“Να γυρίζεις τη γης, να βλέπεις…να βλέπεις και να µη χορταίνεις! Καινούρια χώµατα και θάλασσες και ανθρώπους κι ιδέες … κι έπειτα, να σφαλνάς τα βλέφαρα και να νοιώθεις τα πλούτη να κατασταλάζουν µέσα σου ήσυχα…”

Mε αυτά τα λόγια ο Νίκος Καζαντζάκης συνοψίζει το πάθος του για τα ταξίδια. Πόσο δίκιο είχε!

Θεέ μου, πόσο όμορφος είναι ο κόσμος! Κι αυτή η ομορφιά συχνά σου κόβει την ανάσα. Ένα πέτρινο γιοφύρι, ιδιότροπα νούφαρα, παράξενοι, ψιλόλιγνοι λωτοί που λικνίζονται στο χάδι του αγέρα με φόντο το θαμπό, απροσδιόριστο χρώμα του νερού και λαχταράς να αιχμαλωτίσεις αυτή την ομορφιά με τα πινέλα της μνήμης. Να την κρατήσεις για πάντα μέσα σου.

Η σκηνή αιχμάλωτη, όχι μόνο της μνήμης, αλλά και της φωτογραφικής μηχανής μου που αναγγέλλει τη “Βενετία της Ανατολής”.* Στη Κίνα, στην περιοχή της Σαγκάης, υπάρχουν δυο πόλεις, η Σουτσόου, που στην τοπική γλώσσα σημαίνει “Γη των νερών” και η Χανγκτσόου, που σημαίνει ουράνιος τόπος. Ονόματα, που τους δόθηκαν για το αισθητικό μεγαλείο τους. Οι φωτογραφίες μου,λοιπόν,από το Σουτσόου και το Χανγκτσόου, που εντυπωσιάζουν τους ταξιδευτές με τους περίφημους κήπους τους.

“Αν στον Ουρανό υπάρχει Παράδεισος, στη Γη είναι το Σουτσόου και το Χανγκτσόου”, λένε οι ντόπιοι όλο καμάρι.

Καμμιά δεκαπενταριά κανάλια, περί τις 350 πέτρινες γέφυρες, περίπτερα, ιερά και παγόδες. Οι κήποι αυτοί, λαμπροί και περίτεχνοι, δημιουργήθηκαν κατά την περίοδο της δυναστείας των Μινγκ (λαμπροί), η κηποτεχνική τους συνδέεται άμεσα με την κινεζική ποίηση, ζωγραφική, καλλιγραφία και γενικότερα την κουλτούρα και τη φιλοσοφία της Ανατολής. Η απερίγραπτη ομορφιά τους προσκαλεί κάθε επισκέπτη, ντόπιο ή ξένο, σε μια δαιδαλώδη τελετουργία συνειρμών που κανείς δεν αντιστέκεται στο μαγνητισμό της. Με ρομαντικά, σχεδόν ποιητικά ονόματα σε όλα τα κτίσματα, που τους περιβάλλουν, για να καλπάζει ο νους ελεύθερα και να πλανιέται το πνεύμα σ’άλλους ορίζοντες.

Όλα έχουν να αφηγηθούν μια ιστορία με πρωταγωνιστές εμάς, τις φιγούρες των βράχων, την κορμοστασιά των αιωνόβιων δέντρων. Ιδεογράμματα παλαιών δυναστειών, που συνομιλούν με συμβολισμούς, με τους επισκέπτες του σήμερα σε μια διαχρονική γλώσσα με υποκειμενικά νοήματα.

Μικρότερος των θαυμαστών κήπων, αλλά ο πλέον εντυπωσιακός, ο “κήπος του ψαρά” ή όπως ονομάζεται από πολλούς του “μαέστρου των διχτυών”. Η ονομασία του δεν έχει σχέση με τον ιδιοκτήτη, αλλά με την επιθυμία του για μια απλοϊκή ζωή, ουσιαστική, πέρα από σκοτούρες, που εμείς οι άνθρωποι δημιουργούμε και κάνουμε τη ζωή μας σύνθετη και πολύπλοκη.

Όταν ο ιδιοκτήτης του βγήκε στη σύνταξη μετά από εργασία χρόνων ως ανώτερος διοικητικός υπάλληλος, κουρασμένος από την πίεση της γραφειοκρατίας το μόνο που αποζητούσε ήταν ήσυχη, απλή, καθημερινή ζωή. Η σοφία της ωριμότητας του’μαθε να μην ξοδεύεται πια στ’ασήμαντα και τ’αδιάφορα, αλλά να ζει όπως ένας απλός ψαράς. Ο μαέστρος-ιδιοκτήτης, λοιπόν, διευθύνει μια ορχήστρα, που εκτελεί μελωδία απλή, κατανοητή, με πλούσια αρμονική γλώσσα, χωρίς εξάρσεις από βίαια σφορτσάντο, αλλά ευγενείς, ντόλτσε κινήσεις που παραπέμπουν σε Μπετοβενική σονάτα “quasi una fantasia” με πινελιές μυστηρίου Ανατολής.

