Μαρία Καρχιλάκη

Oι πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις στις 18 και 20 Μαρτίου 2015 στην Τυνησία και την Υεμένη αντίστοιχα, ενισχύουν, έτι περαιτέρω, τα επίσημα στοιχεία που δείχνουν ότι ο κόσμος μας γίνεται όλο και πιο βίαιος.

Το think tank “Project for the study of the 21st century” ανέλυσε δεδομένα από τις 20 πιο βίαιες συγκρούσεις που έλαβαν χώρα μέσα στο 2014 σε παγκόσμια κλίμακα και στη συνέχεια τα συνέκρινε μ’ εκείνα του 2013. Βρήκε πως το ποσοστό όσων έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας των συγκρούσεων αυξήθηκε κατά 28,7%: 127.134 ήταν οι νεκροί το 2013, 163.562 το 2014.

ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Οι συγκρούσεις στη Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν παρέμειναν οι πλέον πολύνεκρες και το 2014. Ο αριθμός των θυμάτων αυξήθηκε -πολύ περισσότερο, μάλιστα, στο Ιράκ εξαιτίας της επέλασης του ISIS.

Αρκετές από τις πιο βίαιες συγκρούσεις συναρτώνται με ομάδες Ισλαμιστών -κυρίως με τον ΙSIS, τους Ταλιμπάν, τη Μπόκο Χαράμ και διάφορα παρακλάδια της Αλ Κάιντα.

Η Νιγηρία ανέβηκε στην τέταρτη θέση τo 2014. Ο αριθμός των νεκρών σχεδόν τριπλασιάστηκε μέσα σ’ ένα χρόνο ως αποτέλεσμα της κλιμάκωσης των επιθέσεων της τζιχαντιστικής οργάνωσης Μπόκο Χαράμ που συνασπίστηκε πρόσφατα με τον ISIS.

Οι πόλεμοι στο Σουδάν και το Νότιο Σουδάν συνιστούν δύο από τις πλέον αιματηρές συγκρούσεις παγκοσμίως. Μάλιστα, αν οι δύο αυτές χώρες παρέμεναν μία ενιαία, αυτή θα καταλάμβανε, το μεν 2014 την τέταρτη θέση -δηλαδή αυτή της Νιγηρίας- το, δε, 2013 τη δεύτερη, εκτοπίζοντας το Αφγανιστάν στην τρίτη.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία αναδεικνύεται σε μια εξαιρετικά βίαιη και αιματηρή σύγκρουση, χειρότερη από εκείνες σε Σομαλία, Λιβύη και Ισραήλ/Παλαιστίνη.

ΓΙΑΤΙ ΚΛΙΜΑΚΩΝΕΤΑΙ Η ΒΙΑ;

Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ PETER APPS, ΔΗΜ/ΦΟΥ REUTERS & ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ “PROJECT FOR THE STUDY OF THE 21st CENTURY”

Σε πολλούς απ’ αυτούς τους πολέμους, για τους φόνους ευθύνεται ένας μικρός αριθμός ατόμων, στην πλειοψηφία τους μέλη εξαιρετικά βίαιων ομάδων μαχητών όπως ο ISIS, η Μπόκο Χαράμ κ.λ.π. Πιθανότατα, επίσης, έχουμε να κάνουμε και με την ευρύτερη κλιμάκωση των γεωπολιτικών εντάσεων διεθνώς -τόσο η Συρία αλλά ιδιαίτερα η Ουκρανία μοιάζουν κατά καιρούς με τις ψυχροπολεμικού τύπου συγκρούσεις “δια αντιπροσώπων” ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία καθώς και μ’ εκείνες στη Μέση Ανατολή ανάμεσα στο Ιράν και τους εχθρούς του. Και οπωσδήποτε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είμαστε ήδη 7 με 8 χρόνια -ανάλογα πως τα μετρά κανείς- μέσα στην Παγκόσμια Οικονομική Κρίση. Είναι σχεδόν βέβαιο πως αντανακλάται στη λαϊκή δυσαρέσκεια, τις εθνικιστικές εντάσεις και την ενίσχυση των άκρων. Πάντως, παρότι το 2014 είναι σαφώς χειρότερο από την προηγούμενη χρονιά, εντούτοις η τάση αύξησης των συγκρούσεων περιορίζεται σ’ έναν σχετικά μικρό αριθμό χωρών.

Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ JACK GOLDSTONE, ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ “GEORGE MASON” & ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ “PROJECT FOR THE STUDY OF THE 21st CENTURY”

Δεν πρόκειται για σύγκρουση των πολιτισμών όπως την όρισε ο Samuel Huntington: ο μεγαλύτερος αριθμός θυμάτων εντοπίζεται στον κόσμο του Ισλάμ και σ’ εκείνον της Ορθόδοξης Ρωσίας.

Το φαινόμενο έχει να κάνει με τρεις δυνάμεις.

