Aγάπη δεν είναι εύκολη. Το Πάσχα, για την παράδοση μας, είναι ένα ορόσημο αγάπης και θυσίας. Κι η αγάπη είναι ένα ζητούμενο και για τους Χριστιανούς και για τους άθεους και για τους ανεξίθρησκους. Είναι ένα ζητούμενο και για όλες τις θρησκείες. Η αγάπη δεν είναι όμως μια απλή υπόθεση. Τις περισσότερες φορές την προσφέρουμε προσδοκώντας συναισθηματικά ανταλλάγματα κι όταν δεν τα λαβαίνουμε θυμώνουμε. Νομίζουμε ότι αδικηθήκαμε. Η αληθινή αγάπη όμως δε ζητάει κανενός είδους ανταπόδοση. Ούτε αναγνώριση, ούτε χειροκροτήματα. Η αληθινή αγάπη δεν είναι δώρο στον εγωισμό μας. Προσφέρεται χωρίς ιδιοτέλειες και απαιτήσεις. Γι’ αυτό και είναι δύσκολο να την συναντήσεις.

Η αντοχή της θρησκείας. Οι γνώσεις που μας χάρισαν οι επιστημονικές έρευνες μάς επιτρέπουν σήμερα να γνωρίζουμε καλύτερα τον κόσμο που μας περιβάλλει. Από την εποχή του Δαρβίνου κατανοήσαμε πώς προέκυψε το ανθρώπινο γένος και πώς εξελίχθηκε. Οι περισσότεροι πολίτες του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού έχουν ξεπεράσει τις θρησκευτικές προκαταλήψεις. Και οι ιστορίες που αφηγούνται τα ιερά βιβλία, για τους πολλούς, θεωρούνται γοητευτικά παραμύθια. Παρ’ όλη αυτή τη πνευματική πρόοδο η θρησκεία αντέχει ακόμα. Κι ανάμεσα μας κυκλοφορούν πολλοί συμπολίτες μας που πιστεύουν ακράδαντα στις άγιες γραφές. Αλλά συχνά αντιμετωπίζονται υποτιμητικά από τους εκπροσώπους της γνώσης και της λογικής, οι οποίοι θεωρούν τις θρησκείες ξεπερασμένες και σκοταδιστικές. Είναι πολλοί εκείνοι που θέλουν να επιβάλουν την αθεΐα τους, θεωρώντας τους θρήσκους δεύτερης διαλογής πολίτες. Παρ’ όλη τη γνώση και τη λογική που διαθέτουν, τους είναι δύσκολο να αντιληφθούν γιατί η θρησκεία έχει επιδείξει τόση αντοχή μέσα στους αιώνες. Τους είναι δύσκολο να αποδεχθούν ότι παρ’ όλα τα επιτεύγματα των επιστημών, οι μεταφυσικές ανησυχίες είναι ακόμα διαδομένες, ισχυρές και πειστικές.

Πίσω από την κουρτίνα του λαϊκισμού. Ο «λαϊκισμός» είναι ένας νεολογισμός που περιλαμβάνει, για μας τους προηγμένους, όλα όσα απορρίπτουμε. Όσοι επικαλούνται τη δημοκρατική τους αξιοπιστία στοιβάζουν στον λαϊκισμό όλους τους κινδύνους του δημοκρατικού πολιτεύματος. Με αυτή τη νοοτροπία, ένας καθόλα δημοκρατικός πολιτικός σχολίασε το εκλογικό αποτέλεσμα στην Ιταλία ως εξής: «Δυστυχώς το πάθημα της Ελλάδας και της Αγγλίας με το brexit δεν φάνηκε να παραδειγματίζουν τους ιταλούς πολίτες». Το σχόλιο αυτό επικρίνει τις εκλογικές επιλογές των γειτόνων μας, χωρίς να κάνει καμιά προσπάθεια να τις καταλάβει. Οι επαΐοντες δημοκράτες έχουν συνηθίσει να υποτιμούν και να οικτίρουν  όλους όσους δεν εντάσσονται στην πολιτική ορθότητα. Στην πραγματικότητα όμως το πρόβλημα το έχουν οι ίδιοι.  Προφανώς κάτι κάνουν λάθος και δεν μπορούν να πείσουν για τη πολιτική τους ορθότητα. Προφανώς δεν αρκεί να νομίζεις ότι οι απόψεις σου είναι δίκαιες και ορθές. Πρέπει να πείθεις και τους άλλους γι’ αυτό. Δεν αρκεί να διατυμπανίζεις ότι ξέρεις. Πρέπει να δώσεις να καταλάβουν και σ’ αυτούς που δεν ξέρουν. Κι αν δεν το καταφέρνεις είναι δικό σου έλλειμμα κι όχι των άλλων.

Οι καρέκλες της εξουσίας. Η εξουσία έχει πολλές μορφές. Εξουσία ασκεί ένας που διευθύνει μια μεγάλη επιχείρηση, αλλά εξουσία μπορεί κάποιος να ασκεί και στην παρέα του. Σε όλους σχεδόν τους θύλακες της κοινωνικής ζωής θα βρούμε τη κορυφή της ιεραρχίας. Εκεί όπου ασκείται εξουσία. Στις δημοκρατικές χώρες η πολιτική εξουσία ασκείται από όποιον κερδίζει τις εκλογές. Υπάρχει κάποιο κόμμα που να έχει τη δυνατότητα να κερδίσει την εξουσία και να αδιαφορεί; Υπάρχει κάποιο κόμμα που όταν κερδίζει την εξουσία να ονειρεύεται πότε θα τη χάσει; Κι ενώ όλα αυτά είναι αυτονόητα υπάρχουν πολλοί που κατηγορούν τη κυβέρνηση ότι έχει έρωτα με τις καρέκλες της εξουσίας. Υπονοώντας ότι όλες οι προηγούμενες σνόμπαραν την εξουσία που τους είχε δώσει το εκλογικό αποτέλεσμα. Την κυβέρνηση μπορείς να την κατηγορήσεις για ανικανότητα, για αναποτελεσματικότητα, για λάθος ιδέες και επιλογές, αλλά να την κατηγορείς γιατί δεν παραδίδει την εξουσία είναι απολύτως παράλογο. Και πάνω απ’ όλα υποκριτικό.

Η Ιστορία δεν ασχολείται με τη δικαιοσύνη. Όταν γίνονται πόλεμοι σκοτώνονται άνθρωποι. Φυσικά αυτό δεν είναι ούτε δίκαιο, ούτε ηθικό. Αλλά πόλεμοι γίνονται και άνθρωποι σκοτώνονται. Οι άνθρωποι βιώνουν την επικαιρότητα τους. Μέσα από το φακό της επικαιρότητας κοιτούν το παρελθόν και το μέλλον. Οι άνθρωποι μπορούν να κρίνουν, να επικροτούν ή να απορρίπτουν. Να θυμώνουν ή να εξανίστανται, να επιθυμούν, να προσδοκούν, να απαιτούν. Να θυμούνται και να ξεχνούν ανάλογα με τις περιστάσεις. Η Ιστορία όμως δεν τους δίνει και μεγάλη σημασία. Η Ιστορία δεν λύνει θέματα επικαιρότητας, ούτε ακολουθεί τις συναισθηματικές μας παρορμήσεις, ούτε είναι πολιτικά ορθή.

Η δημοκρατία δεν εξάγεται. Τις τελευταίες δεκαετίες ο εθισμός στη δημοκρατία και στα δικαιώματα έχει διαστρεβλώσει και τον τρόπο σκέψης στις δυτικές κοινωνίες. Απολαμβάνοντας τη γνώση, την ευμάρεια και τις ελευθερίες ο δυτικός πολίτης δεν πήρε χαμπάρι ότι στην προηγμένη σκέψη του έχει επικαθίσει το μικρόβιο της αλαζονείας. Έτσι συγκρίνει μόνιμα τις δικές του κατακτήσεις με ότι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο. Θεωρεί, λανθασμένα, ότι όλες οι χώρες του κόσμου θα πρέπει να εφαρμόζουν την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, όπως ακριβώς το έχει καταφέρει ο ίδιος. Σνομπάρει, κατηγορεί και λοιδορεί άλλες χώρες για ανελευθερία, στρεβλή απονομή δικαιοσύνης, περιορισμένα δικαιώματα και αντιδημοκρατικές μεθοδεύσεις. Και ξεχνάει ότι ο δυτικός κόσμος κατάφερε να φτάσει στο σημερινό προηγμένο επίπεδο ειρήνης και συνεννόησης μετά από αιώνες πολέμων, σκοταδισμού και με εκατόμβες νεκρών. Δυστυχώς η δημοκρατία δεν εξάγεται, ούτε επιβάλλεται. Η δημοκρατία προκύπτει από μια επίπονη και πολύχρονη διαδικασία χωρίς τέλος. Η δημοκρατία δεν είναι μονάχα ένα πολίτευμα. Πάνω απ’ όλα είναι ένας τρόπος σκέψης. Η Δύση έσπασε τα μούτρα της υποστηρίζοντας την αραβική άνοιξη, αλλά ακόμα δεν έχει καταλάβει τι ακριβώς συνέβη. Και δυστυχώς η Δύση συνεχίζει να μιλάει για τσάρους, σουλτάνους και δικτάτορες, χωρίς επίγνωση και με περίσσευμα αλαζονείας.

Η ισχύς και το ΑΕΠ. Στη χώρα μας ο Ερντογάν θεωρείται άξιος περιφρόνησης, θεωρείται  δικτάτορας, αποκαλείται σουλτάνος και από πολλούς αξιολογείται ακόμα και ως παράφρων. Θεωρούμε οπισθοδρομικούς τους γείτονες, συγκρίνοντας το δικό τους πολιτικό τοπίο με το δικό μας δημοκρατικό πολίτευμα. Καταγράφουμε τα βάσανα των Κούρδων και τις διώξεις όσων υψώνουν το ανάστημα τους απέναντι στον Ερντογάν. Σωστά και δίκαια όλα αυτά, με ηθικό πρόσημο και πολιτικώς ορθά. Ας ρίξουμε όμως μια ματιά και στη πραγματικότητα. Ο Ερντογάν έγινε πρωθυπουργός το 2003, σε εποχή που η Τουρκία είχε πάρει δάνειο από το ΔΝΤ, ευρισκόμενη σε οικονομική κατάρρευση. Από τότε η Τουρκία με σημαντικές και δύσκολες μεταρρυθμίσεις πέτυχε ραγδαία οικονομική ανάπτυξη. Αύξησε εντυπωσιακά το ΑΕΠ και δημιούργησε σημαντικά έργα υποδομής. Η οικονομική ισχύς και το υψηλό ΑΕΠ προσέδωσαν στη χώρα μια μεγαλύτερη αυτοδυναμία και αυτοτέλεια. Κέρδισε τον σεβασμό λόγω οικονομική ισχύος κι όχι λόγω δημοκρατικών επιτευγμάτων. Έτσι απέκτησε περισσότερες επιλογές και είναι σε θέση να διαλέγει συμμάχους. Εμείς όμως επιμένουμε να εκτιμούμε τις καταστάσεις μονομερώς. Βλέπουμε μια χώρα όπου δεν εφαρμόζονται τα δυτικά πρότυπα της δημοκρατίας και δεν βλέπουμε μια χώρα που ξεκόλλησε από την οικονομική οπισθοδρόμηση κι απέκτησε ισχύ και ανεξαρτησία. Και είναι πολλοί από μας που βλέπουν μια χώρα στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Και αγωνιούν για πιθανές σπασμωδικές ενέργειες από την πλευρά της. Μόνο που η Τουρκία αντίθετα μ’ εμάς έχει μια συγκροτημένη και καλά σχεδιασμένη εξωτερική πολιτική. Στην ατζέντα της δεν περιλαμβάνει απόβαση στο Φαρμακονήσι ή το Καστελόριζο. Και οι εθνικιστικές της κορώνες είναι συνήθως απαντήσεις στον δικό μας ερασιτεχνικό εθνικισμό.

Αναρχικοί του γλυκού νερού. Κάποτε ο αναρχισμός ήταν μια κοσμοθεωρία. Κάποτε οι αναρχικοί έδιναν μάχη για ένα όραμα. Μετά ήρθε η Ιστορία να τους διαψεύσει και να αποδείξει ότι όλα ήταν μια ουτοπία. Έτσι η αναρχία σαν κίνημα ξεχάστηκε και χωνεύτηκε μέσα στις κοινωνίες. Σήμερα αναρχικό μπορεί να αποκαλούμε αυτόν που δεν χωράει στους κανόνες. Που ακολουθεί τον δικό του δρόμο και συχνά μπορεί να μας εκπλήσσει. Υπάρχουν όμως και οι μπαχαλάκηδες, οι δήθεν αναρχικοί. Οι μπαχαλάκηδες είναι ένα φαινόμενο αποκλειστικά εγχώριο. Φαντασιώνονται εξεγέρσεις, αλλά συνήθως μουτζουρώνουν αγάλματα ή σπάνε βιτρίνες. Αντιπαρατίθενται εκ του ασφαλούς και προστατευμένοι με την αστυνομία. Ρίχνουν μολότοφ και τους ρίχνουν δακρυγόνα. Ένα παιχνίδι που τους διασκεδάζει και τρέφει την υποτιθέμενη αγωνιστικότητα τους. Παίζοντας και διασκεδάζοντας πείθουν τον εαυτό τους ότι συγκρούονται με το κράτος. Πρόκειται δηλαδή για αναρχικούς του γλυκού νερού που κάνουν ζημιές μόνο εκεί που τους παίρνει. Το κράτος από την άλλη μεριά γίνεται αρωγός στο παιχνίδι τους ξοδεύοντας το στοκ από δακρυγόνα που διαθέτει.

Ιδεολογίες, ικανότητες και δυσλειτουργίες. Στη χώρα μας είμαστε αρκετά μπερδεμένοι και δεν φαίνεται να ξέρουμε τι θέλουμε. Θεωρούμε ότι διεφθαρμένα συμφέροντα μας σέρνουν απ’ το μανίκι και ότι μόνο μια άσπιλη ιδεολογία θα μας σώσει. Κι ελάχιστη σημασία δίνουμε σε ό,τι δεν λειτουργεί και δυσκολεύει την καθημερινότητα μας. Ας πάρουμε ένα παράδειγμα. Θέλουμε επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης; Ναι τη θέλουμε. Το πέτυχε κανείς; Όχι δεν το πέτυχε. Δεν το πέτυχε γιατί κάποια μεγάλα και μυστικά συμφέροντα τον εμπόδισαν; Όχι γιατί σ’ αυτή τη περίπτωση τα συμφέροντα δεν έπαιξαν κανένα ρόλο. Και κανείς δεν έφερε εμπόδια σ’ αυτή την επιθυμία. Μήπως η επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης είναι ιδεολογικό θέμα; Όχι γιατί όλοι το θέλουν, ανεξάρτητα από ποια ιδεολογία επικαλούνται. Γιατί κανείς δεν το πέτυχε; Εδώ η απάντηση είναι απλή: Γιατί κανείς δεν είχε την ικανότητα να το πετύχει. Ή ακόμα χειρότερα γιατί κανείς δεν βρήκε το χρόνο για να μελετήσει το θέμα και να δώσει τη λύση. Γιατί όλοι είναι πολύ απασχολημένοι με την πολιτική και τις ιδεολογίες. Σ’ αυτή τη χώρα εξακολουθούμε να θαυμάζουμε τα μεγάλα λόγια και τις αναπτυξιακές φανφάρες και ελάχιστα ασχολούμαστε στο να διορθώσουμε απλές και καθημερινές δυσλειτουργίες.

Οι αγορές και τα νταούλια. Πλησιάζει η ώρα που θα βγούμε από τα μνημόνια. Πλησιάζει η ώρα που θα βγούμε στις αγορές. Πλησιάζει η ώρα που θα ηχήσουν τα νταούλια. Μένει να δούμε αν εμείς θα χτυπάμε τα νταούλια και θα χορεύουν οι αγορές ή αν οι αγορές θα κτυπάνε τα νταούλια και θα χορεύουμε εμείς.

ΥΓ. Στην αρχή της σχολικής χρονιάς, στο Κολλέγιο Αθηνών, έδιναν το τετράδιο σημειώσεων και μελέτης. Στο οπισθόφυλλο είχε ένα σχόλιο: «Αυτή η επιστολή είναι πιο μακροσκελής απ’ ό,τι έπρεπε, γιατί δεν είχα το χρόνο να την κάνω συντομότερη»

Γιάννης Καραχισαρίδης

Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr