Ποιητής Σαλονικιός. Στιχουργός ουσίας. Δουλειές που έχουν αφήσει αποτύπωμα σημαντικό. Ο Δημήτρης Μπρούχος είναι η ήρεμη δύναμη της ελληνικής ποίησης, που απέχει από τα φώτα για να παραμείνει ουσιαστικός και βαθιά ανθρώπινος. Βραβευμένος με χρυσούς και πλατινένιους δίσκους, περπατημένος στα σοκάκια της Πολιτικής, με έντονη φιλανθρωπική δράση, με βλέμμα καθαρό απέναντι στους ανθρώπους και τη Ζωή, τον γνώρισα στη Ρόδο ως προσκεκλημένο του Διεθνούς Κέντρου Συγγραφέων και Μεταφραστών και με αφορμή την ποιητική του Συλλογή “Παύλος: το σκεύος ης εκλογής”. Επιβεβαιώθηκε η φράση του Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου “τα άδεια βαρέλια κάνουν θόρυβο”. Ο Δημήτρης Μπρούχος, αθόρυβος, αποτελεί μια από τις ποιητικές αξίες τούτου του τόπου, που επιλέγει την σεμνότητα, την ηρεμία και την “φωτιά” της ποίησης και της μουσικής για να αφυπνίσει τους συνανθρώπους του. Κάθε στίχος του κάνει κρότο εκκωφαντικό, όταν τον ενδυθείς, κάθε ποιητική του στροφή καίει την ψυχή για να ξαναρίξεις ματιές στην ζωή και στο μέσα σου. Τον ευχαριστώ θερμά για την ιδιαίτερη συνέντευξη που παραχώρησε στην Πόρτα – δρόμο ζωής θα την χαρακτήριζα.  

1. Η σχέση των σπουδών σας «Επικοινωνία και Διαφήμιση» με τον Απόστολο Παύλο και την πνευματική σας εργασία «Παύλος: το σκεύος της Εκλογής»: σε ποια σημεία συμπίπτουν, σε ποια διαφοροποιούνται;

Οι σπουδές μου, μου έδωσαν την ευκαιρία να αντιληφθώ ότι κανένα γνωστικό αντικείμενο δεν τελειώνει ποτέ. Που σημαίνει ότι η διαδικασία της μάθησης συνεχίζεται, όσο ο άνθρωπος επιλέγει τον «ελεύθερο» δρόμο των επανα-προσδιορισμών και των ανα- θεωρήσεων. Αυτές διεύρυναν τους ορίζοντές μου, ώστε να μπορώ να προσαρμόζω και να συσχετίζω τις έννοιες και τα αντικείμενα, δίνοντάς τους μορφές και διαστάσεις που μόνο η φαντασία ή μόνο η επιστήμη δεν θα μπορούσαν. Κάποιοι, θεωρούν τον Απόστολο Παύλο ως τον μεγαλύτερο επικοινωνιολόγο του κόσμου. Α-δόκιμος, βεβαίως, προσδιορισμός, όσο και αυθαίρετος ,καθότι ο Παύλος επελέγη από τον Κύριο,προκειμένου να διδάξει το Λόγο του στα έθνη αν και δεν ανήκε στη χορεία των Δώδεκα Αποστόλων και δεν είχε γνωρίσει τον Κύριο στη διάρκεια της επίγειας διάστασής του. Κατά συνέπεια, έτυχε της Θείας Χάριτος δια του Αγίου Πνεύματος. Ωστόσο, καταδεικνύει αυτό που έχει εδραιωθεί στη συνείδηση του κόσμου, ότι δηλαδή ο Παύλος «κοινώνησε» το Λόγο στους ανθρώπους, επικοινώνησε με τον «άνθρωπο» ως πολύτιμο δοχείο αρετών, που επελέγη (σκεύος εκλογής) για τα χαρίσματά του, προκειμένου να φέρει σε πέρας την αποστολή του. Αναλόγως, ο πνευματικός δημιουργός, οφείλει να ανακαλύψει την αποστολή του, κοινωνώντας το δώρημα ή χάρισμά του στους ανθρώπους. Δώρο Θεού και χάρισμα είναι η ποίηση και η υψηλή της αποστολή είναι να ασκήσει παιδεία και να άγει την ψυχή προς την Ακτιστη Ελπίδα.

2. Υπάρχει στην ποίηση σας συχνά η αναφορά του Ιησού. Γίνεται εσκεμμένα ή βγαίνει αυθόρμητα;

Γίνεται απολύτως ενσυνείδητα. Για μας, τους Ορθόδοξους Χριστιανούς, ο Ιησούς είναι ο Κύριος και Θεός μας. Η γλυκύτατη παρουσία Του, αποτελεί το βάλσαμο για κάθε πληγή, τον φάρο μέσα στη θάλασσα της πλάνης και την πυξίδα για την πορεία μας προς το Φως. Για μένα προσωπικά, είναι η «ζώσα ελπίδα» και η «μόνη αλήθεια». Με τη συνεχή μελέτη και την κατάθεση των ταπεινών πονημάτων μου, επιχειρώ να απεκδυθώ τον ρύπο που έχει συσσωρεύσει μέσα μου η κοσμική κακία, ο κάθε λογής αρνητισμός , η αναίτια κατάκριση, οι «δουλείες» της καθημερινότητας και να ενδύσω το έργο μου με «χιτώνα Χριστού», καθώς προσωπικά θεωρώ τον εαυτό μου ανάξιο για κάτι τέτοιο.

3. Κατηγορηθήκατε ποτέ ως θρησκόληπτος;

Οχι, γιατί δεν προσπαθώ ποτέ να διδάξω αυτά που πιστεύω. Μοιράζομαι απλώς τα βιώματά μου και τις εμπειρίες μου, όπως μου έχουν δοθεί από το σώμα της βαθειάς μου πίστης. Η αληθινή πίστη σε κάνει πραγματικά ελεύθερο. Ελευθερία είναι να πράττεις στους άλλους, ό,τι θα ήθελες οι άλλοι να πράξουν σε σένα. Βάζει το μέτρο στις ανθρώπινες σχέσεις. Η απώλεια του μέτρου οδηγεί στην κάθε είδους δυσαρμονία.

4. Πέντε κινήσεις που επιβάλλεται να κάνει κάποιος στη ζωή του;

Να ασκεί τον εαυτό του στην πειθαρχία (αυτοπειθαρχία), να βάζει στόχους και να τους πετυχαίνει, να έχει υπομονή, επιμονή και τόλμη, να κρατά ψηλά το κεφάλι και χαμηλό το βλέμμα και να έχει αγάπη κι ευγνωμοσύνη μέσα του.

5. Τι οφείλουμε να μην ξεχνάμε στην καθημερινότητά μας;

Το θάνατο. Να σκεπτόμαστε μια φορά τουλάχιστον την ημέρα το θάνατο, για να μπορούμε να γιορτάζουμε τη ζωή κάθε στιγμή. Αν αποφασίσουμε ότι ακόμα και το ίδιο μας το σώμα είναι το πουκάμισο του φιδιού, η φυλακή της ψυχής, ίσως μπορέσουμε να δούμε πιο καθαρά ότι τίποτα απολύτως δεν μας ανήκει. Καταλαβαίνω ότι σε μια υλιστική εποχή όπου όλα μπαίνουν στο ζύγι, όλα κοστολογούνται και όλα αποτιμώνται, ακούγονται φάλτσες τέτοιες ιδέες. Δεν προτρέπω κανέναν που δεν το έχει επιλέξει στην ασκητική ζωή, παρά μόνον στην επίγνωση. Μόνον αν έχουμε επίγνωση και συναίσθηση των αναγκών μας, των θέλω μας, των ακροτήτων μας, μπορούμε να λειτουργούμε ενσυνειδήτως και όχι ενστικτωδώς. Που πάει να πει με σύνεση, με συνέπεια και με σωφροσύνη.

6. Ποια στοιχεία πρέπει να έχει κάποιος για να γίνει φίλος σας;

Πρωτίστως βιωμένη μνήμη. Συναίσθημα που να μην τον εκτρέπει, λογική που να μην τον αποπροσανατολίζει, ειλικρίνεια που να τον χαρακτηρίζει, ευθύβολο βλέμμα, αρμόζουσα εσωτερική τάξη και αυτοέλεγχο, ακόμα και στις πιο ανεξέλεγκτες καταστάσεις.

7. Τι απεχθάνεστε;

Την κάθε λογής μιζέρια… Αυτή που χρησιμοποιείται μόνο και μόνο για να καταφέρει πλήγματα. Λειτουργώντας ως προτέρημα για να καταδείξει τα ελαττώματα των άλλων ή ως ελάττωμα, για να αποκαλύψει τα προτερήματα των άλλων για να τα κατασπαράξει. Θα μπορούσα να την περιγράψω σαν κύκλο σκοτεινής φωτιάς ή σαν μια ολοένα διαχεόμενη σκιά στο τοπίο των ημερών που παλεύουμε να κρατηθούμε με κάθε τρόπο από τον ήλιο.

8. Τι θαυμάζετε;

Την αρχοντιά και το μεγαλείο… Ακόμα και στο πιο φτωχικό τραπέζι… Στους σοφούς μας, στους μύθους μας, στα αγάλματα, στις παραδόσεις, στη θρησκεία μας, στην ιστορία μας… Στα δημοτικά μας τραγούδια που ξεσήκωσαν την Επανάσταση κι οδήγησαν στην Εθνεγερσία και στα εμβατήρια του 40 που οδήγησαν στο Επος… Στην περήφανη καλημέρα και στη χαμηλόφωνη καληνύχτα… Στα λαίμαργα μάτια των κάποτε ξυπόλητων παιδιών, που διψούσαν να μάθουν… Την αρχοντιά και το μεγαλείο της αυταπάρνησης και της αυτοθυσίας… Της ανιδιοτελούς προσφοράς… Της κατάθεσης του υστερήματος… Την αρχοντιά και το μεγαλείο της ταπεινότητας!…

9. Υπάρχει κάτι που έχετε μετανοιώσει από αυτά που κάνετε ή δεν κάνατε;

Έχω μετανοιώσει για όσα δεν τόλμησα να πω όταν έπρεπε. Γιατί φοβήθηκα το κόστος. Δεν πρέπει να φοβόμαστε το κόστος, πρέπει να μάθουμε να πληρώνουμε το τίμημα. Πρέπει να μάθουμε ότι κάθε αξία έχει την τιμή της και κάθε τιμή έχει την αξία της. Η ειλικρινής μεταμέλεια είναι υπέρτατο μυστήριο. Σημαίνει αποδοχή και αποκήρυξη του λάθους. Εσαεί. Δεν νοείται μεταμέλεια με μετάπτωση. Είναι βαυκαλισμός και υποκρισία. Θέλει πολύ αγώνα τελικά…

10. Τι δεν γνωρίζει ο κόσμος για τον ποιητή Δημήτρη Μπρούχο και θα άξιζε να μάθει;

Οτι έχει μονάσει μέσα στον κόσμο. Μέσα στις πολλές και ποικίλες επικοινωνίες. Μέσα σε ανούσιες κοσμικότητες. Οτι έχει πολλές γρατσουνιές στην ψυχή από την κακοδιαχείρισή της, πολλά σημάδια στο σώμα από πεσίματα αλλά έχει το ίδιο καθαρό βλέμμα από τα παιδικάτα του, το ίδιο δυνατό γέλιο και το ίδιο γοερό κλάμα της πρώτης νιότης, την ίδια χαλύβδινη θέληση και την ίδια άτρωτη πίστη κι ακόμα, ότι εξακολουθεί να πέφτει στα ίδια λάθη…

11. Πώς ήταν ο Δημήτρης παιδί; Τι θυμάστε έντονα από τα παιδικά σας χρόνια;

Τα κυριακάτικα μεσημέρια, τα λιόλουστα χειμώνα-καλοκαίρι, με τις μυρουδιές απ τα μαγειρέματα των μαννάδων στις γειτονιές τις απόκεντρες, τα εκατόφυλλα τριαντάφυλλα στις αυλές, τους αντρικούς καφενέδες με τους ήχους από τα ζάρια και τα μαλώματα για τη μπάλα… Τους περιπάτους με τον πατέρα μου, που με αποκαλούσε «παιδικό του φίλο»… Που μ’ έμαθε να περπατώ και να τιμώ κάθε πέτρα που πατάω… Που μ’ έμαθε να στρώνω ένα τραπέζι για όλους, αδιακρίτως… Που με ανάστησε, κόβοντας από κείνον, για μένα… Τους δασκάλους μου, που στη μνήμη μου ξανανιώνουν, τους συμμαθητές μου, που σαν παλιό φιλμ πήραν φως και τη γεύση από παγωτό σοκολάτα που έκτοτε δεν ξαναβρήκα…

12. Την Κυριακή είναι η γιορτή της Μητέρας. Τι θυμάστε από την μητέρα σας;

Την Αγία Υπομονή της και την αντοχή της στον πόνο, είκοσι ολόκληρα χρόνια! Το πολλές φορές παρά πέντε και πίσω… Το αναφιλητό της… Την ανάσα της που κοβότανε κι έκοβε τη ζωή μου… Το τελευταίο φιλί της στον πατέρα μου, στο στερνό αντίο… Το άδειο κρεβάτι της, το βράδυ που γύρισα μόνος σπίτι ενώ εκείνη είχε ήδη αναχωρήσει, με τα σκεπάσματα νά’χουν ακόμα τη μυρωδιά της… Μα περισσότερο τη θέλησή της για ζωή, το γάργαρο γέλιο της και το κέφι, που δεν έχασε ποτέ της…

13. Σχέση Μητέρας-Παναγιάς- Πατρίδας: πώς αποτυπώνεται μέσα σας αυτό το τρίπτυχο;

Όλες οι μεγάλες αξίες είναι γένους θηλυκού: Μάννα, Παναγιά, Πατρίδα, Γενναιότητα, Ανδρεία, Αδελφωσύνη, Αγάπη… Τόσες κι άλλες τόσες και τελειωμό δεν έχουν… Όλες, το ίδιο Άγιο Έδαφος, βλασταίνουν τη ζωή, κρατώντας στα σπλάχνα τους το κύτταρο της κοινωνίας. Διαχρονικές αξίες ανατέλλουν στην υπόστασή τους και φέγγουν το δρόμο μας. Σταθερή πηγή έμπνευσης και τιμής μέσα στα χρόνια, εξακολουθούν να με καθορίζουν…

14. Τι σας θλίβει;

Η απάθεια, όσο και η εμπάθεια. Ο θυμός, όσο και η ραθυμία. Η αδιαφορία, μέχρι το ακρότατο σημείο, την απαξίωση. Με θλίβουν και με θυμώνουν ταυτόχρονα… Όλα εκείνα που εκπίπτουν τον άνθρωπο από γένος, σε είδος. Η προοπτική του κάθε πέρυσι και καλύτερα… Με φοβίζουν οι προοπτικές που οδηγούν στην αβεβαιότητα. Με θλίβουν τα παιδιά χωρίς όνειρα, οι νέοι δίχως στόχους, οι δάσκαλοι δίχως όραμα, τα τραγούδια χωρίς μελωδία, οι στίχοι δίχως νόημα, τα κείμενα δίχως έμπνευση, η σημαία χωρίς το σταυρό, ο λαός δίχως μνήμη.

15. Εκλογές: ποιες σκέψεις σας έρχονται στο μυαλό;

Οι πολιτικές προδοσίες από αρχαιοτάτων χρόνων. Οι προδοσίες γενικότερα. Στις φιλίες, στις σχέσεις, στο επάγγελμα, στη ζωή. Όλοι θέλουν ξαφνικά να αλλάξουν έναν κόσμο που δημιούργησαν οι ίδιοι με την ψήφο τους. Στην πραγματικότητα θέλουν να διατηρήσουν αυτόν τον κόσμο «παντί σθένει». Εναλλαγή των ρόλων θέλουν. Τουλάχιστον οι περισσότεροι. Θεμιτό, σε ένα σύστημα απόλυτης αναξιοκρατίας και διαφθοράς. Ολοι τρέχουν, τρέχουν, ζητώντας τη συναίνεσή μου. Τουτέστι την ψήφο μου. Τη διεκδικούν αν όχι την απαιτούν, θέλοντας και μη. Μαντριά, κοπάδια, λύκοι κι εγώ να είμαι αναγκασμένος από την ομηρία του σκεπτομένου να λειτουργήσω είτε συναλλακτικά είτε εναλλακτικά. Και τα δύο, καταδίκη. Ευνόητο το γιατί.

16. Το αύριο υπάρχει όταν…

…όταν ακυρωθεί το σήμερα. Με όλα αυτά που ορίζουν ένα πεδίο δόξης λαμπρό σε αντι-λαϊκές συμπεριφορές και πολιτικές. Που καταντούν τον ταλαντούχο-ατάλαντο, ανακηρύσσοντας τον απολύτως ατάλαντο-ταλαντούχο. Όταν ξορκίσουμε τα κακά της μοίρας μας κι εκβάλλουμε τα δαιμόνια της Φυλής μας. Όσο αυτό δεν ακυρώνεται, είμαστε καταδικασμένοι σε ένα παρατεταμένο σήμερα, όπου θα ανακυκλώνονται όλα αυτά που κατά τα άλλα αποκηρύσσουμε. Σφάξε με αγά μου ν’ αγιάσω, το λοιπόν… Μόνο που αυτός που σφάζεται και χωρίς να το θέλει, είναι ο απλός, ο μικρός και μέγας λαός. Αλλά πού θα πάει… Θα έρθει η ώρα της Μεγάλης Ανάστασης, που μαζί με το Χριστός Ανέστη, θα ακουστεί: ΛΑΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!

17. Η θλίψη στην ποίηση σας είναι αποτέλεσμα…

Δεν θα το λεγα θλίψη… Είναι εκείνη η αινιγματική έκφραση της διαπίστωσης ενός τέλους. Μικρού ή μεγάλου. Ενός θανάτου, από εκείνους τους πάμπολλους, καθημερινούς, άλλοτε ορατούς και άλλοτε αδιόρατους, που δημιουργούν σπαράγματα στη μνήμη, στο κορμί, στην ψυχή, στο είναι μας. Που πιστεύουμε ότι τους ξεπερνάμε αλλά στην πραγματικότητα δεν τους ξεπερνάμε ποτέ. Αυτό, τέλος πάντων, στην Ποίηση, ό,τι κι αν είναι, θα έλεγα ότι είναι μια κατάσταση προσμονής. Ένα χρώμα αιμάσουσας δύσης, που θα φέρει τη νύχτα κι αυτή με τη σειρά της θα ξημερώσει την καινούργια αυγή. Την πάντα καινούργια αυγή, όπου… «Σταυρός η κυοφορούσα ερημιά. Αλλά μήπως αυτή είναι η δοκιμασία του πέλαγου, στη σύναξη των Όλων;» (Από τη συλλογή ΝΟΥΜΗΝΙΑ ή ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΤΟΥ ΠΑΝΤΟΣ-1996).

18. Τι θα θέλατε να μας πείτε και δεν σας ρωτήσαμε;

Θέλω να πω ιδίως στους νέους, να αγαπάτε τον τόπο σας. Να ακουμπάτε στο ιδανικό του ΕΥ ΑΓΩΝΙΖΕΣΘΕ, να δίνετε πάντοτε τον αγώνα τον καλόν για αυτά που πιστεύετε, να μάθετε να διεκδικείτε, αφού πρώτα εκμάθετε την εργασία, την υποχρέωση και το καθήκον. Να σέβεστε τους θεσμούς και να μην αποκαθηλώνετε τίποτα, αν δεν έχετε ετοιμάσει κάτι άλλο να βάλετε στη θέση του. Να θυμάστε ότι στα πιο όμορφα μονοπάτια του Αιγαίου, σπάρθηκε η Δωδεκάνησος, η ηρωική πατρίδα του Αιγαίου. Απο τα σπλάχνα της, ανάμεσα σε τόσους σπουδαίους, γεννήθηκε το παλληκαρόπουλο Αλέξανδρος Διάκος, που κάθε μέρα περνάτε από μπροστά του. Μάθετε ποιος ήταν και θα τον χαιρετάτε όχι σαν άγαλμα μα σαν το νιάτο της διπλανής πόρτας. Κι ένα τελευταίο: Αξίζει να ζεις, για να μάθεις να αγαπάς σωστά και να πεθαίνεις δίκαια…

Τζίνα Δαβιλά