Γιάννης Καραχισαρίδης

Το καλειδοσκόπιο είναι ένα παιδικό παιχνίδι που μας κάνει να βλέπουμε διαφορετικές εικόνες ανάλογα με την οπτική γωνία που κοιτάμε. Με την έλευση της παγκόσμιας κρίσης γίναμε κοινωνοί ποικίλων απόψεων που προσπαθούν να εξηγήσουν το φαινόμενο. Ο καθένας έχει επιλέξει τη δική του οπτική γωνία και εμμένει στη δική του εικόνα. Μας οδηγούν στο καλειδοσκόπιο και επιχειρούν να μας πείσουν ότι μόνο αυτό που βλέπουν οι ίδιοι, μόνον αυτό ισχύει.

Όλοι τους νομίζουν ότι έχουν δίκιο και ο καθένας ξεχωριστά είναι σίγουρος ότι οι άλλοι έχουν άδικο. Κι εμείς μέσα στην παραζάλη συνωστιζόμαστε γύρω από το καλειδοσκόπιο, προκειμένου να αποφασίσουμε ποια εικόνα λέει την αλήθεια και ποια λέει ψέματα.

Γίνεται όμως να έχουν όλοι δίκιο ή γίνεται να έχουν όλοι άδικο; Τι συμβαίνει λοιπόν; Πού έχουμε μπλέξει; Γιατί το καλειδοσκόπιο συνεχίζει να μας διαφεντεύει και να γεννά ατελείωτους διαλόγους κωφών; Κανείς δεν είναι διατεθειμένος να ακούσει, μόνο είναι πρόθυμος να μιλά. Κι εφ’ όσον όλοι μόνον ομιλούμε, δεν έχουμε και καμιά πιθανότητα να αλλάξουμε γνώμη. Γιατί αν αυτό, το απευκταίο, συνέβαινε, τότε θα νιώθαμε την ίδια μας την ύπαρξη να καταρρέει. Όπως το ένοιωσε εκείνος, που δραπέτευσε απ’ τη σπηλιά του Πλάτωνα.

Όσοι ανήκουν στην αριστερή πλευρά του πολιτικού τόξου και διαβάζουν τον κόσμο από εκείνη την οπτική του καλειδοσκόπιου, η δική τους πραγματικότητα, η δική τους αλήθεια, η δική τους εικόνα βεβαιώνει τη καταδίκη του καπιταλισμού. Κι έχουν δίκιο. Γιατί ο καπιταλισμός ποτέ δεν ήταν δίκαιος με τους ανθρώπους. Οι αγορές και οι χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες εξ ορισμού αποσκοπούν στο κέρδος κι όχι στη βελτίωση της ανθρώπινης ζωής. Αλλά και όσοι βρίσκονται από την άλλη μεριά του καλειδοσκόπιου, τη δεξιά πλευρά του πολιτικού τόξου, έχουν τη βεβαιότητα ότι οι προσδοκίες του σοσιαλισμού έχουν χρεοκοπήσει. Κι αυτοί έχουν δίκιο. Ο κρατισμός και η σοβιετοποίηση της κοινωνικής ζωής, έχουμε την εμπειρία ότι οδηγούν σε νέες μορφές αδικίας, σε ανελευθερία και νέου τύπου διαφθορά.

Μα, αν απόψεις τόσο αντίθετες μεταξύ τους, έχουν το δίκιο με το μέρος τους, τότε ποια στάση να κρατήσουμε; Πώς να αποφασίσουμε με ποιους να πάμε και ποιους ν’ αφήσουμε; Πώς να ξεφύγουμε απ’ την παγίδα του καλειδοσκόπιου, που μας μπερδεύει και μας οδηγεί σε αδιέξοδα; Η ιστορική και η τρέχουσα εμπειρία μάς βεβαιώνουν ότι ο καπιταλισμός και ο σοσιαλισμός, οι δύο πόλοι που συνόδεψαν τη ζωή των ανθρώπων τον περασμένο αιώνα δεν έχουν πια φωτοστέφανο. Οι αυστηρές ιδεολογίες εξέπεσαν και η αγιότητα τους προ πολλού καταργήθηκε. Και μέσα σ’ αυτό το αποκαθηλωμένο τοπίο ο άνθρωπος παλινδρομεί, γεμάτος απορίες και αβεβαιότητες. Περιτριγυρίζει το καλειδοσκόπιο και με ανασφάλεια διαλέγει οπτικές γωνίες, που ίσως τις απορρίψει λίγο μετά.

Στην αχλή των ιδεολογικών μαχών, που έχουν εκπέσει – και που γέννησαν γενιές φλύαρων κωφών – μας είναι βασανιστικά δύσκολο να αφουγκραστούμε το δίκιο του άλλου. Αν το καταφέρναμε, τότε ο διάλογος θα εκκινούσε. Όχι εκείνος ο διάλογος με το προσυμφωνημένο τέλος, αλλά εκείνος που οδηγεί στην καλύτερη κατανόηση του κόσμου που μας περιβάλλει. Η διαλεκτική που έχει ξεχαστεί – για πάρα πολλούς λόγους, που χρήζουν εκτενέστερης ανάλυσης – αντιλαμβάνονταν τον κόσμο μέσα από τη θέση, την αντίθεση και τη σύνθεση. Στην εποχή μας όμως εμμένουμε στις «θέσεις» μας, περήφανοι για την «αξιοπιστία» τους, προτιμώντας να μην σηκωνόμαστε ποτέ απ’ την πολυθρόνα μας, νομίζοντας ότι αυτή εκπροσωπεί τη μόνη αλήθεια. Και σίγουροι, ότι, όλοι οι άλλοι που κάθονται στις δικές τους πολυθρόνες, είναι οι παραπλανημένοι. Μα τότε δεν είμαστε παρά ένας κόσμος παραπλανημένων.

Η Ιστορία έχει τη «κακή» συνήθεια να συσσωρεύει ασταμάτητα το μέλλον στο παρελθόν, χωρίς ενδοιασμούς και καθυστερήσεις. Και έχει επίσης τη «κακή» συνήθεια να μην υπολογίζει τους εγωισμούς μας και τις «ευαισθησίες» μας. Να αδιαφορεί για τις πολυθρόνες μας, όπου αλαζονικά απολαμβάνουμε τις απόψεις μας. Και το κυριότερο : Να συνθέτει. Αυτό που εμείς δυσκολευόμαστε να κάνουμε στην ταπεινή μας επικαιρότητα. Ίσως, αν θέλουμε να προλάβουμε το βηματισμό της Ιστορίας, να είναι καλύτερα ν’ αφήσουμε πίσω μας το καλειδοσκόπιο και να ξανοιχτούμε σε τοπία με μεγαλύτερους ορίζοντες. Αντί να απολαμβάνουμε την οπτική μας γωνία, να επιστρέψουμε στο μοναδικό αληθινό εργαλείο του ανθρώπου, που μόνο μ’ αυτό κατάφερνε στους αιώνες να καθαρίζει τα θολά τζάμια της πραγματικότητας και να αποκαθιστά την ορατότητα: Στη λογική. Όχι όμως στη λογική της πολυθρόνας, αλλά σ’ εκείνη τη λογική που ξέρει να μας εκπλήσσει, που ξέρει να ανακαλύπτει και να εξηγεί αυτό που μοιάζει ανεξήγητο.

 Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr