Οι Έλληνες της Πόλης αντιμετώπιζαν την ευλογιά με συστηματικούς ετήσους εμβολισμούς που γίνονταν με ιδιωτική πρωτοβουλία. Η Λάιδη Μόνταγκιου γράφει στη φίλη της Σάρρα Τσίσβελτ ότι «η επιδημία, που για την Ευρώπη αποτελεί φοβερή μάστιγα, είναι ολότελα ακίνδυνη στην Κωνσταντινούπολη». Χάρη στην Αγγλίδα αυτή, η Δύση θα γνωρίσει για πρώτη φορά τη σωτήρια αυτή λαϊκή προληπτική μέθοδο προστασίας από την ευλογιά, το μπόλι.
«Ο εμβολιασμός», έγραφε η Λαίδη μας την 1η Απριλίου 1717, «γίνεται από γριές κάθε Σεπτέμβριο, όταν κατασιγάσει η ζέστη. Σχηματίζονται ομάδες από 15 εως 20 άτομα, συγκεντρώνονται σ’ ένα σπίτι και καλούν τη γριά που σπεύδει μ’ ένα καρυδότσουφλο γεμάτο πύο από φλύκταινες ευλογιάς ήπιας μορφής. Αφού ρωτήσει καθένα: ποιά φλέβα θα σου ανοίξω, παίρνει μια μικρή βελόνα, χαράζει το δέρμα και αποθέτει στην αμυχή όσο πύο έχει προσκολληθεί στη μύτη της βελόνας. Ύστερα δένει την πληγή, αφού τη σκεπάσει με μια κούπα καρυδότσουφλο. Μ’ αυτόν τον τρόπο προκαλεί τέσσερις ή πέντε αμυχές.
Οι Έλληνες, από δεισιδαιμονία, κάνουν σταυρωτά το μπόλι: μια αμυχή στο μέτωπο, από μια στα μπράτσα και μια στο στήθος. Αυτό όμως δεν πρέπει να γίνεται, γιατί οι αμυχές αφήνουν ουλές. Όσοι Έλληνες δεν είναι δεισιδαίμονες προτιμούν, για να μην φαίνονται τα σημάδια, να γίνεται το μπόλι στα σημεία του σώματος που δεν μένουν ποτέ γυμνά, λόγου χάρη στα πόδια.
Τα παιδιά και οι νέοι δεν νοιώθουν καμιά ενόχληση στις πρώτες οκτώ μέρες. Ύστερα παρατηρείται πυρετός που κρατάει δυο ή τρεις μέρες. Σπάνια εμφανίζονται στο πρόσωπο φλύκταινες, και αν φανούν δεν αφήνουν ουλές. Μέσα σε οκτώ μέρες οι μπολιασμένοι γίνονται εντελώς καλά.
Χιλιάδες άτομα μπολιάζονται κάθε χρόνο, κι ο Γάλλος πρεσβευτής μού έλεγε ότι στην Πόλη οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν την ευλογιά όπως αλλού τα ιαματικά λουτρά. Κανένας θάνατος δεν έχει σημειωθεί. Είμαι μάλιστα τόσο σίγουρη για την επιτυχία, που θα μπολιάσω και το γιό μου. Κι επειδή αγαπάω την πατρίδα μου, θα φροντίσω να εισαχθεί αυτή η επέμβαση και στην Αγγλία».
Πράγματι, η Λαίδη μπόλιασε τον γιό της κι όταν γύρισε στο Λονδίνο την κόρη της. Το παράδειγμά της ακολούθησαν ο γιατρός του Βασιλικού Κολλεγίου Καίηθ και η πριγκίπισσα της Ουαλίας Καρολίνα. Μπόλιασαν και οι δύο τα παιδιά τους με επιτυχία. Ο Γεώργιος Α’ έδωσε εντολή να εφαρμοστεί η μέθοδος σε έξι θανατοποινίτες. Η επιτυχία ήταν απόλυτη! Στους μελλοθάνατους χαρίστηκε η ποινή και ο εμβολιασμός άρχισε να διαδίδεται, όχι μόνο στην Αγγλία, αλλά και στις χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης.
Αν και η μέθοδος του εμβολιασμού κατά της ευλογιάς ήταν γνωστή στην Κίνα, φαίνεται ότι στον ευρωπαϊκό χώρο εφαρμόστηκε για πρώτη φορά από Έλληνες. Στις αρχές του ΙΗ’ αιώνα, ο γιατρός Εμμανουήλ Τιμόνης πρωτοεφάρμοσε αυτή την μέθοδο στην Πόλη. Ο Τιμόνης με τον γιατρό Ιάκωβο Πυλαρινό είχαν παρατηρήσει «την μεγάλη και ανθρωποσωτήριο ανακάλυψη του κεντρώματος της φυσικής ευλογιάς, η οποία προ της δαμαλίδος έσωσε από την καταστροφή της τρομεράς νόσου τόσα μιλούνια ανθρώπους», όπως έγραψε ο Άνθιμος Μαζαράκης στο έργο του «βιογραφίαι ενδόξων ανδρών της νήσου Κεφαλληνίας» το 1843.
(ακολουθεί και τρίτο μέρος)
“Στην σκιά των αιώνων” είναι το τελευταίο βιβλίο της Δήμητρας Παπαναστασοπούλου και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Διόπτρα”.
SHARE
Στηρίξτε-Ενισχύστε την iΠόρτα με τη δική σας χορηγία…
Το σκίτσο είναι του Βαγγέλη Παυλίδη
