Ο όρος γλώσσα σύμφωνα με την Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια, έχει ευρύτητα χρήσεων. Χρησιμοποιείται κυρίως για να αναφερθούμε στη φυσική γλώσσα του ανθρώπου. Η κοινή αντίληψη που κυριαρχεί σχετικά με τη γλώσσα είναι ότι η επίσημη μορφή της, άρα και η πιο «έγκυρη», είναι η γραπτή και ότι η πιο «πρόχειρη» και «λιγότερο σταθερή» είναι η προφορική. Από αυτή την αντίληψη έπεται και η κυρίαρχη αξιολόγηση, ειδικά στις δυτικές κοινωνίες, του γραπτού λόγου ως πιο «σωστού και σημαντικού» και του προφορικού ως «δευτερεύοντος και επιρρεπούς σε λάθη». Αν και όντως η εφεύρεση του γραπτού λόγου είχε αναμφισβήτητες θετικές συνέπειες στην πρόοδο του ανθρώπινου πολιτισμού, η γραπτή γλώσσα θεωρείται από τους γλωσσολόγους, δευτερογενής και τρόπον τινά βοηθητική της προφορικής… Βέβαια, και σύμφωνα πάντα με την πηγή Βικιπαίδεια, θα μπορούσε να υποστηριχτεί ότι και η προφορική γλώσσα δεν είναι παρά μια αναπαράσταση των νοημάτων που έχουμε μέσα στο μυαλό μας.

 

Γλώσσα λοιπόν, και αναπαράσταση νοημάτων. Πόσο εύκολη είναι όμως αυτή η διαδικασία; Πόσο εύκολα μπορούμε να επικοινωνήσουμε τα νοήματα που έχουμε στο μυαλό μας και να αποδώσουμε ακριβώς αυτό; Αυτό που υπάρχει στο μυαλό και μόνο; Φτάνουν οι λέξεις; Φτάνουν οι φράσεις που θα σχηματίσουμε; Φτάνουν οι προτάσεις και φυσικά τα ατελείωτα κατεβατά που έρχονται πολλές φορές σαν χείμαρρος, στην προσπάθεια μας να αποδώσουμε τα σωστά νοήματα; 

 

Δεν ξέρω αν είναι εύκολο ή όχι. Μάλλον είναι μία πολύπλοκη διαδικασία η επικοινωνία. 

 

Επικοινωνία πάλι σύμφωνα με την ίδια πηγή είναι η διαδικασία αποστολής ενός μηνύματος από έναν πομπό σε ένα δέκτη, χρησιμοποιώντας έναν κώδικα επικοινωνίας. Είναι η διαδικασία με την οποία ένας άνθρωπος πχ. μεταβιβάζει πληροφορίες, σκέψεις, ιδέες ή συναισθήματα σε έναν άλλο άνθρωπος ή με στόχο να ενεργήσει πάνω του με τρόπο ώστε να προκαλέσει σε αυτόν την εμφάνιση ιδεών, πράξεων ή συναισθημάτων και σε τελική ανάλυση να επηρεάσει την κατάστασή του και τη συμπεριφορά του.

 

Ακόμα πιο δύσκολα τώρα τα πράγματα. Πιο πολύπλοκα και πολλές φορές δυσνόητα. Είναι πολύ εύκολο να διαβάζεις τις ερμηνείες αυτών των απλών όρων. Όρων και εννοιών που καθημερινά όλοι μας χρησιμοποιούμε. Γιατί από τη φύση μας έχουμε την ανάγκη να επικοινωνήσουμε με τους ανθρώπους που έχουμε γύρω μας. Και για να επικοινωνήσουμε χρησιμοποιούμε τη γλώσσα. Πόσο εύκολα όμως γινόμαστε αντιληπτοί; Πόσο εύκολο είναι να μεταφέρουμε τα νοήματα, τα συναισθήματα, τις σκέψεις κοκ. στον άνθρωπο που επιχειρούμε να επικοινωνήσουμε; Κι αν αυτή η διαδικασία είναι εύκολη, αν, ας υποθέσουμε, είναι σίγουρο ότι με αυτόν που προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε, επιτύχαμε τελικά επικοινωνία; Έχει καταλάβει; Έχει λάβει τα μνήματα όπως ακριβώς τα έχουμε εμείς στο μυαλό μας; Ή απλά αυτό που επικοινωνούμε μεταφράζεται από τον δέκτη ανάλογα με το δικό του κώδικα, τα δικά του νοήματα, τα δικά του συναισθήματα, εκείνη τη δεδομένη στιγμή και ότι ακόμα συμβάλει σε αυτό.

 

Η απάντηση είναι γνωστή σε όλους μας. Γιατί όλοι μας λίγο ή πολύ επικοινωνούμε. Δεν υπάρχουν σαφείς κώδικες και όρια στην επικοινωνία. Σίγουρα θα υπάρξουν στιγμές που δεν θα μιλάμε την ίδια γλώσσα, οπότε αναπόφευκτα θα έρθει η ρήξη και η ασυνεννοησία. Δεν είναι θέμα εξάσκησης. Είναι κάτι που δεν το μαθαίνεις μάλλον, όση εξάσκηση κι αν κάνεις, όσες πρόβες. Μόνο που η επικοινωνία δεν είναι πρόβα και φυσικά δεν έχει υποβολέα. Καλώς ή κακώς με κάποιους θα επιτύχουμε επαφή και με κάποιους άλλους πάλι όχι. Είναι τόσο απλό, όσο κι αν καμιά φορά δεν μας αρέσει αυτό. Και δεν μας αρέσει φυσικά, γιατί στο δικό μας μυαλό είναι τόσο απλό αυτό που προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε, όσο πολύπλοκο κι αν είναι στην πορεία του. Κρίνουμε με βάση τα δικά μας δεδομένα και τους δικούς μας κώδικες, τα δικά μας νοήματα και συναισθήματα γιατί αυτούς μπορούμε να αντιληφθούμε. 

 

Ας μην ξεχνάμε μόνο ότι τα λόγια πολλές φορές είναι “βαριά”. Αποτυπώνονται βαθιά μέσα στο μυαλό και δεν φεύγουν εύκολα. Και όπως χαρακτηριστικά θυμάμαι μία ατάκα από μία παράσταση που είχα δει πριν χρόνια στο θέατρο: «ένα εκατομμύριο δολάρια αν δόσεις, κάποια στιγμή θα τα πάρεις πίσω. Μία λέξη όμως αν πεις, δεν μπορείς να την πάρεις πίσω ποτέ». Και είχε δίκιο. Πολύ δίκιο κιόλας. 

 

Δεν είναι εύκολη η επικοινωνία. Και δεν είναι εύκολη γιατί πολύ απλά δεν ξέρουμε, αν μιλάμε την ίδια γλώσσα.