ΤΖΩΡΤΖ ΠΟΛΚ

Μια ανεξιχνίαστη δολοφονία

Εβδομήντα χρόνια πέρασαν από την ανεξιχνίαστη δολοφονία του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζώρτζ Πόλκ στην Θεσσαλονίκη. Ο δημοσιογράφος με την αιχμηρή πένα που έψαχνε πάντα την αλήθεια, όποια κι αν ήταν, ήρθε στην Ελλάδα το 1947, γνώρισε την Ελληνίδα αεροσυνοδό Θεοδώρα(Ρέα) Κοκκώνη και την παντρεύτηκε. Δημοσίευσε μια σειρά άρθρων με αναφορές για λαθροχειρίες πολιτικών, συνεργασία Χωροφυλακής, Αμερικανών και μαυραγοριτών, με αποτέλεσμα να τον αντιμετωπίζουν σαν αγκάθι, να μην είναι αρεστός.

Τον Μάιο 1948 πήγε στη Θεσσαλονίκη με σκοπό να καταφέρει να πάρει συνέντευξη από τον Μάρκο Βαφειάδη. Το βράδυ της 8ης Μαΐου έφυγε από το ξενοδοχείο ΑΣΤΟΡΙΑ όπου έμενε και από τότε τα ίχνη του χάθηκαν. Στις 10 Μαΐου οι υπάλληλοι του ξενοδοχείου ανέφεραν στην αστυνομία την εξαφάνισή του, την επομένη παραδόθηκε στην Υπηρεσία Αλλοδαπών μια επιστολή χωρίς γραμματόσημο, με την ταυτότητα του Πόλκ, στις 12 Μαΐου έφτασε η σύζυγός του από την Αθήνα και πήγε στην αστυνομία να δηλώσει την εξαφάνιση του Πόλκ.

Το πτώμα του (δεμένο χειροπόδαρα, με μια σφαίρα στο πίσω μέρος του κεφαλιού και με τα μάτια φαγωμένα) βρέθηκε στον όρμο της Θεσσαλονίκης το πρωί της 16ης Μαΐου, από τον ψαρά Λάμπρο Αντώναρο. Στην ουσία κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να βρει τον ή τους ενόχους∙ ήταν αρκετό να δείξουν ότι ο Δημοκρατικός Στρατός και οι οπαδοί του ήταν δολοφόνοι.

Ήταν ο τρίτος χρόνος του εμφύλιου σπαραγμού μας και στις μεγάλες πόλεις οι στρατιωτικές επιχειρήσεις δεν έδειχναν ακόμη τον νικητή της τρομακτικής αντιπαράθεσης, το παρακράτος βρισκόταν παντού. Από την προηγούμενη χρονιά εξαγγέλθηκε το Δόγμα Τρούμαν και η Αμερική άρχισε να στέλνει βοήθεια στον τόπο μας. Στα βουνά της Δυτικής Μακεδονίας κυριαρχούσε ο Δημοκρατικός Στρατός, αρχηγός του οποίου ήταν ο Μάρκος Βαφειάδης. Τον Φεβρουάριο 1948 η Θεσσαλονίκη κανονιοβολήθηκε από τους αντάρτες, την Πρωτομαγιά δολοφονήθηκε ο Υπουργός Δικαιοσύνης Χρήστος Λαδάς και ακολούθησαν ομαδικές εκτελέσεις μελών και οπαδών του ΚΚΕ. Η Ευρώπη μάζευε τις πληγές της, ενώ η Αμερική ήταν η μόνη πηγή βοήθειας και δύναμης παγκόσμια. Η αντικομμουνιστική πολιτική οδηγούσε στον Ψυχρό Πόλεμο και η Ελλάδα συμμετείχε σ’ αυτήν την πολιτική.

Τρεις θεωρίες υπάρχουν για την ταυτότητα του αόρατου δολοφόνου, τρεις θεωρίες καθόλου πειστικές.

-Η πρώτη είναι εκείνη στην οποία κατέληξε το δικαστήριο της Θεσσαλονίκης, δηλαδή, δολοφόνος ήταν ο Αδάμ Μουζενίδης με τη συνέργεια των Βαγγέλη Βασβανά και του τοπικού δημοσιογράφου Γρηγόρη Στακτόπουλου. Ο λόγος: να δείξουν ότι το καθεστώς που υποστήριζαν οι Αμερικανοί στην Ελλάδα ήταν εγκληματικό. Όμως, και οι δύο κομμουνιστές «δολοφόνοι» δεν βρίσκονταν στη Θεσσαλονίκη την ημέρα της δολοφονίας…

Επιπλέον, μια επιστολή που φερόταν να την έχει γράψει ο Πόλκ και που χρησιμοποιήθηκε από το δικαστήριο ως πειστήριο ότι ο δολοφονημένος είχε ορίσει συνάντηση με τον Μάρκο Βαφειάδη αποδείχτηκε πλαστή από το FBI. Ούτε η υπογραφή ήταν του Πόλκ ούτε η γραφομηχανή.

-Η δεύτερη θεωρία «δείχνει» για δολοφόνους τους Άγγλους. Αυτή η θεωρία δεν έγινε πολύ γνωστή στην Ελλάδα, αλλά απασχόλησε υπερβολικά την Ουάσιγκτον. Ξεκίνησε από το γεγονός ότι κυρίως ο δημοσιογράφος Κώστας Χατζηαργύρης, ανταποκριτής του «Christian Science Monitor» στη Μέση Ανατολή, φίλος του ζεύγους Πόλκ και του πρωθυπουργού Θεμιστοκλή Σοφούλη είχε επαγγελματικές σχέσεις με Άγγλους. Οι Άγγλοι μπορούσαν να δολοφονήσουν τον Πόλκ, λόγω της τεράστιας δικτύωσής τους στην Ελλάδα, αν και είχαν παραδώσει τη σκυτάλη στους Αμερικανούς. Είχαν λόγο να το κάνουν; Είχαν, λένε οι υποστηρικτές της θεωρίας. Υπήρχαν κάποιοι Άγγλοι που δεν είχαν «χωνέψει» την ήττα, την επικράτηση των Αμερικανών και θέλησαν να τους εκδικηθούν, δείχνοντας ότι δεν ήταν σε θέση να προστατεύσουν τους δικούς τους ανθρώπους… Γελοίο; Ίσως για μας σήμερα, αλλά τότε, ο Χατζηαργύρης έφτασε στο σημείο να δηλώσει το όνομα του «δράστη» εγγράφως και επισήμως, επομένως οι Αρχές δεν μπορούσαν να αγνοήσουν το σενάριο. Στο στόχαστρο βρέθηκε ο Ράντολ Κόεϊτ, ένας πράκτορας της Ιντέλιτζενς Σέρβις στη Βόρειο Ελλάδα, επειδή δέκα μέρες μετά την δολοφονία του Πόλκ μετατέθηκε στη Νορβηγία. Οι ανακρίσεις δεν κατέληξαν πουθενά, αλλά ο θόρυβος και οι ανάλογες εντυπώσεις είχαν προξενηθεί.

– Η τρίτη θεωρία υποστηρίζει ότι ο Πόλκ δολοφονήθηκε από παρακρατικούς, μετά από εντολή «άνωθεν» για να επιρριφθούν οι ευθύνες στους κομμουνιστές και να βρεθούν οι τελευταίοι στο μάτι του κυκλώνα της γενικής κατακραυγής. Αυτή η θεωρία έγινε περισσότερο πιστευτή στην ματωμένη Ελλάδα του 1948. Το θέμα είναι αν ο Δημοκρατικός Στρατός το τόλμησε, γνωρίζοντας ότι μετά από λίγες ημέρες το ζεύγος Πόλκ θα έφευγε από την Ελλάδα- ήταν γνωστή η αγορά των εισιτηρίων τους.

Πριν μερικά χρόνια, ο Φοίβος Οικονομίδης «αποκάλυψε» ότι δολοφόνος του Πόλκ ήταν ο Αμερικανός, τότε Στρατιωτικός Ακόλουθος των ΗΠΑ στην Ελλάδα, συνταγματάρχης Χάρβεϊ Σμιθ, επειδή συνταξίδευσε με τον Πόλκ στη Θεσσαλονίκη, έμεινε στο ίδιο ξενοδοχείο και τα δωμάτιά τους είχαν ενδιάμεση πόρτα. Ο λόγος της δολοφονίας-κατά τον Οικονομίδη- ήταν η ματαίωση της συνέντευξης με τον Μάρκο, ώστε να μην ακουστεί στο αμερικανικό CBS μια πιθανή δήλωση του αριστερού καπετάνιου για «ειρήνη και συμφιλίωση».

Αποκαλύφθηκε ότι εκείνον τον καιρό υπήρχε πράγματι ένας υπολοχαγός, ονόματι Τζέημς Σμιθ που ίσως συναντήθηκε με τον Πόλκ, αλλά δεν είχε καμία σχέση με την πολιτική. Ο φερόμενος ως ύποπτος Χάρβεϊ Σμιθ δεν συνάντησε ποτέ τον Πόλκ στη Θεσσαλονίκη.

Το μυστήριο παραμένει. Ο δολοφόνος δεν εντοπίστηκε, δεν τιμωρήθηκε. Η Θεοδώρα Πόλκ δεν έζησε δίπλα στον έρωτα της ζωής της, αλλά κοιτώντας τη φωτογραφία του ως τον θάνατό της.

Δήμητρα Παπαναστασοπούλου

Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the view of the author

iPorta.gr