Νίκος Βασιλειάδης

(Συντονιστής “Κέντρων Δια Βίου Μάθησης” Υπεύθυνος Επικοινωνίας – Δημοσιότητας) 

Σκέψεις πάνω στην πρωτότυπη τηλεοπτική σειρά της δεκαετίας του 70 με την ευκαιρία των 50 χρόνων από το πρώτο της επεισόδιο.

Η μνήμη έχει ένα μεγάλο κενό όταν την ανασκαλεύω για να επαναφέρω την ημερομηνία που πρωτοάρχισα να βλέπω τα επεισόδια της σειράς Star Trek. Πρέπει να ήταν κάπου εκεί στις αρχές της δεκαετίας του 70, σίγουρα τότε γιατί πήγαινα στο δημοτικό σχολείο και θυμάμαι πολύ καλά πως τελείωνα βιαστικά τα μαθήματά μου για να ανοίξω την μεγάλη τεράστια ασπρόμαυρη τηλεόραση-κουτί Philips μετά τις επτά το απόγευμα και να παρακολουθήσω από την EΙΡ αποσβολωμένος, το “Ταξίδι στα αστέρια”, όπως η ελληνική μεταφορά του ονόμαζε το «Star Τrek», φορώντας μία πορτοκαλί μπλούζα με το σήμα της συνομοσπονδίας στο μέρος της καρδιάς, δώρο του πατέρα μου σε ένα από τα δικά του ταξίδια . Τότε που η τηλεόραση είχε μόνο δυο κανάλια, που η εικόνα της ήταν άχρωμη, που δεν υπήρχε τηλεκοντρόλ και κάθε φορά που ήθελες ν’ αλλάξεις κανάλι έπρεπε να σηκωθείς για να πατήσεις το κατάλληλο κουμπί.
Ένα ταξίδι στα αστέρια που στα παιδικά μάτια ήταν γοητευτικό και πρωτοποριακό μα και που παράλληλα προκαλούσε το δέος όταν σκεφτόμουν πως το ανθρώπινο είδος κάποτε θα είχε την δυνατότητα να φτάσει σε άλλους πλανήτες, ανακαλύπτοντας μιαν άλλη μορφή ζωής ίσως και πιο εξελιγμένης από αυτήν του δικού μας πλανήτη. Δεν είχαν περάσει και πολλά χρόνια που όλο αυτό το φαντασιακό σκηνικό είχε πάρει σάρκα και οστά μπροστά στα παιδικά μου μάτια όταν στις 20 Ιουλίου του ’69 ο Ιάσων Μοσχοβίτης και η ελληνική τηλεόραση συνδέθηκαν ζωντανά με το κύκλωμα της Eurovision και μετέφεραν στους έλληνες τηλεθεατές τα όσα γινόντουσαν στη Σελήνη, τον περίπατο του Νιλ Αρμστρονγκ στο φεγγάρι. Αργότερα η σειρά συνεχίστηκε από την ΥΕΝΕΔ και με μικρές απουσίες για τις οποίες μετανιώνω, ήμουν από τους φανατικούς της φίλους που δεν έχαναν κανένα επεισόδιο, ακόμη και επαναλήψεων, όταν πολλές φορές ο προγραμματισμός των υπευθύνων της τότε κρατικής τηλεόρασης δεν είχε φροντίσει να προμηθευτεί έγκαιρα από την Αμερική τα νέα επεισόδια της σειράς.


Μεγαλώνοντας και ασχολούμενος και εγώ όπως και χιλιάδες άλλοι της γενιάς μου με αυτό που σήμερα ονομάζουμε “Επιστημονική Φαντασία” έμαθα και τις λεπτομέρειες αναφορικά με την γέννηση της τηλεοπτικής σειράς του Star Trek στην Αμερική, ( Η πρώτη τηλεοπτική σειρά του Star Trek προβλήθηκε στις Η.Π.Α. από το 1966 ως το 1969 και αποτελείται από 80 επεισόδια. Περιέγραφε τα ταξίδια του διαστημοπλοίου Εντερπράιζ (Enterprise), κατά την “πενταετή αποστολή του να ανακαλύψει παράξενους νέους κόσμους, να αναζητήσει νέα ζωή και νέους πολιτισμούς, να φτάσει θαρραλέα εκεί που κανείς δεν έχει φτάσει ποτέ.

«Εκεί που κανείς δεν έχει φτάσει ποτέ».

Πλοίαρχος του σκάφους ήταν ο Τζέιμς Τ. Κερκ (James T. Kirk, τον υποδυόταν ο Γουίλιαμ Σάτνερ) και πρώτος αξιωματικός ο Σποκ (Mr. Spock, Λέοναρντ Νίμοϊ), γιος του Βουλκάνιου πρέσβη Σάρεκ και της γήινης συζύγου του. Συμμετείχαν ακόμη ο γιατρός ΜακΚόι (Leonard McCoy, ΝτεΦόρεστ Κέλι), ο Ρώσος πλοηγός Πάβελ Τσέκοφ (Pavel Chekov, Γουόλτερ Κένιγκ), ο πηδαλιούχος Χικάρου Σούλου (Hikaru Sulu, Τζορτζ Τακέι), η αξιωματικός επικοινωνιών Ουχούρα (Uhura, Νισέλ Νίκολς) και ο Σκοτσέζος μηχανικός Σκοτ, ή χαϊδευτικά “Σκότι” (Montgomery Scott, Τζέιμς Ντούχαν). H τηλεοπτική αυτή σειρά με τα εκατομμύρια θαυμαστών της, ακόμη και σήμερα, τους trekkers, στο πέρασμα του χρόνου αποτέλεσε τον «πιλότο» για άλλες 4 τηλεοπτικές συνέχειες, αλλά και έντεκα κινηματογραφικές ταινίες.
Το ταξίδι του σκάφους Εντερπράιζ που ξεκίνησε το 1964 και ήταν προγραμματισμένο για να κρατήσει 5 χρόνια, κατέληξε τελικά να διαρκεί για δεκαετίες ολόκληρες και στα σενάριά του ξαναζήσαμε τις περιπέτειες της παιδικής αλλά και εφηβικής μας ηλικίας, τα «Ταξίδια του Γκιούλιβερ» του Τζόναθαν Σουίφτ , τον «Απαγορευμένο Πλανήτη», το “Από την γη στην Σελήνη” του Ιουλίου Βερν μέχρι και την “μηχανή που ταξιδεύει στον Χρόνο” και τον “Πόλεμο των Κόσμων” του Χ.ΤΖ. Γουέλς, τους “Πλανήτες” του Ισαάκ Ασίμωφ, το “1984” του Τζωρτζ Όργουελ και τον “Θαυμαστό καινούριο κόσμο” του Άλντους Χάξλευ, με το παγκόσμιο Κράτος και την παγκοσμιοποίηση, τα μεταλλαγμένα τρόφιμα και την βιογενετική.

Μέσα από τα απλοϊκά και παρωχημένα ίσως για τα σημερινά μάτια, εφέ της τηλεοπτικής αυτής σειράς πήραμε, έστω και υποσυνείδητα, τα πρώτα μηνύματα για αυτά που απασχολούσαν και συνεχίζουν να απασχολούν ακόμη τον κόσμο μας. Τον φόβο για μια παγκόσμια πολεμική σύρραξη, τα προβλήματα στις διαφυλετικές σχέσεις, τις φυλετικές διακρίσεις, την ανάπτυξη της τεχνολογίας, τον ταξικό διαχωρισμό, την πολιτική και την θρησκεία .

Σίγουρα πάντως μέσα από αυτή την τηλεοπτική σειρά το μυαλό, ακόμη και ενός μικρού παιδιού, άρχισε να λειτουργεί κριτικά απέναντι στην φύση των αλλαγών που έρχονται μέσω της επιστημονικής προόδου στον άνθρωπο, τοποθετώντας ξαφνικά μια ολόκληρη γενιά σε μια θέση απ’ όπου μπορούσε να αντικρίζει την ανθρωπότητα και την ανθρώπινη κοινωνία από μία εντελώς νέα προοπτική με έναν μελλοντολογικό προβληματισμό για τις κοινωνικές ζυμώσεις που θα συντελούνταν σε ζητήματα όπως η εξερεύνηση του Γαλαξία, η επαφή με πολιτισμένα εξωγήινα πλάσματα και η αντίδραση του ανθρώπου απέναντι σε πιθανές νέες εφευρέσεις και ανακαλύψεις.

Αναμφισβήτητα στο γεγονός αυτό συνετέλεσε ότι σενάρια για διάφορα επεισόδια της σειράς είχαν γραφτεί από κορυφαίους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας όπως ο Χάρλαν Έλισον, ο Νόρμαν Σπίνραντ κι ο Θίοντορ Στέρτζιον, ή ο Ρόμπερτ Μπλοχ που έγραψε το «Ψυχώ».
Μέσα όμως στο σύμπαν του Star Trek, μάθαμε να σεβόμαστε την διαφορετικότητα των άλλων, να μην ονομάζουμε ή να χαρακτηρίζουμε κάθε άνθρωπο εξ ορισμού “αιρετικό” αν θέλει να ξεφύγει από τις διάφορες “ορθοδοξίες” και αρχέτυπα , μπροστά σε νέα δεδομένα, σε καινούργιες εμπειρίες, σε άλλους τρόπους σκέψης, αντίληψης, ύπαρξης.
Αν και συχνά μέσα από τα επεισόδια της σειράς βλέπαμε μια τάση επιστροφής σε αξίες ή τρόπους ζωής που σήμερα θεωρούνται μάλλον συντηρητικοί, στο μυαλό μας όλα αυτά λειτουργούσαν με μια διάκριση. Την διάκριση ανάμεσα στο “συντηρητικό” με την έννοια του αποτελματωμένου, και στο “συντηρητικό” με την έννοια της επιθυμίας να διατηρηθεί κάτι που αξίζει, κάτι που είναι αληθινό, όμορφο, δυναμικό, ισορροπημένο.
Ποιος αμφιβάλλει πως αυτά τα δύο συγχέονται σε τέτοιο βαθμό ώστε ο κόσμος μας να είναι ένας κόσμος πόλωσης, από ομάδες ανθρώπων, ταμπουρωμένες πίσω από κάθε είδους προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες και δαιμονοποιήσεις, φιλοσοφικά, κοινωνικά ή και θρησκευτικά υποκινούμενες όπως και στο παρελθόν, που μας οδηγούν στην εγκατάλειψη της λογικής, της αποδοχής, χάριν της νομιμοποίησης του παραλόγου και του μίσους που “μεταμφιέζεται” φορώντας τη μάσκα του “άλλου”.

(συνεχίζεται…)