Μανώλης Δημελλάς 

Τα προξενιά και οι κανακαρίστικοι γάμοι στις περασμένες εποχές δεν ήταν σπουδαία είδηση, ούτε όμως και τα ζευγάρια που αποφάσιζαν να

ξεφύγουν από τις αποφάσεις των γονιών και να στεφανωθούν μονάχοι τους.

Μάλιστα το ιδιαίτερο κληρονομικό δίκαιο που καθόρισε ολόκληρες γενιές ήταν κωδικοποιημένο από την Γενική Συνέλευση κοινοτήτων της

Καρπάθου, στην τότε πρωτεύουσα, στο Απέρι στις 18 Φλεβάρη 1864.

Αν και ήθελε τσαγανό για να αρνηθείς τις αποφάσεις της φαμίλιας, καταγράφονται στην Κάρπαθο πολλές περιπτώσεις που κάποιο παλικάρι

“έκλεψε”, φυσικά με τη θέληση της, τη γυναίκα της ζωής του. Αποστολές με βάρκες, με μουλάρια ή πιο πρόσφατα με αυτοκίνητα, καράβια

και αεροπλάνα. Έφτανε ένα μελετημένο σχέδιο και δυο-τρεις έμπιστοι φίλοι για βοήθεια και το ζευγάρι θα γυρνούσε πίσω χαμογελαστό και

δεμένο και ορκισμένο πάνω σε δαχτυλίδια, ενώ τα στόματα και τα κουτσομπολιά θα είχαν κλείσει μια για πάντα.

Όμως υπάρχουν δυο ξεχωριστές ιστορίες γάμων, η μια με ευτυχισμένο τέλος ενώ η άλλη είχε τραγική κατάληξη. Τέτοιοι γάμοι απομένουν

στη μνήμη να θυμίζουν εκείνες τις απίστευτες κανακαρίστικες εποχές, όταν ο πρωτογιός και η πρωτοκόρη θα έπαιρναν ολάκερη την

περιουσία των γονιών που είχαν με τη σειρά τους κληρονομήσει ακριβώς με τον ίδιο τρόπο και άφηναν στα υπόλοιπα παιδιά μοναχά τις

ξωλασιές, δηλαδή ότι κινητά ή ακίνητα είχαν αγοράσει (οι γονείς) κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Στην πρώτη ιστορία ένας μεγαλο-κανακάρης νεαρός ήταν ερωτευμένος με ένα κορίτσι που δεν ήταν της σειράς του! Αφού εκείνη δεν ήταν

πρωτοκόρη και άρα δεν θα κληρονομούσε την περιουσία της μάνας της. Τον έψησε λοιπόν ο πατέρας του να πάρει κάποια άλλη, που είχε

μπόλικα χτήματα (ζώα) και αγύριστα χωράφια και δε μπορεί, στα σίγουρα θα είχε μια μεγάλη κολαϊνα με λίρες και πεντόλιρες, έτσι θα

αβγάτιζαν τα πλούτη του γιού και θα περνούσε μια ζωή χαρισάμενη.

Σαν ήρθε η στιγμή του γάμου ο γαμπρός ήταν ανήσυχος, το μυαλό του δεν έπαψε να το κυβερνά εκείνος ο μεγάλος, ωστόσο

απαγορευμένος, έρωτας. Ξεροκατάπινε και στεκόταν σκεφτικός, ντύθηκε και μετά το πρώτο γλέντι περπάτησε πίσω από τα όργανα για την

εκκλησία. Μπήκε και περίμενε να φέρουν τη νύφη, όταν η ματιά του γύρισε και κάρφωσε μια κοπέλα που έστεκε στα πίσω στασίδια. Και

εκεί, κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, η ζωή άλλαξε ρότα. Πήγε και την άρπαξε, ήταν το κορίτσι που δεν τον άφηναν να πάρει και μέχρι

να ανεβάσουν τη συμφωνημένη νύφη στην εκκλησία, την είχε βάλει στο πλάι του και πρόσταξε του παπά να ξεκινήσει αμέσως το μυστήριο.

Η νύφη του προξενιού έφτασε δεύτερη…στο γάμο της και εκεί που ένιωσε το σύμπαν να σωριάζεται στα πόδια της κάτι έγινε και όλα

διορθώθηκαν!

Όχι δεν έγινε κάποιο θαύμα ή μήπως τελικά ήταν ένα θαύμα; Ο πατέρας του απογοητευμένου κοριτσιού γύρισε και άρπαξε από το μπράτσο

ένα παλικαράκι που έστεκε παραδίπλα αμήχανο και το έσυρε μπροστά, μωρέ θα γινόταν και δεύτερος γάμος! Υπήρχε κάποιος που ήθελε την

άτυχη νύφη, μα δεν τολμούσε να το ομολογήσει και να που ήταν η τυχερή του μέρα. Εκείνη λοιπόν τη μέρα γινήκαν δυο γάμοι κι όλα τα

κανακαρίκια πήγαν στην άκρη, αφού η αγάπη όλα τα μπορεί!

Όμως ένας άλλος καρπάθικος γάμος κατέληξε σε τραγωδία.

Αυτήν τη φορά η ιστορία γράφεται στην Αμερική, εκεί ερωτεύτηκε ένα ζευγαράκι, παιδιά μεταναστών, όμως ο πατέρας της κοπέλας ήταν

κάθετος. Όσο περνούσε από το χέρι του η σχέση δεν θα προχωρούσε, δεν θα γινόταν αυτός ο γάμος! Έτσι το ζευγαράκι είδε κι απόειδε και

αποφάσισε να ακολουθήσει την γνωστή παραδοσιακή τακτική της απαγωγής. Και ενώ όλα κυλούσαν σύμφωνα με το μυστικό πρόγραμμα, ο

γονιός έμαθε την ώρα του μυστηρίου και την τοποθεσία και έτρεξε έξαλλος, οπλισμένος και αποφασισμένος. Μπήκε στην εκκλησία και όπως

γράφει η εφημερίδα “Δωδεκάνησος” στις 8 Ιουλίου 1936: “ο πατήρ της νύφης φονεύει τον γαμβρό του κατά τη στιγμή της στέψης”.

Δίχως να τον καταλάβουν, ο παρολίγον πεθερός μπήκε αθόρυβα στην εκκλησία έβγαλε από τον κόρφο του ένα περίστροφο, σημάδεψε και

το άδειασε στο στήθος του γαμπρού του! Έτσι ο ίδιος βρέθηκε στη φυλακή και ο γαμπρός τρύπωσε στο χώμα.

Αν και μια ανάσα από την εποχή μας, αυτές οι ιστορίες μοιάζουν με άγνωστη προϊστορία, κι όμως το σκληρό κληρονομικό εθιμικό δίκαιο

που τόσες κουβέντες έχει προκαλέσει, δίκαιο ή άδικο, μοιάζει με στίγμα αφού καθόρισε γενιές και πολλές φορές έκανε τους ανθρώπους να

αρνηθούν μια για πάντα τον τόπο και τα πατρογονικά τους.

Πληροφορίες- στοιχεία

Μανώλης Μάλτας

Εφημερίδα Δωδεκάνησος 8/1936

Κανακάρης, κανακαρά. Εθιμικό δίκαιο Καρπάθου. Ανζέλ Μεργιανού