Η Ντόρα Αρκουλή είναι Ψυχολόγος με ψυχοδυναμική κατεύθυνση, ΜΔΕ στην ‘Προαγωγή Ψυχικής Υγείας και Πρόληψη Ψυχιατρικών Διαταραχών’, από την Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, καθώς και Υποψήφια διδάκτωρ στο τμήμα Ψυχολογίας στο ΕΚΠΑ. Ασχολείται ακόμη με τη Λογοτεχνία, το Θέατρο.

DELIVERY  2241003600  8:00-16:00 & 19:00-21:00

PANE DI CAPO ΣΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ

«Ωδή στον ‘θεραπευόμενο’ με Τόμας Βίντερμπεργκ και …‘Άσπρο πάτο’»

Αγαπημένε μου θεραπευόμενε:

Όλα όσα θέλω να σου πω και δεν τολμώ ή εν πάσει περιπτώσει σού λέω λιγότερο από όσο θα ήθελα, και μάλλον αποσπασματικά και σε συνέχειες, συνοψίζονται στο άρτι αφιχθέν σκοτεινό, τολμηρό, καλοκαιραινό και άκρως διονυσιακό φιλμ ‘Another round’ /Druk /ή ‘Άσπρο πάτο’. Βαδίζοντας στα μονοπάτια της υπαρξιακής αναζήτησης, η ταινία, σαν άλλο ψυχοθεραπευτικό ταξίδι, περνάει από τους σκοπέλους του κενού, της ματαίωσης, της εκτροπής, αλλά και της ιερότητας, της συνύπαρξης, της μέθεξης και της συνειδητής επιλογής, ως στάδια της ιεροτελεστίας.

Την ‘εξίσωση’ βάζει ένας υποτιθέμενος Νορβηγός ψυχίατρος όταν υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι γεννιούνται με 0,05% ανεπάρκεια αλκοόλ στο αίμα ενός τυπικού οργανισμού, γεγονός που καθιστά τους ανθρώπους ευάλωτους συναισθηματικά. Τότε, μια αντροπαρέα μέσης ηλικίας, ως άλλοι Μονιτσελικοί ‘Εντιμότατοι φίλοι’, αποφασίζουν να πειραματιστούν με τη συνθήκη αναπλήρωσης, καταναλώνοντας σταθερά ημερησίως συγκεκριμένη ποσότητα αλκοόλ, στα όρια της μέθης. Προφανής στόχος τους, να διαπιστώσουν αν αυτό θα ενισχύσει τη διάθεση, την ενεργητικότητα και την απόδοση σε όλα τα επίπεδα. Σε βαθύτερο επίπεδο, όμως, μοιάζουν να ψάχνουν έναν από μηχανής θεό ή διάβολο, ένα ντοπαμινεργικό μέσο, που θα τους ξυπνήσει από τον λήθαργο και θα τους κάνει να θέλουν να ‘παίξουν’, να επικοινωνήσουν, να χαρούν.

Στις παρυφές του μαγικού ρεαλισμού, με λίγο από σουρεαλισμό που προσομοιάζει στον “Τρόμο και παράνοια στο Λας Βέγκας”, αλλά και κάποιους φρενήρες ρυθμούς από εσάνς “Trainspotting”, η ταινία κατά βάση προκρίνει τη ‘λύτρωση’ μέσω της ‘αυτό-συμπόνιας’ και της αριστοτελικής ‘μεσότητας’. Ο πρωταγωνιστής του Άσπρου πάτου είναι πολύ αναγνωρίσιμος και βαθιά ανθρώπινος. Με το μεγαλείο και τη μικρότητά του, με την ανάγκη του να βρει τρόπους να αντέξει τα ραπίσματα, να ισορροπήσει σε τεντωμένο σκοινί (πολλές φορές) και να προχωρήσει (Whatever gets you through the night It’s all right it’s all right’, λέει ο ‘ποιητής’), μάς κλείνει το μάτι απ’ τον καθρέφτη. Ωστόσο, δεν μένει στην ηδονιστική παντοδυναμία που προσφέρει το μέσο (το αλκοόλ στην προκειμένη περίπτωση), ούτε ηθικολογεί καταδικάζοντας τη χρήση ‘βοηθήματος’ απ’ όπου κι αν προέρχεται… Απλώς επιλέγει να πάει λίγο πιο πέρα από αυτά: στην επιθυμία για ζωή! Και τότε όλο το σώμα συμμετέχει εν χορώ σε αυτή τη μεταμόρφωση. Η εξωστρέφεια και η διεκδίκηση είναι συνήθως πολύ θεραπευτικά στοιχεία, όταν πέσεις στη βασανιστική ‘μαρμίτα’ της απόσυρσης. Εδώ, το τοτέμ της ταινίας, όπως και της ψυχοθεραπευτικής μας σχέσης, είναι ο μοναδικός,  ξεχωριστός,  μελανός, φωτεινός, υπέροχος αυθεντικός Άνθρωπος σε πείσμα κάθε δοξασίας και ηθικοπλαστικότητας για το πώς πρέπει κάποιος να ζει τη ζωή του. Τα χορευτικά βήματα της συνύπαρξής μας είναι αυτοσχεδιαστικά αλλά σε σταθερό τέμπο!

Κι ενώ όπως σατυρικά ‘επισημαίνει’ τελικά ο Βίντερμπεργκ μέσω του, alter ego του, Μαντς Μίκελσεν: ‘μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν’, ωστόσο αγαπημένε μου θεραπευόμενε και θεατή, χρειάζεται λίγη διερεύνηση αυτή η ‘επίκτητη μαγεία’, που κάτι από μέσα μας δημιουργεί, για να κάνουμε άλματα. Δε νομίζεις; Αν δεν κατανοήσεις, δε συμπονέσεις την πλευρά σου αυτή που ζητά να σε κατευνάσει ή να σε απογειώσει ‘τεχνητά’, πώς θα μπορέσεις να αναγνωρίσεις τι θέλει να σου πει και να απαρτιώσεις όλες τις πλευρές σου;

Καμιά δικαιοσύνη δεν χρωστάει η ζωή δυστυχώς, αγαπημένε μου θεραπευόμενε. Απεναντίας, όσο πιο πολύ περιμένω στωικά να δικαιωθώ από μια έξωθεν πηγή, τόσο θα δημιουργώ πικρίες και αγιάτρευτα κενά που μόνο εγώ με την άξια προσωπική μου διαδρομή μπορώ να γεμίσω, λέει σε ελεύθερη μετάφραση ο Μάρκος Αυρήλιος στον εαυτό του (βλ. ‘Τα εις ευατόν’), κι εγώ προσυπογράφω. Κορύφωση του δράματος που προοικονομείται, η εκτός σκηνής τραγική στιγμή που ο ίδιος ο Βίντερμπεργκ χάνει, στην πραγματικότητα, την 19χρονη κόρη του Άιντα (και μούσα του σεναρίου του), την 4^η μέρα των γυρισμάτων, σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, από ‘στραβοτιμονιά’ οδηγού απασχολημένου με το κινητό του. Σε ‘απόδειξη’ των ‘ισχυρισμών’ της ταινίας του, αυτός ο απαρηγόρητος πατέρας, αυτός ο απίστευτος βιρτουόζος του ανθρώπινου μεγαλείου, τι κάνει; Διαλέγει να συνεχίσει. Να μείνει στον χορό της ζωής, σε πείσμα της τραγικής του μοίρας και εξαιτίας αυτής. Υποβασταζόμενος από την οικογένεια και τους φίλους του, θα πατήσει στα πόδια του και θα πει: ‘Δεν έχω πια χρόνο για ασήμαντα πράγματα, χρωστάω στην κόρη μου να ζήσω μια ζωή με νόημα’, για να μας θυμίσει με Εγγονοπουλική ακρίβεια ότι:

σά να μην έφτανε πώς η ζωή είν’ τόσο σύντομη είν’ τόσο λίγη

μας τηνέ κάμουνε τόσο συχνά -και δίχως λόγο- κι’ οδυνηρή

γι’ αυτό κι’ εγώ γυρνάω από σκοντράδα σε σκοντράδα

ξεμπετουργιασμένος και τραγουδώ

Αγαπημένε μου θεραπευόμενε, σε ευχαριστώ που μοιράζεσαι μαζί μου τις πιο μύχιες σκέψεις σου, τους πιο ζοφερούς σου φόβους, τις πιο αναπάντεχες χαρές σου. Σ’ ευχαριστώ που δέχεσαι το καθρέφτισμά μου, που κάνεις χώρο, όσο δυσφορικό κι αν είναι κάποτε το μέσα σου, για να φιλοξενήσεις κι εμένα. Σε ευχαριστώ για τη σχέση μας, για το θάρρος σου να αναγνωρίσεις ψόγους και λοιδορήματα που ανέχτηκες στο παρελθόν σου. Που αντέχεις το θυμό σου όταν σε ματαιώνω, που νοιάζεσαι και για μένα. Που με συνέπεια και κόπο, πιστός στο ραντεβού μας, απεκδύεσαι το κουστούμι της ζωής σου, για να με συνοδεύσεις στο μοναδικό ταξίδι της ψυχοθεραπευτικής μας διαδρομής. Επίπονο ταξίδι. Σαν αυτό του ήρωα της ταινίας. Κάποια στιγμή, συν τω χρόνω, μπορεί να μοιάζουμε με εικόνα των Pink Floyd σα δυο χαμένες ψυχές που κολυμπούν μέσα σε γυάλα. Αν όμως το έρεβος αυτό καλωσορίσεις και εμπιστευτείς, θα αναγεννηθείς σαν φοίνικας από τις στάχτες μιας παλιάς νοηματοδότησης που ανακατασκευάζεται με ανακαινισμένα υλικά. Και ξέρω πόσο δύσκολο είναι γιατί προφανώς έχω περάσει από τη θέση σου. Σ’ ευχαριστώ που μου θυμίζεις πόσο ίδιοι είμαστε. Που με μαθαίνεις πάντα κάτι καινούριο. Η μεταμόρφωση η δική μου θα ήταν αδύνατη χωρίς κι εσένα. Σ’ ευχαριστώ ακόμη που με αποδέχεσαι με τις αδυναμίες μου και με εξανθρωπίζεις κατεβάζοντάς με από το εξουσιαστικό βάθρο.

Τέλος, αγαπημένε μου θεραπευόμενε, σ’ ευχαριστώ για το τσαλάκωμα που γίνεται …χορός, και μαγικό φινάλε, μια ελεγεία στη ζωή και τη συνύπαρξη. ‘Άλλο ένα γύρο’ από τα ίδια για τους υποδοχείς του Υποθαλάμου παρακαλώ!    

Ας χαρούμε τη σονάτα αυτή για ονειροπόλους, ας ‘χορέψουμε’.