση, παίζει ο Ευγένιος, γελάνε τα παιδιά, εγώ τον βλέπω και ταξιδεύω και μόλις τελειώνει γυρίζει και της λέει με αυτήν την γλυκύτατη όψη και ευγένεια: “Τράβηξες αυτό που ήθελες;Δεν νομίζω να σε εμπόδιζα… πες μου, ήμουνα καλός;’

Τον ευχαριστήσαμε και προτού φύγουμε τον ρώτησα, γιατί δεν παίζει τώρα πια σε παραστάσεις του τον Αισχυλάκη και τον Ευριπιδάκη. Και μου απάντησε ότι από την ημέρα που ”έφυγε” ο Αισχυλάκης “δεν μπορώ να τον παίξω γιατί ο Ευριπιδάκης ζει και σέβομαι την παρουσία του ενός και την απουσία του άλλου”.

Αυτός ήταν ο κύριος Ευγένιος Σπαθάρης.

Ακούστε όλο τον δίσκο και ταξιδέψε τε μαζί μας.

Αβάντι μαέστρο…..

{youtube}mgNG6pR106U{/youtube}

Υ.Γ..προσέξτε την Αριστοφανική ερμηνεία του Δημητράτου.

Υ.Γ..1..Ευγένιος ο Σπαθάρης, Ευγενία η γιαγιά μου, σύμπτωση

Υ.Γ..2..φεύγοντας από την παράσταση που έδωσε στο ξενοδοχείο η Καίτη μου με ρώτησε με απορία: “Μα είναι δυνατόν ο Σπαθάρης να ρωτάει εμένα ένα κοριτσόπουλο εάν έπαιξε καλά”. Της απάντησα ότι όλοι οι παλιοί μεγάλοι δημιουργοί και καλλιτέχνες έτσι ήταν, με τρακ, με ευγένεια. Θυμάμαι τον Χατζιδάκι να ρωτάει εμένα εάν έπαιξαν καλά το τραγούδι για να έρθουν πάνω στο control να το ακούσουν, τον Καζαντζίδη να ρωτάει την Μαρία που είχαμε στο μπαρ εάν τραγούδησε καλά το ”έφυγες μέναν άλλονε..”, τον Μάνο Κατράκη να ρωτάει τον φίλο μου Μίμη Καννή εάν έκανε καλά τον Beethoven και ότι δεν είχε πρόβλημα να το ξανά πει (για μια σειρά δίσκων με τίτλο ‘Οι μεγάλοι μουσουργοί”) και του Μίμη να έχουν ιδρώσει τα χέρια…”Έτσι ήταν τότε, μην κοιτάς τώρα που τα έχουμε μάθει και τα κάνουμε όλα μόνοι μας”.

Υ.Γ..3 Τις φωτογραφίες έχει τραβήξει η Καίτη μου κατά την διάρκεια της παράστασης.

Σωτήρης Σπαθάρης: Πενήντα Χρόνια με τον Καραγκιόζη

“Πώς ν’αρνηθω τους άψυχους συντρόφους μου; Και τι συντρόφους! Τέτοιους, που ολάκερα σαρανταπέντε χρόνια, ποτέ δεν μ’εψύχραναν, που όταν μ’έβλεπαν να μπαίνω μέσα στην σκηνή τον Καραγκιόζη για να παίξω, όλοι εγελούσαν. Έτσι ένοιωθα όταν τους έβλεπα. Και σάμπως να μου έλεγαν όλοι μαζί: – Εμένα να πρωτοπάρεις απόψε στα χέρια σου, Σπαθάρη. Εγώ θα παίξω καλύτερα! Και μόλις αρχίναγα να παίξω, ξεκινούσε στο πανί τον Καραγκιόζη μια πραγματική ζωντάνια. Αφού δεν βρίσκω με τι λογής λόγια να τους πώ το έχετε γεια,…θα πεθάνω μαζί τους”. Σωτήρης Σπαθάρης

Ο Καραγκιόζης είναι η ζωή μου! Αν μου αφαιρέσουν αυτή την ανάγκη εγώ σε μια βδομάδα θα πεθάνω. Μόνο έτσι αισθάνομαι τα γέρικα κόκκαλά μου να ζωντανεύουνε και την ψυχή μου να μου μιλάει παιδιάστικα”.