Χρήστος Μαγγούτας

Με τόσους σκοτωμούς φυλών και εθνών γύρω μας και με πολλούς που είναι πιθανό να γίνουν μου ήρθε στο μυαλό κάτι που διάβασα (πριν από μια θάλασσα χρόνια):

Ο Αϊνστάιν έδινε μια διάλεξη στην Αμερική όταν δε μπορούσε να θυμηθεί ένα συνηθισμένο τύπο της Φυσικής που τον ξέρει κάθε απόφοιτος Λυκείου. Απόρησαν στο ακροατήριο και έσπευσαν να του θυμίσουν την εξίσωση. Ο Αϊνστάιν τους είπε ότι δε χρειάζεται να θυμάται κάτι που μπορεί να βρει σε ένα βιβλίο φυσικής και τόνισε στα αρχαία ελληνικά «πολυνοΐην, ου πολυμαθίην» (επειδή δεν το κατάλαβαν, μάλλον θα απόρησε ο ίδιος!).

Ίσως δεν έχουμε κατανοήσει τη διαφορά ανάμεσα στα δυο: ο επιστήμονας που κατασκευάζει πυρηνικά όπλα ή άλλα οπλικά συστήματα έχει τη γνώση, αλλά όχι το νου υπό την ευρεία έννοια, ήτοι λογική, κρίση, σοφία, ηθική.

Κάποτε ο πόλεμος ανάμεσα σε δυο ομάδες σπηλαιάνθρωπων μπορεί να σήμαινε ότι θα έσπαζε το χέρι ή το κεφάλι μερικών.

Με τη μονομερή αλματώδη ανάπτυξη της γνώσης και την ίσως μηδαμινή της λογικής, τώρα ένας πόλεμος ανάμεσα σε δυο «σπηλιές» μπορεί να σημαίνει εκατομμύρια θύματα.
Κι αυτό γιατί δεν ενεργοποιείται ο σοφός μηχανισμός της φύσης: τα ζώα έχουν τη σωματική κατασκευή τους να μη μπορούν να σκοτώσουν παρά λίγα άτομα τους είδους τους. Στον πρωτόγονο άνθρωπο αυτό σήμαινε τεράστια σωματική δύναμη για να προστατέψει την οικογένεια και τη φυλή του. Ουσιαστικά είναι άοπλος από τη φύση: δεν έχει καν τα μυτερά νύχια που χρειάζονται για να σκίσουν το δέρμα ενός λαγού που σκότωσε. Ούτε και τα δόντια και το στομάχι να είναι φυτοφάγος. Αναγκάστηκε να εξελιχθεί για να επιβιώσει, από να πάρει την όρθια θέση για να βλέπει πιο μακριά μέχρι την πέτρα που μετά έγινε ρόπαλο, ακόντιο, τόξο, οπλοπολυβόλο ή σε ιδανικές μορφές, πένα, βιολί, πινέλο. Αλλά η αποτελεσματικότητα του όπλου πήγαινε πολύ γρήγορα σε σύγκρισή με την ανάπτυξη του «νου», ήτοι της λογικής, κρίσης, σοφίας, ηθικής. Τώρα δε χρειάζεται παρά το πάτημα ενός κουμπιού για να εξαφανιστεί από προσώπου γης μια «σπηλιά» εκατομμυρίων ανθρώπων.

Και μας θυμίζει τη ρήση ενός Σπαρτιάτη όταν επινοήθηκαν οι πρώτες πολιορκητικές μηχανές: «Και τώρα πώς θα ξεχωρίζουμε τον ήρωα από το δειλό;».

Δε θα τους ξεχωρίζουμε πια, όλοι θύματα της τεχνολογίας θα είμαστε, πού μπορεί τελικά να εξαφανίσει το είδος μας από τον πλανήτη. Ξεπεράσαμε το μηχανισμό ασφάλειας της φύσης και ήδη αρχίσαμε να το πληρώνουμε ακριβά.

Ελπίζω ο Αϊνστάιν να έκανε λάθος εκτίμηση όταν είπε το συμβολικό: «Δεν ξέρω με τι όπλα θα πολεμούν στον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά στον Δ’ Παγκόσμιο Πόλεμο θα πολεμούν με ρόπαλα και πέτρες» (I know not with what weapons World War III will be fought, but World War IV will be fought with sticks and stones.)

Παρά την απαισιοδοξία του έκανε το παν να σωθεί από την καταστροφή ο άνθρωπος με μια παγκόσμιά κυβέρνηση, Αλλά το απογοήτεψε ο φίλος του και μεγάλος ανιχνευτής της ανθρώπινης ψυχής, ο Freud : «Δεν έχει έννοια, δεν υπάρχει ελπίδα να αλλάξει τώρα η ψυχή του ανθρώπου».

Μακάρι και οι δυο να έχουν κάνει λάθος….

Σημείωση: Διαβάστε το γρίφο του Αϊνστάϊν που ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι μπορεί να λύσει μόνο το 2% των ανθρώπων. 

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr