Γιάννης Καραχισαρίδης

Εβδομάδα 9η
Δευτέρα 17 – Σάββατο 22 Αυγούστου 2015

Μια νέα εποχή μες στην ομίχλη. Δεν είναι ούτε η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ, ούτε η αβεβαιότητα, ενόψει των εκλογών που έρχονται, στο επίκεντρο των εξελίξεων. Αυτά τα γεγονότα βρίσκονται στη βιτρίνα. Αυτά βλέπουμε και είναι φυσικό γι’ αυτά να συζητάμε. Όπως πάντα όμως, πίσω απ’ την επικαιρότητα κρύβεται η αθέατη ουσία. Γιατί στην πραγματικότητα αυτό που έχει σημασία είναι ότι ένας κύκλος έκλεισε οριστικά. Και βρισκόμαστε στην εκκίνηση μιας νέας περιόδου. Η τελευταία πράξη παίχτηκε όταν κι αυτή η κυβέρνηση διάλεξε το μικρότερο κακό. Δηλαδή το δρόμο του μνημονίου, απορρίπτοντας την άτακτη χρεοκοπία. Η επιλογή αυτή δεν σήμαινε την ενηλικίωση του ΣΥΡΙΖΑ, όπως πολλοί υπέθεσαν. Ούτε ήταν μια αναμενόμενη κωλοτούμπα όπως άλλοι διαπίστωναν. Ήταν ο τρόμος μπροστά στην ανεξέλεγκτη κατάσταση που θα προέκυπτε, μετά την ολοκλήρωση της παράτασης του δεύτερου μνημονίου. Δεν υπάρχει κανείς πολιτικός σ’ αυτόν τον τόπο, που θα είχε τη δύναμη να σηκώσει το βάρος μιας τέτοιας απότομης και κατακλυσμιαίας καταστροφής. Κανείς απολύτως. Ούτε και οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές του εθνικού νομίσματος. Κι αυτοί ακόμα θα τρόμαζαν μπροστά στο χάσμα που θα αντίκριζαν. Έτσι ο ΣΥΡΙΖΑ έγινε το τρίτο και τελευταίο αντιμνημονιακό κόμμα που υπέγραψε μνημόνιο. Και μ’ αυτόν τον τρόπο ο κύκλος έκλεισε μια για πάντα. Γιατί τώρα πια τα κόμματα που συνεχίζουν να εμμένουν εκ του ασφαλούς σε αντιμνημονιακές διακηρύξεις δεν είναι σε θέση να συγκροτήσουν μια ισχυρή πολιτική δύναμη, ικανή να κερδίσει την εξουσία. Παρ’ όλα αυτά όμως καμιά εναλλακτική διαδρομή δεν έχει ακόμα χαραχθεί στο χάρτη. Κι έτσι ακόμα δε ξέρουμε πού πάμε. Η νέα εποχή που εκκίνησε είναι τυλιγμένη μες στην ομίχλη.

Παροράματα της πολιτικής ανάλυσης. Έξη χρόνια πέρασαν από τότε που η κρίση μάς κτύπησε την πόρτα. Έξη χρόνια πέρασαν και η λέξη μνημόνιο έγινε εφιάλτης. Και σκέπασε με την ισχύ της κάθε άλλη πιθανή εξήγηση των γεγονότων. Το βιβλίο αυτής της περιόδου είναι γεμάτο παροράματα. Ας κάνουμε μια ψύχραιμη προσπάθεια να καταγράψουμε τις διορθώσεις.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι ένας οργανισμός όπου συμμετέχει η συντριπτική πλειοψηφία των κρατών που υπάρχουν σήμερα. Η χώρα μας είναι ιδρυτικό μέλος. Σκοπός του Οργανισμού είναι να παρέχει δάνεια με χαμηλά επιτόκια σε χώρες που αδυνατούν να εκδώσουν ομόλογα και να δανειστούν από τις αγορές. Η κακοδιαχείριση είναι σίγουρα η βασική αιτία που μια χώρα μπορεί να φτάσει σε δυσμενή θέση. Αν αυτό συνδυαστεί με μια παγκόσμια καπιταλιστική κρίση, η οποία προκαλεί περιορισμό της ρευστότητας, τότε τα αποτελέσματα της κακοδιαχείρισης θα εμφανιστούν με ακόμα πιο δραματικό τρόπο. Όπως συνέβη στην περίπτωση μας. Για να προχωρήσει το ΔΝΤ στον χαμηλότοκο (και όχι τοκογλυφικό) δανεισμό, θα πρέπει η ενδιαφερόμενη χώρα να συμφωνήσει να εξαλείψει τις αιτίες της κακοδιαχείρισης. Η συμφωνία αυτή λέγεται μνημόνιο.

Η ιδιοκτησία του μνημονίου ανήκει πάντα στη χώρα που ζητάει το δάνειο. Αυτό είναι υποχρεωτικό. Και απολύτως δημοκρατικό. Η χώρα που χρεοκόπησε να επιλέγει με ποιο τρόπο θα βγει από την κρίση. Και έξοδος από την κρίση σημαίνει επανάκτηση της διεθνούς αξιοπιστίας. Μόνον τότε η χώρα αποκτάει πάλι τη δυνατότητα να εκδίδει ομόλογα και να δανείζεται από τις αγορές με προσιτά επιτόκια. Η δική μας επιλογή για το πώς θα βγούμε από την κρίση ήταν τα τρία μνημόνια. Και τα τρία ήταν έμπνευση και ιδιοκτησία των κυβερνήσεων που τα υπέγραψαν. Οπότε και οι ρητορείες όπως ότι «η αποφασιστικότητα της κυβέρνησης απέτρεψε τους δανειστές να επιβάλουν τη βούληση τους» ανήκουν προφανώς στα συνήθη πολιτικά ψέματα.

Οι σκληρές διαπραγματεύσεις, που διαφήμισαν όλες οι κυβερνήσεις της κρίσης, δεν είναι τίποτα άλλο παρά η σκληρή προσπάθεια να μη διορθωθούν οι αιτίες της κακοδιαχείρισης. Δηλαδή επί έξη χρόνια προσπαθούμε με κάθε τρόπο να μην αλλάξουμε τίποτα. Το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας ήταν αυτό που ξέρουμε. Βαθιά ύφεση και εκτεταμένη ανεργία. Ναι είναι αλήθεια ότι τα μνημόνια μάς οδήγησαν σ’ αυτό το χάλι. Αλλά τα μνημόνια που εμείς επινοήσαμε. Και τα οποία θα μπορούσαν να ήταν τελείως διαφορετικά. Και με πολύ πιο ευνοϊκά αποτελέσματα. Μας είναι πολύ δύσκολο να πιστέψουμε ότι το ΔΝΤ και η ΕΕ διαφωνούν ριζικά και με τα τρία μνημόνια που επιλέξαμε. Κι όμως διαφωνούν. Γι’ αυτό δεν μας εμπιστεύονται. Γι’ αυτό και δεν πιστεύουν ότι είμαστε σε θέση να δημιουργήσουμε προϋποθέσεις ανάπτυξης και να βγούμε επιτέλους από τη κρίση.

Η χώρα μας είναι καταχρεωμένη. Μας είναι όμως δύσκολο να καταλάβουμε ότι δεν είναι αυτό το πρόβλημα. Υπάρχουν χώρες πολύ πιο χρεωμένες απ’ τη δική μας. Το δικό μας πρόβλημα είναι ότι το χρέος μας είναι δυσανάλογο με τον περιορισμένο πλούτο που παράγουμε. Καμιά συζήτηση για το χρέος δεν έχει νόημα, αν δεν βρούμε τον τρόπο να αυξήσουμε δραστικά τον παραγόμενο πλούτο. Αλλά η ανάπτυξη μπορεί να έγινε μια πολύφερνη νύφη, αλλά ο γάμος μονίμως αναβάλλεται για το μέλλον. Τώρα μας απασχολούν τα μνημόνια και το χρέος. Μηρυκάζουμε δηλαδή το αδιέξοδο μας. Και ζούμε με την ψευδαίσθηση ότι αν προχωρήσουμε και σ’ άλλες περικοπές και σ’ άλλους φόρους για να πάρουμε κι άλλα δανεικά θα σωθούμε. Στην ίδια ψευδαίσθηση ανήκει και η προσδοκία απομείωσης του χρέους.

Οι περισσότεροι θεωρούν ότι τα δάνεια που μας δίνουν οι ευρωπαίοι εταίροι μας είναι καταστροφικά. Ότι μας φορτώνουν με χρέη για να μας κρατούν εξαρτημένους. Ότι τα δάνεια τους είναι η αιτία της λιτότητας. Κι έτσι αντιμετωπίζουμε το Eurogroup και ειδικότερα τους βόρειους εταίρους σαν εχθρούς, χωρίς ίχνος αλληλεγγύης. Υπάρχει όμως μια απλή απάντηση που ακυρώνει αμέσως αυτόν τον ισχυρισμό. Αλληλεγγύη είναι το επιτόκιο κι όχι το δάνειο. Γιατί μας προσφέρουν ένα χαριστικό επιτόκιο που είναι αδύνατο να το βρούμε αλλού όσο κι αν ψάξουμε.

Αν είχαμε ξεμπερδέψει από όλες αυτές τις παρανοήσεις, θα ασχολούμασταν από την αρχή με τα πραγματικά προβλήματα της χώρας. Αν δεν είχαμε χαθεί στον κυκεώνα αδιέξοδων συζητήσεων για τα μνημόνια, για το χρέος, για τους κακούς δανειστές, τον κακό καπιταλισμό και για όλα τα συναφή, τότε θα είχαμε τον καιρό να χαράξουμε πορεία. Αν δεν ξοδεύαμε το χρόνο μας να καταδικάζουμε αλλήλους ως ενόχους, θα μπορούσε κάποιος διάλογος να ξεκινήσει.

Κανένας μόνος του δεν μπορεί να μας οδηγήσει στο τέλος της κρίσης. Καμιά κυβέρνηση δεν μπορεί να μας οδηγήσει έξω από το τούνελ. Αλλά ούτε οι Ευρωπαίοι, ούτε τα δάνεια ή το κούρεμα τους, ούτε κάποιο πολιτικό κόμμα από μόνο του. Η χώρα μας πάσχει από δομικές στρεβλώσεις. Οι οποίες στη συνείδηση μας έχουν δυστυχώς υποβαθμιστεί σε κακώς κείμενα, έτσι γενικά. Και πιστεύουμε ότι μια πρόθυμη κυβέρνηση θα μπορούσε με τα κατάλληλα νομοσχέδια να τα διορθώσει. Κι όμως η νομοθετική εργασία οποιασδήποτε κυβέρνησης (γιατί στη χώρα μας οι κυβερνήσεις νομοθετούν κι όχι η Βουλή) το πιθανότερο είναι να χειροτερέψει την κατάσταση. Όπως εξ άλλου συνέβη όλα αυτά τα χρόνια. Γιατί στα χρόνια των μνημονίων η νομοθετική υπερπαραγωγή αντί να μειώσει τη γραφειοκρατία, τη γιγάντωσε. Κι έκανε το κράτος ακόμα πιο δυσλειτουργικό. Είναι καιρός επιτέλους να αποφασίσουμε ότι δεν είναι δουλειά της εκτελεστικής εξουσίας να ασχολείται με νομοθετικές επιδιορθώσεις. Ας αποσυρθεί στα θεσμικά της καθήκοντα. Που είναι η διαχείριση της καθημερινότητας. Και τα κόμματα που είναι να κυβερνήσουν ας κυβερνήσουν. Η χώρα όμως μπορεί να αλλάξει μόνο από διακομματικές ομάδες εργασίας. Όπου θα εκπροσωπούνται όλα τα κόμματα που αποδέχονται την Ευρώπη και τους κανόνες της. Και ίσως έτσι σχεδιάσουμε το δικό μας εσωτερικό μνημόνιο. Ή προς το πιο εύηχο, το εθνικό σχέδιο για την έξοδο από τη κρίση. Όλα αυτά τα χρόνια είναι πολλοί εκείνοι που μιλούν για εθνική συνεννόηση. Μόνο που εκεί τελειώνει και η συζήτηση. Και είναι απορίας άξιο πώς κόμματα με ευρωπαϊκό προσανατολισμό, δεν πήραν τη πρωτοβουλία να συνεργαστούν έξω από τη κεντρική πολιτική σκηνή. Και να επεξεργαστούν ένα σχέδιο μεταμόρφωσης της χώρας μας που θα στηρίζεται στην απλή λογική και σε όλα που ήδη συμφωνούν. Γιατί κανείς δε μπορεί από μόνος του να μας βγάλει έξω από την κρίση, χωρίς να ακούσει και τους άλλους.

 Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του. 

iPorta.gr