Κόκκινα φαναράκια κρεμασμένα από τα ακροκέραμα της “στέγης του σύννεφου” με εσωτερικούς κήπους της “αρετής” με περίπτερα “της ποίησης και του στοχασμού” με βράχια και σπάνια υδρόβια φυτά, ο κήπος του μαέστρου των διχτυών συγκεντρώνει καθημερινά λόγω της ησυχίας που επικρατεί εκεί,φοιτητές της Καλών Τεχνών και άλλους καλλιτέχνες, που εμπνέονται από το κάλλος του,αλλά και από τη φιλοσοφία, το μυστήριο, που ο χώρος αναβλύζει. Κάθε γωνιά του και ένας θρίαμβος της φύσης, αλλά και της ψυχής. Ο κήπος της αρμονίας, το γεφυράκι της μακροζωίας που οι δεισιδαιμονίες θέλουν να περνάς με τρεις μονάχα δρασκελιές, η παγόδα των έξι αρμονιών.

Εκτός από τους ζωγράφους σ’αυτούς τους κήπους βλέπεις παρέες κάθε ηλικίας, που πίνοντας ένα φλυτζάνι τσάι στο γραφικό τεϊοποτείο “της περισυλλογής”, μαγεύονται από τον ποιητή που απαγγέλλει τη νέα ποιητική του συλλογή ή εκστασιάζονται στο άκουσμα μιας παραδοσιακής μελωδίας εκτελεσμένης από μια αυτοσχέδια μπάντα παραδοσιακών “τσενγκ και έρχου”.

Ένας λεπτοκαμωμένος κινέζος με αρκετό βάρος στην πλάτη απ’τα χρόνια, αφηγείται τη ζωή, φυσώντας το πολυκάλαμο “σενγκ” των προγόνων του. Κάθε φύσημα και μια προσπάθεια να εξιστορήσει κι ένα όνειρο της νιότης του. Oι γεροντότεροι με βούρτσες βουτηγμένες σε νερό, ασκούνται στην πανάρχαια τέχνη της καλλιγραφίας, σχέδια-ιδεογράμματα που μπορεί να εξαφανίζονται όταν στεγνώνουν, όμως, καλλιεργούν το πνεύμα τους, αφού στόχο έχουν τη βελτίωση της ροής του “τσι” (εσωτερικής δύναμης)…

…ενώ άλλοι δοκιμάζουν τις αντοχές τους επιδεικνύοντας όλο χάρη τις χορευτικές τους ικανότητες για να ξυπνούν μέσα τους τη νεότητα, που κρυμμένη, μα όχι πεθαμένη, αναζητά μια γλυκιά μελωδία να ξυπνήσει τη λαχτάρα για κίνηση, εναγκαλισμό, πάθος, ένταση, παλμό, ζωή.

Αν το βλέμμα στραφεί πιο πέρα, γλυκύτατες κινεζούλες γιαγιάδες στέκονται ασάλευτες σαν απολιθώματα, με το πανεράκι της ραπτικής στα γόνατα και την κλωστή περασμένη στη βελόνα. Εικόνες άλλης εποχής. Καλλιτέχνιδες χειροτεχνημάτων, οι χρυσοχέρες κεντήστρες, δημιουργούν με μεταξωτή κλωστή λεπτεπίλεπτα κεντίδια.

Λεπτεπίλεπτες είναι και οι κορνίζες των παραθύρων από τα περίπτερα ,που βλέπουν στη λίμνη. Μοιάζουν με γιαγιαδίστικες δαντέλλες αλλοτινών καιρών, πολύτιμα έργα τέχνης, με αναρίθμητη συναισθηματική αξία, που καθρεφτίζονται στα στάσιμα νερά. Μόνη κίνηση, οι γελαστοί, μικρόσωμοι βαρκάρηδες που κινούνται νωχελικά με φόβο, μήπως διαταράξουν τη γαλήνη και την ηρεμία που σου προσφέρει το τοπίο.

Φύση, αρχιτεκτονική τοπίου και κήπων, ποίηση, μουσική, ζωγραφική και κάθε μορφή τέχνης πλήρως εναρμονισμένα. Σε μια αρμονία που τους δίδαξε ο δάσκαλος Κομφούκιος, με απώτερο σκοπό την “εσωτερική” αρμονία, την αγαλλίαση της ψυχής. Η επίγεια ομορφιά αγκαλιασμένη, λες, με τον αιώνιο παράδεισο.

Τελικά, η ευτυχία δεν είναι τόσο σπάνια. Μπορεί οι ιδεολόγοι να την τοποθετούν πολύ ψηλά και οι υλιστές πολύ χαμηλά. Μα, όπως λέει και ο Κομφούκιος, “η ευτυχία βρίσκεται δίπλα μας, υψηλή ίσα με το μπόι μας. Δεν είναι θυγατέρα του ουρανού ή της γης, είναι θυγατέρα του ανθρώπου και βρίσκεται στις ομορφιές του κόσμου, εσωτερικές και εξωτερικές!”

*Όταν το 1280 ο Μάρκο Πόλο επισκέφτηκε τις πόλεις,γοητευμένος από την ομορφιά και τη μεγαλοσύνη τους,χάρισε στη μεν Σουτσόου το όνομα “Βενετία της Ανατολής”, για τη δε Χανγκτσόου ανέφερε πως είναι τόπος ευγενής, μεγαλοπρεπής, ουράνιος, που περισσότερο από άλλους αυτού του κόσμου, τού ανήκει η ονομασία “Παράδεισος” για την ομορφιά, τη χαρά, τη φιληδονία που συναντάς εκεί.