Δημήτρης Κατσούλας

Εκλογές λοιπόν, εν όψει. Εκλογές και εκλογικές δημοσκοπήσεις ή υπό το εύηχον αναμετρήσεις, πάνε πάντα «κοστούμι». Η πολιτική προπαγάνδα έχασε πλέον την έννοιά της από τη στιγμή που αντικαταστάθηκε από την πολιτική επικοινωνία. Αδηφάγο και αιμοσταγές ψάρεμα ψήφων με δίχτυα, καμάκι ή καθετή. Τεχνικές που εφαρμόζουν οι Αλέξης Τσίπρας και Κυριάκος Μητσοτάκης. Νομίζω πως δεν θα υπερέβαλα εάν τους προσομοίωνα με τους γνωστούς τρόπους που χρησιμοποίησαν οι Τζέρεμι Κόρμπιν (Εργατικό Κόμμα Μ. Βρετανίας) και Νάιτζελ Φάρατζ (Κόμμα Ανεξαρτησίας Μ. Βρετανίας, γνωστός ο κύριος και για τις ρατσιστικές του θέσεις δημοσίως διακηρυγμένες). Η αριστερά και η δεξιά, οι ακρο-νεοφιλελε και οι προοδευτικοί, το γηρασμένο και το νέο. Προπάντων δε τα Data, τα data της Cambridge Analytika και του Facebook, αλλά και της Oxford Analytics.

Κανένα, μα κανένα πολιτικό πρόγραμμα δεν πείθει πλέον κανέναν, για τον απλούστατο λόγο ότι είναι φτιαγμένο έτσι που να μην απευθύνεται στο μυαλό, κάτι το οποίο με μεγάλη μαεστρία κατέχουν και χρησιμοποιούν τα data. Τα data με την κατευθυνόμενη πληροφορία και την χειραγώγηση της ψήφου. Αυτό το είδαμε σε όλη του την έκταση στην Μ. Βρετανία. Κι ενώ προηγείτο η ψήφος υπέρ της παραμονής στην ΕΕ στις δημοσκοπήσεις, τα πράγματα ήρθαν ανάποδα και κερδισμένο από όλη αυτή την διαδικασία προέκυψε το Brexit. Το είδαμε επίσης στις ΗΠΑ, όπου κερδισμένο βγήκε ένα αουτσάιντερ της πολιτικής, ο Ντόναλντ Τραμπ. Το πώς έγιναν αυτές οι ανατροπές, ένας θεός το ξέρει, ή για να είμαι ειλικρινής μόνο αυτοί που χρησιμοποιούν άριστα και στο έπακρον τα παραπάνω μέσα, το γνωρίζουν τέλεια. Και μόνον αυτοί.

Παρατηρώ τους μεγιστάνες του πλούτου, τους Κυρίους Όλος ο Κόσμος του Κάφκα, τον Μέρσερ και τον Μπανκς, τους «αγριόλυκους»  της πολιτικής – βλέπε Φάρατζ και Τζόνσον – τους «θεοπάλαβους»  της πληροφόρησης και της πώλησης ιδεών, όπως ο Ντόμινικ Κάμινγκς στην ταινία Brexit: Τhe Uncivil War. Θριαμβολογούν και πανηγυρίζουν! Και γιατί όχι, μπορεί να πει κάποιος. Σωστά, είναι οι κατέχοντες τον πρωταρχικό ρόλο στο πολιτικό θέατρο, είναι οι πονηροί, οι έξυπνοι, οι μαφίες που έχουν μεγαλώσει με την ανατροφή από λύκους.

Ως θρησκεία τους η «πληροφόρηση», τα data που παίζουν κομπολόι στα δάχτυλά τους, ναι, αυτή είναι η μεγαλύτερη ευχαρίστηση στη ζωή τους, το νόημά της, η ομορφιά της. Γι αυτούς όλα είναι απλά και μετατρέψιμα σε κυματιστές γραμμές παλμογράφου(ας πούμε) σχηματίζοντας έναν αλγόριθμο πληροφοριών. Κοιμούνται κι ονειρεύονται ζικ ζακ γραμμές εκατομμύρια ταχύτερες κι από έναν σύγχρονο παλμογράφο τελευταίας τεχνολογίας, αυτοί που δεν άφησαν λίθο επί λίθου όρθιο, πέτρα για πέτρα όρθια, δέντρο για δέντρο όρθιο.

Ο κ. Ντόμινικ Κάμινγκς, αυτός ο θρύλος πλέον της ολιστικής προπαγάνδας για το Brexit, μας λέει πως έφθασε στο κεντρικό σύνθημα: «Take back control»  – «Επανακτήστε τον έλεγχο»  . Και…, όχι επειδή τον καλούσε η γη του σαν αρχαίος Ινδιάνος να την υπερασπιστεί, αλλά επειδή είχε ανοίξει τους υπολογιστές του και παρακολουθούσε τα τεκταινόμενα δίπλα από τη γυναίκα του που κυοφορούσε! Εκεί ανεκάλυψε όλες τις νέες τεχνολογίες – μάλλον τις συνεπλήρωσε ήθελε να πει για τα νέα υπόγεια ρεύματα, όπου και σε αυτά θα απευθυνθεί πλέον. Κατ΄αυτόν τον τρόπο η συστημική ακροδεξιά, από τούσε και στο εξής θα απευθύνεται στους «αόρατους, στους κατατρεγμένους, στους αποκλεισμένους και σε όσους νοιώθουν τον εαυτό τους «ριγμένο και στο ότι κανείς δεν φρόντισε γι αυτούς. Ακόμα και στους θυμωμένους που κατοικούσαν ξυπόλυτοι την ξεχασμένη ήπειρο, αλλά και στους συνταξιούχους της μοναξιάς και της νοσταλγίας, όπου εδώ τώρα βρέθηκε κάποιος να τους περιποιηθεί, να επουλώσει χρόνων πληγές τους και να τους βγάλει στο ξέφωτο μιας καλύτερης ζωής.

Ξεπέρασαν το ένα δις τα προσωποποιημένα μηνύματα που εστάλησαν σε πραγματικό χρόνο ε!, που απεστάλησαν προς τα κοινωνικά δίκτυα. Στόχος; Το 1/3 περίπου του εκλογικού σώματος που αντιστοιχούσε σε ένδεκα περίπου εκατομμύρια ψηφοφόρους, έχοντας ως στόχο τους κρίσιμους και ταλαντευόμενους ψηφοφόρους, αλλά και τους αναποφάσιστους, και τους νέους, και όσοι δεν ψήφισαν ποτέ, με σκοπό την παρακίνησή τους προς τις κάλπες.

Το συναίσθημα και η καρδιά ως στόχος. Ναι, θα σας φέρουμε τα παιδιά σας πίσω, θα ξαναζωντανέψουν οι γειτονιές σας, εμείς είμαστε εκείνοι που σκύβουμε το αυτί στα προβλήματά σας, εμπιστευθείτε εμάς, γιατί μέχρι τώρα κανένας δεν σας άκουσε!

Ο Κάμινγκ πλούτισε την προεκλογική του καμπάνια και με άλλα, νέα συνθήματα που είχαν βέβαια ως κεντρικό κορμό τον αρχικό του στόχο: «Επανακτήστε τον έλεγχο  Η λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας,  για ένα από τα πλέον αξιόπιστα στον κόσμο, αλλά ταυτόχρονα και αξιοζήλευτα και το οποίο βρισκόταν σε κρίση, υιοθετήθηκε το σύνθημα «Εκατόν πενήντα εκατομμύρια στερλίνες την εβδομάδα για τη στήριξη του ΕΣΥ», χρήματα δηλαδή τόσα, όσα η Μ. Βρετανία πληρώνει  για τη συμμετοχή της στην ΕΕ. «Take back control»  στις ζωές μας, στα χρήματά μας, στις αποφάσεις μας . Και φυσικά ήταν fake news , διότι η συμμετοχή της χώρας ήταν κατά πολύ μικρότερη, αν υπολογίσει κάποιος τα κέρδη που θα εδημιουργούντο από το εμπόριο που δημιούργησε η εσωτερική αγορά. Αλλά, ποιος είχε το σθένος και την ψυχική δύναμη να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων, να μιλήσει και να παραθέσει λογικά επιχειρήματα; Και από ποιόν τάχα να ακουστεί;

Το ψέμα όμως με περικεφαλαία ήταν το σύνθημα ότι: « Περίπου 70 εκατομμύρια Τούρκοι θα κατέκλυαν ως μετανάστες την Αγγλία». Ο κ. Μπόρις Τζόνσον ξαφνιασμένος απάντησε: «Μα…, 70 εκατομμύρια είναι όλος ο πληθυσμός της Τουρκίας, τι θα γίνει εδώ δηλαδή! ».

Εννοείται ότι οι περιοδείες στις γειτονιές ήσαν αδύνατες, στα τηλεοπτικά πάνελ ο διάλογος όχι λειψός, αλλά αδύνατος. Ο ορθός λόγος εις το πυρ το εξώτερον, τα fake news κάνουν θριάμβους. Και εδώ να σημειώσω κάτι το οποίο νομίζω οτι είναι τοις πάσι γνωστόν: μέχρι και τον Πάπα περιέπλεξαν ακόμη, ότι τάχα τάχθηκε υπέρ του Τραμπ!

Ναι, κύριοι. Αυτή είναι η δουλειά – και όχι μόνο –όπου τα fake news και το μέσο που ονομάζεται κοινωνικά δίκτυα  επιτελούν με τον πιο μαφιόζικο τρόπο τους σκοπούς τους. Δημιουργούν ειδικούς αλγόριθμους , προγράμματα δηλαδή προκειμένου να συλλέγουν στοιχεία και πληροφορίες από τους χρήστες ή και από τους «τοίχους αυτών με τις αναγραφές, προχωρώντας σε υπέρ αναλύσεις για την καταβολή ενός εκάστου χρήστη, τις προτιμήσεις του, τις προθέσεις του, τις ιδεολογικές του καταβολές κλπ, κι έπειτα με τρόπο αυτόματο κατατάσσουν τους χρήστες σε κατηγορίες και στο τέλος εξάγουν συμπεράσματα. Κατόπιν αρχίζει ο βομβαρδισμός με μηνύματα στην ιδιαιτερότητα του κάθε ατόμου – χρήστη –όπου τέλος καταλήγουν στο να ψηφίσουν υπέρ του Brexit (στην προκείμενη περίπτωση). Υπολογίζεται ότι κατά την διάρκεια της  καμπάνιας απεστάλησαν  κάτι παραπάνω από ένα δις μηνύματα.

