Εκείνα τα χρόνια, πρεσβευτής της Αγγλίας στην Κωνσταντινούπολη ήταν ο Έντουαρντ Γουώρτλεη Μόνταγκιου. Ένας τυπικός διπλωμάτης, ικανότατος στην ανάπτυξη σχέσεων, αλλά χωρίς καμία καλλιέργεια. Η σύζυγός του, όμως, ήταν διανοούμενη με κλασική μόρφωση, πνευματικές ανησυχίες, παρατηρητικότητα, πολλαπλά ενδιαφέροντα και βαθύτατη γνώση πάνω στα διεθνή θέματα της εποχής. Αλληλογραφούσε με διάφορες αριστοκράτισσες του Λονδίνου, μεταδίδοντας εντυπώσεις από τις περιοδείες της,
δίνοντας πληροφορίες για τον δημόσιο και ιδιωτικό βίο των Οθωμανών, για τους πολέμους, την πολιτική του σεραγιού και ένα σωρό άλλα.
δίνοντας πληροφορίες για τον δημόσιο και ιδιωτικό βίο των Οθωμανών, για τους πολέμους, την πολιτική του σεραγιού και ένα σωρό άλλα.
Τα κείμενα αυτών των επιστολών δημοσιεύθηκαν στο Λονδίνο το 1763, ένα χρόνο μετά τον θάνατό της και θεωρήθηκαν μεγάλο φιλολογικό γεγονός.
Ας μεταφερθούμε στο κλίμα του καιρού εκείνου:
Είχε τελειώσει η τουρκική εκστρατεία στην Πελοπόννησο. Ο σερασκιέρης, Μεγάλος Βεζύρης Αλή Κιουμουρτζή, γύρισε αρχές Δεκεμβρίου 1715 στην Αδριανούπολη νικητής και τροπαιούχος, αφού σάρωσε μέσα σε δύο μήνες τους Βενετούς που κρατούσαν τα κάστρα του Μωριά. Για μια ακόμη φορά οι Έλληνες απόμειναν ανυπεράσπιστοι στις αυθαιρεσίες και στην εκδικητικότητα ενός αχαλίνωτου στρατού. Η Λαίδη Μόνταγκιου μέσα από τις επιστολές της μας δίνει την σημαντική πληροφορία ότι
«χιλιάδες Έλληνες και Ελληνίδες σκλαβώθηκαν στο Μωριά, ύστερα από την βενετική ήττα και μεταφέρθηκαν στην Πόλη για να πουληθούν στα μπεζεστένια. Οι περισσότεροι εξαγοράστηκαν από χριστιανούς φιλανθρώπους ή από συγγενείς τους».
Εδώ χρειάζονται κάποιες επεξηγήσεις. Οι Τούρκοι απαγόρεψαν σε χριστιανούς να αγοράσουν σκλάβους από την εκστρατεία αυτή στο Μωριά. Ο πρόξενος της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη, ο Ντε Μπουασμόν, στην αναφορά του τού Οκτωβρίου 1715, αναφέρει ότι ο Μεγάλος Βεζύρης έστελε έναν τσαούση για να ανακοινώσει στη Θεσσαλονίκη την σχετική απαγόρευση. Όσοι είχαν αγοράσει σκλάβους υποχρεώθηκαν να τους παρουσιάσουν στις τοπικές οθωμανικές αρχές κι εκείνες με τη σειρά τους τους οδήγησαν στο μπεζεστένι για να πουληθούν σε Τούρκους.
Οι φοβερώτεροι εξανδραποδισμοί έγιναν στην Κόρινθο, στο Ναύπλιο και στη Μεθώνη. Τα παθήματα των Ελλήνων του Ναυπλίου ιστορεί εμμέτρως ο αυτόπτης Μάνθος Ιωάννου Ηπειρώτης, που αιχμαλωτίστηκε κι αυτός πάνω στο Παλαμίδι και γλύτωσε από θαύμα τον ανασκολοπισμό:
«Σάββατο μέρα πάρθηκε, ήταν κοντά το γέμα
που μες στ’ Ανάπλι έτρεχε σαν ποταμός το αίμα
…..
Και όλοι οι Τούρκοι ανέβηκαν στο κάστρο σαν ξεφτέρια
με τα σπαθιά ξεγύμνωτα που βάσταγαν στα χέρια
άλλος τη μάνα έπαιρνε, άλλος τη θυγατέρα.
…..
Να ‘ βλεπες τα μικρά παιδιά στις στράταις περπατούσαν
οι Τούρκοι με τα πόδια τους πώς τα τσαλαπατούσαν».
Ο Τούρκος Βεζύρης, ενώ προστάτευε τους Βενετσιάνους αιχμαλώτους, επέτρεψε να πουληθούν οι σκλαβωμενοι Έλληνες και νομιμοποίησε με πιστοποιητικά τον εξανδραποδισμό. Ο Γάλλος Μπενζαμέν Μπριού, που ήταν κοντά στον Βεζύρη σαν δραγουμάνος του έγραψε στο ημερολόγιό του ότι στ’ Ανάπλι σκλαβώθηκε όλος ο ελληνικός πληθυσμός. Ο Βεζύρης πάτησε την υπόσχεση που είχε δώσει στους Μωραϊτες κοτζαμπάσηδες ότι θα τους άφηνε να ζήσουν.
Ας συνεχίσουμε τώρα με τη Λαίδη μας, που φροντίζει- όπως όλοι οι ξένοι- να συλλέγει ταξιδεύοντας μετάλλια και διάφορες αρχαιότητες. Στην Πόλη εκείνα τα χρόνια το εμπόριο αρχαιοτήτων ζούσε δόξες. Λειτουργούσαν αμέτρητα «αρχαιοπωλεία» που ικανοποιούσαν τις επιθυμίες των ξένων συλλεκτών. Μπορούσε κανείς να βρει νομίσματα με τις μορφές των Μακεδόνων βασιλιάδων και κάθε λογής γλυπτά. Οι έμποροι διατηρούσαν πράκτορες στο Χαλέπι, στο Κάϊρο,στην Αραβία και στην Παλαιστίνη για να συγκεντρώνουν αρχαιότητες.
«Είναι όλοι αμαθέστατοι», σχολιάζει η Λαίδη, «Κάποιος μου έδειξε ένα ανάγλυφο με την Παλλάδα που κρατούσε τη Νίκη στο χέρι της και με βεβαίωνε ότι ήταν η Παναγία με τον Σταυρό!»
(Τέλος Α΄ μέρους, θα ολοκληρωθεί σε τρεις δημοσιεύσεις)
SHARE
Στηρίξτε-Ενισχύστε την iΠόρτα με τη δική σας χορηγία…
Το σκίτσο είναι του Βαγγέλη Παυλίδη
