* Ο Πάνος Βενέρης είναι Αρχιτέκτων Μηχ. Msc.,

Δντης Περιβάλλοντος – Χωροταξίας Δωδ/σου της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.

Πέτρα πάνω στην πέτρα, γεννήθηκα στην Κρήτη κάπου τον 14o αιώνα επί Ενετοκρατίας, στο χωριό Τεφέλι που ανήκε διοικητικά στο Χάνδακα (Ηράκλειο σήμερα) και είχε δοθεί φέουδο (ακούγεται περίεργα αλλά έτσι γινόταν τότε) στην οικογένεια Βενέρη, Ενετικής τότε καταγωγής κατά πως γράφουν τα Δουκικά Αρχεία του Χάνδακα και άλλες ιστορικές πηγές. Σε πολλούς έδωσα τη δροσιά μου αλλά και τη ζεστασιά μου.

Αργότερα, επί Τουρκοκρατίας επεκτάθηκα με προσθήκη στη νοτινή μου πλευρά. Είδα παράλληλα το χωριό να συρρικνώνεται και να καταλαμβάνεται σχεδόν εξ’ ολοκλήρου από τους νέους κατακτητές με αποτέλεσμα ορισμένοι απόγονοι των αρχικών κτητόρων μου να μετακομίσουν στα ορεινά, κατά Λασίθι μεριά για να επανέλθουν πολύ αργότερα, στις αρχές του 20ου αιώνα και να αρχίζει αυτό σιγά σιγά το χωριό να ξαναζωντανεύει. Σταύρος Βενέρης ο πρώτος της επανόδου που μαζί με δυο τρεις άλλες οικογένειες ονομάζονταν «οι ντόπιοι» όταν το κύμα της προσφυγιάς του ‘23 έφτασε μέχρις εδώ.

Από το Σταύρο, πέρασα στα χέρια του μοναχογιού του Μανώλη Βενέρη κατά κόσμο «Μανωλάκη», που ήταν ο γραμματικός του χωριού, καφετζής και γεωργός αλλά και λόγιος με πολλαπλά ταλέντα (ζωγράφος, φωτογράφος, αρθρογράφος στην εφημερίδα «η Πατρίς» αλλά και αλλού και φαντασθείτε ότι πριν μισό αιώνα λειτουργούσε στο καφενείο του ιδιωτική δανειστική βιβλιοθήκη!), ο οποίος με παραχώρησε ως προς τη χρήση στο κράτος προκειμένου να στεγάσω το Σταθμό Χωροφυλακής για να ‘χει το χωριό ασφάλεια.

Αργότερα, κάπου τη δεκαετία του ‘60 πάλι ο ίδιος, ο Μανώλης Βενέρης, δώρησε μεγάλο οικόπεδο στο χωριό για να χτισθεί η κεντρική Εκκλησία (αφιερωμένη στην Παναγία, μεγάλη η χάρη της) και μετέπειτα ο νέος Σταθμός Χωροφυλακής γιατί ήταν λέει στενοκοπιά όταν στεγάζονταν σ’ εμένα και βάλθηκαν να τον πάνε σ’ άλλο χωριό.
Αφού χτίσθηκε ο νέος Σταθμός και η Χωροφυλακή έμεινε έτσι στο χωριό, έμεινα πάλι μοναχούλι και άρχισα να ξαναμαραζώνω. Τότε περιήλθα στο Νίκο Βενέρη, γιο του Μανώλη, δάσκαλο το επάγγελμα, πολυτάλαντος κι’ αυτός με μακρά διαδρομή από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη.

Συνταξιούχος πια και συνεχιστής της οικογενειακής παράδοσης, ο Νίκος Βενέρης το 1995 με δώρησε στον Πολιτιστικό Σύλλογο του χωριού με τον όρο ότι μέσα σε μια εικοσαετία να με ξαναζωντανέψουν προς όφελος του πολιτισμού. Και πρόλαβαν στο τσακ.

Μετά από πολλές προσπάθειες, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Τεφελίου σε συνεργασία με την Αναπτυξιακή Ηρακλείου με ενέταξαν σε Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για να μου κάνουν λέει λίφτιγκ προς όφελος του πολιτισμού. Τέσσερις μήνες κράτησαν οι εργασίες, πρωϊ – μεσημέρι – βράδυ για να προλάβουν τις προθεσμίες του προγράμματος αλλά και του δωρητηρίου συμβολαίου. Και τα κατάφεραν. Στις 31.12.15 ήμουν σχεδόν έτοιμο. Σα νυφούλα πλουμιστή. Κάτι λίγα έλειπαν, έγιναν κι’ αυτά.

Στις 29 Μαϊου 2016, σημαδιακή ημερομηνία, κανονίστηκαν τα εγκαίνιά μου με την καινούργια φορεσιά και τη νέα μου αποστολή. Να υπηρετώ τον πολιτισμό. Κόσμος πολύς στα εγκαίνια. Ο Δήμαρχος Αρχανών – Αστερουσίων Μανώλης Κοκοσάλης, Αντιδήμαρχοι, ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Τεφελίου Στέφανος Παπαδάκης και το Δ.Σ. σύσσωμο, οι μελετητές μηχανικοί και κατασκευαστές Κώστας Σαμαρίτης μετά της συζύγου Λέλας, οι χωριανοί αλλά και φίλοι και συγγενείς που ήρθαν από μακριά. Μέσα σ’ αυτούς και ο γιος του δωρητή Πάνος Βενέρης εκ Ρόδου ερχόμενος και που δεν μπόρεσε να αρθρώσει δυο κουβέντες από την πολλή συγκίνηση.

Είμαι κεντρικά – κεντρικά, στον παλιό πυρήνα του οικισμού και διαθέτω πλέον σύγχρονα οπτικοακουστικά συστήματα, αίθουσα υποδοχής και συνεδριάσεων, χώρο βιβλιοθήκης, μεγάλη αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και πολλούς άλλους χώρους. Τις πέτρες μου τις επανέφεραν στην ευθεία, με υποστύλωσαν καλά, δοκάρια ξύλινα γερά για να αντέχουν, με έστεψαν με καινούργια στέγη ξύλινη με κεραμίδια και με πασάλειψαν σοβά για να είμαι λέει πιο όμορφο αλλά και να μην ταλαιπωρούνται τα ζωτικά μου στοιχεία. Άφησαν και σημάδια για να δείχνουν στο χρόνο πως ήμουν και πως είμαι.

Ξαναζωντάνεψα, ξανάνιωσα και νιώθω έτοιμο για όλα. Υπόσχομαι ότι μαζί με το νέο πλέον ιδιοκτήτη μου, τον Πολιτιστικό Σύλλογο Τεφελίου Ηρακλείου Κρήτης, θα υπηρετήσω τον πολιτισμό του χωριού και όχι μόνο, για όσο κρατούν τα πόδια μου.