Κι ερχόμαστε τώρα στην ώρα της ψηφοφορίας: καθ’ όν χρόνον πλησίαζε η ώρα της κάλπης, η διαφορά έδειχνε μια σοβαρή μείωση και το αποτέλεσμα δικαίωσε τη στρατηγική Κάμινγκς. Ο πρωθυπουργός Κάμερον εννοείται πως παραιτήθηκε, η δε Τερέζα Μέι ανέλαβε την κυβέρνηση (Brexit means Brexit). Η ακριβώς ιδία στρατηγική εφαρμόστηκε και στις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, όπου το προδήλως και πασιφανές ακατάλληλο αουτσάιντερ θριάμβευσε.

Ως φαίνεται, ο κόσμος έπαψε να είναι χωρισμένος σε τάξεις και κοινωνικές κατηγορίες. Και πούνε είναι δηλαδή; Απλώς έχει μαντρωθεί σε διαδικτυακές ομάδες, σε ομάδες των ηλεκτρονικών φατριών, σε χάχανους (άθελά του) του facebook. Οι φατρίες όμως τρέφονται με μια ξινή κουλτούρα, αναμεμειγμένη με φόβο, αλλά περισσότερο όπως οι ειδικοί αναλύουν, με μίσος. Ο σημερινός άνθρωπος των πολυμέσων παραληρεί, γίνεται νευρικός στο πάρα μικρό έτσι και διακοπεί από την οθόνη του, κάτι που οι επιστήμονες ονομάζουν ασθένεια του διαδικτύου. Την αναγράφω στην απλουστέρα της μορφή χωρίς να υπεισέρχομαι σε ιατρικές ορολογίες για παν το ενδεχόμενο.

Οι αρμοί συνοχής,οι κοινωνικοί αρμοί έχουν αρχίσει και παρουσιάζουν εμφανέστατα τριχώματα ραγίσματος. Οι ειδικοί προειδοποιούν για μια κοινωνία νευρωτική έως και – επιφυλακτικώς – ανόρεξη έως και σπαστική. Μια κοινωνία που θα είναι η σύμπραξη φοβισμένων και τρομοκρατημέμων ανθρώπων σε μια πολιτική τάξη βουτηγμένη στο ψέμα των fake news και στους αλγόριθμους της εξαπάτησης.

Όσον αφορά στη Μ. Βρετανία, παλεύει να διορθώσει τώρα ένα ψέμα το οποίο τελικά δεν μπορεί να χωνέψει. Αλλά, κι αν ακόμα το διορθώσει το πολιτισμικό της τραύμα και βαθύ μοιάζει να είναι, αλλά και πολύ βαρύ. Ο τρόπος της πολιτικής χειραγώγησης, αλλά ταυτόχρονα και εξαπάτησης θα ταξιδεύει παντού.

Γι αυτό, αν παρατηρήσετε σήμερα σε εφημερίδες, πολλοί  αρθρογράφοι είναι και λογοτέχνες! Είναι το νέο είδος που χρειάζεται η βιομηχανία  των fake news που την έχει ανάγκη ο μιντιακός μας πολιτισμός, ο ανάμεικτος από φόνους και διασκεδάσεις στο φόρτε και στο «κόκκινο» της λάσπης και των απωθημένων μας.

Και…, ξέρετε κάτι; Το επώδυνο είναι ότι τα fake news οδηγούν στην απομόνωση, στην κατάργηση του διαλόγου, της κριτικής σκέψης, της αντιπαράθεσης, του δημόσιου διαλόγου, γιατί πολύ απλά ταυτίζεται με την δεδηλωμένη πεποίθηση του καθενός, την μοναδική «αλήθεια» του καθενός. Κι έτσι λοιπόν δρώντες εξαφανίζεται το Εμείς και κυριαρχεί το Εγώ.

Είναι σαν τα λευκά αιμοσφαίρια που παίζουν το ρόλο του χωροφύλακα στον οργανισμό και τρέχουν να πνίξουν – να κατασπαράξουν κάθε τι που θεωρούν «ξένο»  στο σώμα. Θέλω να ελπίζω ότι αυτός ο ολοκληρωτισμός ακόμα δεν λειτουργεί. Βρίσκεται σε μια αδράνεια. Υπόψη ότι τα φίλτρα και οι αλγόριθμοι μπορεί να παίξουν το ρόλο των «λευκών αιμοσφαιρίων».

Και τότε τι θα γίνει; Τότε θα κυριαρχεί η «μία και μοναδική αλήθεια», ένας ολοκληρωτισμός μπροστά στον οποίο όλοι οι άλλοι προηγούμενοι θα ωχριούν…

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr