Ο κ. Βασίλειος Μαστρογιάννης* είναι Διδάκτωρ Δημοσίου- Διοικητικού Δικαίου. Στο τέλος το πλήρες βιογραφικό του*.   

Στη σύγχρονη Ελλάδα έχουμε ένα πρόβλημα: να κατανοήσουμε τους όρους και το περιεχόμενό τους  γιατί πολλές φορές  χρησιμοποιούμε τις ίδιες λέξεις και εννοούμε τελείως διαφορετικά πράγματα.

Τις τελευταίες μέρες άλλοι αναφέρονται στη συλλογική ευθύνη και άλλοι στην ατομική.

Κατ΄ αρχάς η ευθύνη είναι στάση ζωής και αποτελεί συνειδητή επιλογή και αποδοχή ότι οι πράξεις έχουν συνέπειες θετικές ή αρνητικές για το ίδιο το άτομο, αλλά και για το κοινωνικό σύνολο. Κατ΄ ακολουθία το να νιώθει και ν’αναπτύσσει κάποιος σε υψηλό επίπεδο την αξία της υπευθυνότητας,ν’ αποδέχεται και τις συνέπειες των πράξεών του, ως μέλος ενός κοινωνικού συνόλου, σημαίνει ότι έχει σφυρηλατήσει μέσα του την έννοια του συν-ανήκειν.

Το νόμισμα της ευθύνης (συλλογικής ή ατομικής) έχει δύο όψεις οι οποίες κατά περίπτωση μπορούν να αλληλοσυμπληρώνονται, να συγκρούονται ή να είναι σε παράλληλη λειτουργία.

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα στην Ιστορία, όπου η αποδοχή συλλογικής ευθύνης από το σύνολο ενός λαού, οδηγεί σε αθώωση των πραγματικά ατομικά υπευθύνων, γι΄ αυτό θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στην υιοθέτηση, του ενός ή του άλλου όρου εκτός του πλαισίου λειτουργίας τους.

Κι αυτό γιατί η αποδοχή άκριτα και μονομερώς της ατομικής ευθύνης, οδηγεί σε ατομικιστικές συμπεριφορές, που είναι αντίθετες με τη λογική της κοινωνικής και συλλογικής δράσης, την οποία ο άνθρωπος από τη δημιουργία των πρώτων κοινοτήτων επεδίωξε και πέτυχε, μέσα από συγκρούσεις: να δομήσει ένα σύγχρονο και οργανωμένο σύστημα ειρηνικής συμβίωσης των κοινωνών.

Αν προσπαθήσουμε να προσαρμόσουμε τις σημερινές έννοιες με την κλασσική ορολογία και ιδιαίτερα με τα αναφερόμενα στα Ηθικά Νικομάχεια του Αριστοτέλη περί ήθους και ηθικής, θα δούμε ότι όλα κρίνονται με βάση τη συνευθύνη του κάθε πολίτη ως μέρος μιας κοινωνίας και μιας οργανωμένης Πολιτείας. Δηλαδή εξετάζουμε όχι μόνο αν ένα άτομο έχει γενικώς σωστή συμπεριφορά, αλλά αν οι ενέργειες, οι πράξεις και η δράση του είναι ωφέλιμη, παραγωγική και συμβατή με τους κανόνες που έχει θέσει η Πόλη.

Συνεπώς η αποφυγή των υποχρεώσεων απέναντι στην Πολιτεία με οποιοδήποτε πρόσχημα, δεν συνιστά τεκμήριο απαλλαγής από ενδεχόμενη ευθύνη,ιδίως στο βαθμό που  με θετική δράση θα μπορούσε ο πολίτης να αποτρέψει ένα κακό αποτέλεσμα. Από την άλλη η μη αποτροπή αρνητικών αποτελεσμάτων, δεν μπορεί από μόνη της να οδηγήσει σε συλλογική ευθύνη κατ΄ όμοιο τρόπο για όλα τα μέλη της κοινότητας, αφού πρέπει με ακρίβεια να εξεταστεί το μερίδιο ευθύνης ενός εκάστου, ανάλογα με τη θέση, την ικανότητα και τις δυνατότητές του. Αυτόν το ρυθμιστικό ρόλο πρέπει να τον αναλαμβάνει  η Πολιτεία. Γι΄ αυτό άλλωστε  υφίσταται ο Νόμος και γι’αυτό οι ηγέτες της έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης να επιβάλλουν τους κανόνες που έχουν θεσπιστεί κατ΄ όμοιο τρόπο για όλους.

Η επιδημιολογική κρίση βρήκε μια κοινωνία κατακερματισμένη, διχασμένη και απογοητευμένη, που δεν έχει συνέλθει ακόμη από τα πολλαπλά χτυπήματα της, παρούσας ακόμη, δεκαετούς οικονομικής κρίσης. Ο καθένας έχει μάθει να λειτουργεί κατά μόνας και το άδειασμα των ραφιών από μαντηλάκια, αντισηπτικά, ακόμη και από χαρτιά υγείας, είναι ενδεικτικό του τρόπου συμπεριφοράς της κοινωνίας και καθενός ξεχωριστά. Αλλά και πριν απ΄ αυτό, όλοι έχουμε παραδείγματα ανοχής στην παραβατική συμπεριφορά των άλλων, αρκεί να μην θίγεται το ίδιον συμφέρον. Συνήθως η μόνη περίπτωση συλλογικής δράσης είναι όταν το κακό χτυπήσει τη δική σου πόρτα, όπου εκεί αναζητεί ο καθένας όχι τις δικές του ευθύνες αλλά τις ευθύνες της Πολιτείας.

Η ευθύνη για  ο,τιδήποτε κάνουμε ή παραλείπουμε, εμείς προσωπικά,  είναι ατομική, αλλά η υποχρεωτική συλλογική μας δράση είναι το αναγκαίο “τίμημα” που οφείλουμε να πληρώσουμε ως μέλη μιας κοινότητας. Ωσαύτως πρέπει να αποδεχτούμε ότι η απόδοση ευθυνών εκτός από την ατομική, έχει, σε κάποιες περιπτώσεις και  τη συλλογική διάσταση.

Τώρα μπορούμε να πούμε ότι είναι η ώρα με την ατομική ευθύνη του καθενός μας, με αυστηρότητα και ορθολογισμό,  να μάθουμε να δρούμε και συλλογικά για το καλό της κοινωνίας, των συνανθρώπων μας και συνολικά της χώρας.

21.03.2020.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr

*Βιογραφικό Δρ Βασιλείου Μαστρογιάννη:

Πτυχίο Τμήματος  Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου 2002.

Πτυχίο Νομικού Τμήματος της Νομικής Σχολής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου  Θράκης

Μεταπτυχιακό στο «Νομικό Πολιτισμό, Δημόσιο και Ιδιωτικό Δίκαιο» του Τμήματος  Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου

Διδακτορικό στο Δημόσιο-Διοικητικό Δίκαιο από το Πάντειο Πανεπιστήμιο

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ

1988-2011 :Στέλεχος στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη/ Ελληνική Αστυνομία

2005-2018: Καθηγητής- Αναπληρωτής στην Αστ Ακαδημία,στην ΠολιτικήΟικονομία(2007-2010), Οικον. Διαχείριση(2008-2011), το ΔιοικητικόΔίκαιο(2010-2020), τη Διοικητική επιστήμη(2011-2012) και το Αστ. Μάνατζμεντ(2015-2018).

2010-2011: Μέλος Δ. Σ. στο Ταμείο Επικ. Ασφάλισης Πρόνοιας.Απασχολούμενων στα Σωμ. Ασφάλειας.

2015: Διευθυντής του Π. Γραφείου Αν. Υπουργού Προστασίας του  Πολίτη Γ. Πανούση

2016– 2019: Διευθυντής του Κέντρου για την αντιμετώπιση παραεμπορίου- παραοικονομίας του Υπ. Οικονομίας και Ανάπτυξης

2017–2019: Μέλος Συν. Εκπαιδευτικού Προσωπικού του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου ( Δημόσια Διοίκηση και Πολιτική)

2018 Μέλος της “Επιτροπής Πανούση” για την ίδρυση Πανεπιστημίου Στερεάς