Αναβίωση της θρησκείας ως κύριου παράγοντα προσωπικής και κοινωνικής ταυτότητας συμπεριλαμβανομένης και της αναβίωσης χιλιαστικών πεποιθήσεων∙ όλο αυτό οδήγησε σε σφοδρές σεχταριστικές μάχες μεταξύ θρησκευτικών αιρέσεων για τον έλεγχο ανθρώπων και γης στη Λιβύη, την Υεμένη, τη Συρία, το Ιράκ, το Μπαχρέιν και τη Νιγηρία. Αφορά, ως επί το πλείστον, την αντιπαράθεση των Σουνιτών με τους Σιίτες αλλά έχει να κάνει και με μάχες εναντίον άλλων θρησκειών και αιρέσεων, π.χ. Μουσουλμάνοι εναντίον Χριστιανών, Εβραίων, Γιαζίντι, Μπαχάι και άλλων.

Παρακινούμενη, επίσης, από την αναβίωση της θρησκείας ως κυρίαρχη ταυτότητα, είναι η σύγκρουση ανάμεσα στο ιδεώδες της οργάνωσης της κοινωνίας στη βάση των θρησκευτικών πεποιθήσεων και της Αγίας Γραφής έναντι του ιδεώδους μιας κοινωνίας κοσμικής και ατομικιστικής με τη θρησκεία εθελοντική και ιδιωτικές ή κοινοτικές δραστηριότητες που δεν συγκρούονται με το πρωταρχικό νομικό/οργανωτικό πλαίσιο. Στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, αυτή η σύγκρουση εκδηλώθηκε, κατά το πλείστον ειρηνικά, με αιχμή τις αμβλώσεις και τους γάμους μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου∙ αλλά στο Πακιστάν, τη Σομαλία, το Αφγανιστάν και την Αίγυπτο, οι συγκρούσεις μεταξύ των Αρχών που θέλουν να διατηρήσουν τον κοσμικό χαρακτήρα των κυβερνήσεων και εκείνων που θέλουν να επιβάλουν τη θρησκεία ως ρυθμιστή της κοινωνικής συμπεριφοράς συμπεριλαμβάνουν βία και τρομοκρατία. Αυτή η δύναμη τροφοδοτεί και την τρομοκρατία εντός Ευρώπης, καθώς όσοι είναι προσηλωμένοι στην πρωτοκαθεδρία της θρησκείας (κυρίως οι τζιχαντιστές) επιτίθενται στους θιασώτες του κοσμικού κράτους (π.χ. Charlie Hebdo).

Σύγκρουση στο εσωτερικό των λίγων εναπομεινασών πολυεθνικών αυτοκρατοριών ανάμεσα στον κεντρικό έλεγχο και τον καταπιεσμένο εθνικισμό. Εντός και στα σύνορα με τη Ρωσική Ομοσπονδία, τέτοιου τύπου συγκρούσεις είναι αυτές του ρωσικού κράτους με τους Τσετσένους, τους κατοίκους του Νταγκεστάν και τώρα, κυρίως, τους Ουκρανούς. Στην Κίνα, η σύγκρουση είναι με τους πληθυσμούς της επαρχίας Ξινγιάνγκ και του Θιβέτ. Στο Σουδάν, η μάχη ήταν αρχικά μεταξύ βορά-νότου, αλλά τώρα τροφοδοτεί τον εμφύλιο εντός νοτίου Σουδάν. Οι ενδο-θρησκευτικές, κοσμικο-θρησκευτικές και εθνικιστικές συγκρούσεις έχουν υπάρξει επί χιλιετίες βασικοί τροφοδότες βίας στις ανθρώπινες κοινωνίες∙ με την εξασθένιση των ψυχροπολεμικών ιδεολογικών συγκρούσεων και τη μείωση της σημασίας της σύγκρουσης για τον έλεγχο εδαφών ή πόρων, σε μια αυξανόμενα παγκοσμιοποιημένη, ψηφιακή οικονομία, η επιστροφή τέτοιων -παλαιότερου τύπου- πηγών σύγκρουσης δεν θάπρεπε να προκαλεί έκπληξη.

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ;

Συμπερασματικά, όπως και να το δει κανείς, το φαινόμενο είναι πολύ ανησυχητικό. Κι αν βάλουμε κάτω όλα όσα έχουν συμβεί και συμβαίνουν από τις αρχές του 2015, βλέπουμε πως η βία δεν φαίνεται να φθίνει. Αυτό που μοιάζει ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι αυτή η αυξανόμενη βία αποτελεί μέρος μιας τάσης που χρονολογείται από το 2007. Αυτά τα 8 χρόνια, όπως δείχνουν τα στοιχεία του IEP (Institute for Economics and Peace) η βία λόγω συγκρούσεων κλιμακώνεται σταθερά σε παγκόσμιο επίπεδο, αντιστρέφοντας την τάση μείωσης της που είχε παρατηρηθεί από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά. Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί η κατάσταση; Η απάντηση είναι δύσκολη. Κι ακόμη πιο δύσκολο -τι μπορούν να κάνουν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους κι αν πρέπει. Διότι, βλέπεις, σ’ αρκετές απ’ τις χώρες που σημειώνονται πολύνεκρες συγκρούσεις, είχαν μεγάλη εμπλοκή, προσπαθώντας, ανεπιτυχώς όπως αποδείχτηκε, να σχηματοποιήσουν τη φόρμουλα για την “επόμενη ημέρα”. Σίγουρα, όμως, κάτι πρέπει να γίνει. Πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος…

Δες, αν θέλεις, το σχετικό βίντεο του IEP.

{youtube}lyqn2_cXbZ0{/youtube}