Ο Δρ. Πλατής Αναστάσιος είναι Ψυχίατρος, ιδρυτής και Πρόεδρος της ΠΑΝΑΚΕΙΑ. Το βιβλίο του «Δρομολόγιο-Δρ Αναστάσιος Πλατής, ο Ψυχίατρος, ο Πολιτικός, ο Άνθρωπος» διατίθεται από τα γραφεία της ΠΑΝΑΚΕΙΑ δωρεάν. 

Η Εταιρεία ΠΑΝΑΚΕΙΑ, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, επέλεξε να αναδείξει και να φέρει στο επίκεντρο της προσοχής μας το εξής δεδομένο: Covid-19 και Ψυχική υγεία, ένας κόσμος με τραύμα.

Ολόκληρες κοινωνίες παγκοσμίως αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο εμφάνισης του « συνδρόμου μετατραυματικής αγχώδους διαταραχής», που χαρακτηρίζεται από εφιάλτες, επώδυνες αναδρομές στο παρελθόν, αισθήματα ενοχής, ανησυχίας και απομόνωσης. Ουδέποτε, μετά τον 2^ο Παγκόσμιο πόλεμο, τόσο πολλοί άνθρωποι, σε τόσα πολλά μέρη δεν αντιμετώπισαν το ψυχικό τραύμα, ταυτόχρονα.

Δεν είναι μόνο οι επιπτώσεις της πρόσφατης πανδημίας αλλά και τραύματα της δεκαετούς οικονομικής κρίσης που έχουν συσσωρευτεί και, ακολούθως, επιβαρύνουν την ψυχική υγεία δεκάδων χιλιάδων Ελλήνων και Ελληνίδων, όλων των ηλικιών και κοινωνικών τάξεων.

Εκτός από τις επιπτώσεις της πρόσφατης πανδημίας, οι πληγές της αβεβαιότητας για το μέλλον, της ανεργίας, της υποαπασχόλησης, της μείωσης των συναισθημάτων, των διαταραγμένων διαπροσωπικών σχέσεων και του κοινωνικού εγκλεισμού, έχουν αφήσει σοβαρά τραύματα σε άτομα, οικογένειες και κοινότητες ολόκληρες.

Η οικονομική κρίση φαίνεται πως έχει επηρεάσει τις ψυχικές διαταραχές, αλλά οποιαδήποτε κρίση αποτελεί ένα βαρύ ψυχοτραυματικό παράγοντα που μπορεί να πυροδοτήσει την εμφάνιση μιας νόσου. Πολλές φορές, οι αντιδράσεις προσαρμογής σε τραυματικούς παράγοντες δίνουν μια εικόνα ψυχοπαθολογίας που μπορεί να μοιάζει με άγχος, αλλά πρόκειται για την προσπάθεια που κάνει ο άνθρωπος να αντιμετωπίσει μια νέα κατάσταση. Αν κάποιος είναι θλιμμένος ή έχει άγχος, αυτό δε σημαίνει απαραίτητα ότι έχει κατάθλιψη ή κάποια αγχώδη διαταραχή.

Είναι, επομένως, αξιέπαινη η δημιουργία θέσεως Υφυπουργού για θέματα Ψυχικής Υγείας που αποφάσισε ο Πρωθυπουργός στον πρόσφατο ανασχηματισμό. Στη θέση αυτή επελέγη μια νέα και δυναμική γυναίκα, δικηγόρος στο επάγγελμα. Βέβαια, μια νέα θέση υφυπουργού δεν αρκεί για να αντιμετωπιστούν οι μείζονες προκλήσεις. Εκκρεμούν κρίσιμα ζητήματα: τι ύψος πρόσθετων πόρων θα διατεθούν και ποιες μεταρρυθμίσεις θα προωθηθούν στην ψυχική υγεία, πώς θα γίνει η συνολική εκτίμηση της επάρκειας των υπαρχουσών δομών, εάν υπάρχει κάλυψη των νέων μεγάλων αναγκών, η γεωγραφική κατανομή των δομών και η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Θεωρούμε, ωστόσο, ότι προτεραιότητα θα έπρεπε να δοθεί σε δύο-σχετικά παραγκωνισμένους-τομείς:

1. Στην ψυχιατρική φροντίδα παιδιών και εφήβων, ιστορική ψυχιατρική μεταρρύθμιση και επισήμανση για το παρόν

2. Στο ταξίδι από το άσυλο στην κοινωνία

Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα έχει σοβαρά ελλείμματα. Ακόμα και σήμερα, το όλο ενδοψυχιατρικό σύστημα, τα  ψυχιατρικά τμήματα στα γενικά νοσοκομεία και στις δομές που έχουν ιδρυθεί (Δρομοκαϊτειο, Δαφνί, Ψυχιατρικό Θεσσαλονίκης), δε λειτουργεί συντονισμένα, συνεκτικά μεταξύ των φορέων, σε συνεργασία με τις κοινοτικές υπηρεσίες. Είναι ένα σύστημα που δε λειτουργεί σύμφωνα με τις ανάγκες του πληθυσμού, δεν υπάρχει ισότιμη ανάπτυξη σε διάφορες περιοχές, παρουσιάζονται σημαντικά προβλήματα ηγεσίας (ποιος παίρνει αποφάσεις), έλλειμμα εκπαίδευσης, σοβαρότατα κενά στη φροντίδα ομάδων-παιδιά, έφηβοι, άτομα τρίτης ηλικίας που είναι η πλέον αδικημένη ομάδα-. Δεν υπάρχουν μηχανισμοί διασφάλισης και αξιολόγησης αυτού που γίνεται, λίγες έρευνες έχουν γίνει και τέλος υπάρχουν σοβαρά προβλήματα παραβιάσεως των βασικών δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών.

Ένας εξ αυτών είναι ο τεράστιος αριθμός των νοσηλειών, εκ των οποίων το 70% γίνεται καταναγκαστικά.

Αυτό είναι το στίγμα για την Ελληνική κοινωνία και μας δίνει το αρνητικό ρεκόρ της Ευρώπης. Στην Ελλάδα, οι ψυχίατροι που έχουν εγγενή μα και επιστημονικό σεβασμό στην επιστήμη τους και στους ψυχικά ασθενείς, είναι λίγοι γι’ αυτό και ο τομέας αυτός βρίσκεται ακόμη σε βήμα μετέωρο: εν δυνάμει εξελικτικός, μα εγκλωβισμένος σε γρανάζια της χώρας μας. Πολιτικά, κοινωνικά, συνεργατικά.

Δρ. Πλατής Αναστάσιος

Επιστημονικά υπεύθυνος εταιρείας

ΠΑΝΑΚΕΙΑ