«Andres Chenier, ο γάλλος ποιητής-επαναστάτης», της Ελπίδας Νούσα

Ο Σενιέ σε πίνακα του Louis Boilly

” Ο Γαλατάς, που τα μάτια μου τον πεθυμούσαν από πολύ καιρό …
Επειδή δεν είναι παρά μία Ελληνίδα, στην νεανική της άνοιξη
Ομορφη, στο κρεβάτι ενος τέκνου της Γαλλίας ,
Με γέννησε Γάλλο μέσα στους κόλπους του Βυζαντίου. “

Το απόσπασμα είναι από τις “Ελεγείες” του γάλλου ποιητή, Αντρέ Σενιέ, ελληνικής καταγωγής,που γεννήθηκε στο Γαλατά της Πόλης, σαν σήμερα, 30 Οκτώβρη του 1762.

Τιμώντας τη γενέτειρά του συνήθιζε να υπογράφει ως Andreas Byzantinus.

Η ποίησή του αισθησιακή , κινείται στα πλαίσια του ρομαντισμού. Ξεχωρίζει για την καθαρότητα, τη δύναμη και την παραστατικότητα.

Ελεγείες, ωδές, βουκολικά, ειδύλλια …

Η ελληνίδα μητέρα του τού εμφύσησε την αγάπη για τους αρχαίους έλληνες ποιητές και τη μυθολογία.
Πολλές φορές στην ποίησή του αποτυπώνονται στοιχεία μυθολογικά όπως το παρακάτω , που υμνεί την κόρη του Πανδίονα, Φιλομήλα, που οι θεοί μεταμόρφωσαν στη γνωστή Χελιδόνα…

“A L’Hirondelle-στη Χελιδόνα”

Ω! κόρη του Πανδίονα, νεαρή Αθηναία,
για τροφή καταπίνεις το τζίτζικα , σκληρή μου…
τον πιστό τραγουδιστή…

Από τους διασημότερους ποιητές του 18ου αι.αλλά και ποιητής-ήρωας .

Υποστηρικτής αρχικά της Γαλλικής Επανάστασης, αλλά όταν διαμαρτυρήθηκε για τις ακρότητες της Τρομοκρατίας, φυλακίστηκε και λίγους μήνες αργότερα τον περίμενε η καρμανιόλα!

“…Φυλακές Saint- Lazare.
Εκεί φυλάκιζαν τους ευγενείς που προόριζαν για τη λαιμητόμο.
Εχει ένα μικρό δωματιάκι όπου πέρασε τις τελευταίες της ώρες η Μαρία Αντουανέτα.
Από εκεί πέρασε κι ο ποιητής Αντρέ Σενιέ, που τον έκανε όπερα μετά, ο βεριστής Umberto
Giordano,”αντίπαλος” του Πουτσίνι…”

Μια όπερα , που περιγράφει τη ζωή του επαναστάτη – ποιητή και αποτελεί το αποκορύφωμα της καριέρας του συνθέτη.

Charles-Louis Muller: “The Call for the Last Victims of the Terror
(στο κέντρο ο Σενιέ)

Andres Chenier -η όπερα του Uberto Giordano (Πρώτη παρουσίαση στη Σκάλα του Μιλάνου το 1896)
Bασισμένη στη ζωή του ιδεαλιστή ποιητή και με φόντο τη Γαλλική Επανάσταση,ένα δράμα που συνδυάζει την Ιστορία με μια παθιασμένη ιστορία αγάπης.

Δυναμική, σε ύφος επαναστατικό, η ενθουσιωδης μουσική του Giordano μεταφέρει την ατμόσφαιρα της εποχής.
Από τις πιο γνωστές και αγαπημένες άριες είναι η άρια της Μανταλένας : “Mamma morta”.

Aνάμεσα στις ερμηνεύτριες που ξεχώρισαν στο ρόλο της Μανταλένας οι:
Φρένι ,Κάλλας και από τις νεότερες η Άνγκελα Γκεόργκιου.

Διθυραμβικές όμως κριτικές για την εκφραστικότατη ερμηνεία της πήρε η Ρενάτα Τεμπάλντι.

Ανάμεσα στα πολιτικά του ποιήματα ξεχωρίζει η “Ωδή στην Charlotte Corday “,που έγραψε για την γυναίκα ,που δολοφόνησε τον Μαρά.

David d’Angers – “Chenier προτομή”

Η ερμηνεία της Κάλλας χρησιμοποιήθηκε στην ταινία : “Φιλαδέλφεια” του Τζόναθαν Ντέμι.
Μπορείτε να δείτε τη σκηνή εδώ

Την περίοδο της φυλάκισής του ο Σενιέ έγραψε αρκετά ποιήματα ,ανάμεσά τους και τη “Νεαρή αιχμάλωτη” για μια συγκρατουμένη του .

Muse Of Andre Chenier, Denys Puech

Λίγο πριν καρατομηθεί, αναφέρει σε ένα από τα ποιήματά του :

“Πεθαίνω,

Πριν το σούρουπο το ταξίδι μου θα τελειώσει.

Ακόμα δεν άνοιξε στο φως, το δικό μου τριαντάφυλλο και έχει ξεθωριάσει

Η ζωή είχε για μένα γλυκές, φευγαλέες στιγμές

Ακόμα δεν τις είχα γευτεί και τώρα πεθαίνω…”

Η όπερα ανέβηκε το 2011 στην αυστριακή λίμνη Bodensee , όπου βρίσκεται η μεγαλύτερη πλωτή σκηνή του κόσμο, με εντυπωσιακότατα σκηνικά, μοναδικού θεάματος, καθώς είχε μισοβυθιστεί στα νερά της λίμνης ένα τεραστίων διαστάσεων κορμί, το “άγαλμα του Μαρά” (έμπνευση από τον γνωστό πίνακα) όπου λειτουργούσε ως σκηνή, που διαδραματίζεται το όλο σκηνικό.

Φωτογραφία από την παράσταση

Τον ομώνυμο ρόλο στην όπερα “Αντρέα Σενιέ” έχουν ενσαρκώσει οι :

Φράνκο Κορέλι, Καρούσο, Ντομίνγκο, Παβαρότι, αλλά και πρόσφατα ο Γιόνας Κάουφμαν .

Τον ακούμε στο λυρικότατο ντούο “Vicino a te” με την ολλανδή σοπράνο Eva-Maria Westbroek στο ρόλο της …Μανταλένας 

…25 Ιούλη 1794, στη φυλακή του Αγίου Λαζάρου .

Ο Αντρέ αποχαιρετά τους φίλους του …κι ενώ υπάρχει τρόπος για τη Μανταλένα να σωθεί, εκείνη προτιμά να μείνει και να πεθάνει μαζί του.

Μοιράζονται τις τελευταίες στιγμές πριν τη λαιμητόμο, τραγουδώντας…

“Vicino a te s’acqueta l’irrequieta anima mia…”

Κοντά σου ηρεμεί η ανήσυχη ψυχή μου
είσαι κάθε πεθυμιάς μου ο σκοπός
εισαι τ’όνειρο κι η ποίησή μου…
Σ’αγαπώ…
Ο θάνατος θά’ρθει την αυγή
με βιολέτες και ρόδα…

(Η ανάρτηση αυτή, αποτελεί μια μεγάλη περίληψη, μέρους μιας εργασίας μου με θέμα :

“Η Γαλλική ποίηση στην κλασική μουσική“)

ΠΗΓΕΣ : Η ιστορία της όπερας, http://www.poemhunter.com/ ,”Aντρέ Σενιέ” του καθ.Μηνά Σάββα, Bregenzer Festspiele.info

Ελπίδα Νούσα