Ο Γιάννης Πανούσης είναι Καθηγητής Εγκληματολογίας του Παν/μιου Αθηνών

Τα παιδιά των άλλων;

-από την κουκούλα στο έγκλημα-

Αμύνομαι με τα ποιήματα

για τη χαμένη αθωότητα του κόσμου

Σπ.Ζαχαράτος, Ανασκαφές

Επειδή εσχάτως πληθαίνουν οι αντικοινωνικές/παραβατικές/εγκληματικές πράξεις που τελούν ανήλικοι , ίσως θα ήταν χρήσιμο να υπενθυμίσουμε ορισμένα δεδομένα.

Ο κόσμος δεν γίνεται αντιληπτός «ως ουδέτερος» και η επιθετικότητα των νέων είναι ένας τρόπος να γνωρίσουνε αυτόν τον κόσμο.

Το πρόβλημα συχνά μετατίθεται από την επιθετικότητα ως ιδιότητα του υποκειμένου στο αντικείμενο εναντίον του οποίου στρέφεται. Επίθεση εναντίον ποίου; Πώς; Και βέβαια: Γιατί;

Η πρώτη «γνωριμία» του νεαρού ατόμου με την επιθετικότητα και τη βία γίνεται στα ομαδικά παιχνίδια και τους καβγάδες .

Η ψυχικά αδιαμόρφωτη αίσθηση της νίκης – στην οποία το στοιχείο της «πρόκλησης» από τον άλλο παίζει το ρόλο της τεχνικής ηθικής ουδετεροποίησης  – επηρεάζεται, αρνητικά ή θετικά, ανάλογα με τις αντιδράσεις των φίλων του, των  συγγενών του κλπ.

Πρωταρχική, όμως, σημασία αποκτά η αυτο-επιβεβαίωσή του, δηλαδή ότι πλέον «μπορεί» – όταν βέβαια το θελήσει . Αυτή η απόδειξη του «μπορώ» συνιστά για το νεαρό μια γέφυρα μετάβασης στον ανδρισμό, όπου η επιθετική συμπεριφορά, ο θαυμασμός ή ο φόβος των άλλων, αποτελούν τυπικά χαρακτηριστικά.

Από την παιδική αθωότητα στην «πεισματάρικη» απειθαρχία το πέρασμα γίνεται μέσω της σύγκρουσης των «πολλών κόσμων» και φυσικοποιείται μέσω της βίας.

Η απότομη είσοδος στον κόσμο των ενηλίκων καθιστά και τα παιδιά ύποπτα «θηριοποίησης» και επιθετικής, απείθαρχης ή και παραβατικής αντισυμβατικότητας.

Από την πρώιμη φρονιμάδα στην όψιμη γενικευμένη οργή διανύεται χρόνος ικανός για ωρίμανση, στον οποίο η ευθύνη των ενηλίκων (ιδίως των γονιών) είναι κρίσιμη.

Το ψυχικό κενό γεννάει το κενό των μη-τύψεων για οποιαδήποτε παρέκκλιση.

Αντιστροφή της στιγματιστικής διαδικασίας, της ενοχής και του κοινωνικού ρατσισμού. Η τσακισμένη παιδική ηλικία ως αναγκαίο κακό της κάθε καθοδήγησης, κακοποίησης ή εκμετάλλευσης, ταπεινώνεται αλλά και αντεκδικείται.

Είτε το θέλουμε είτε όχι, τα παιδιά που ασκούν βία είναι τα δικά μας παιδιά και δεν έχουν γεννηθεί από τέρατα , ούτε έχουν προσγειωθεί στη χώρα μας από άλλον πλανήτη. Για κάθε έγκλημα νέου ανθρώπου ευθύνεται τουλάχιστον ένας ενήλικας και ένας θεσμός, οι οποίοι δεν έκαναν σωστά τη δουλειά τους. Σε κάθε έγκλημα νέου ανθρώπου πρέπει να αναζητήσουμε το συμβολισμό, την πάλη για αναγνώριση, για προσωπικό στίγμα, για ζωτικό χώρο και όχι να τον δακτυλοδείχνουμε ως μαφιόζο της γειτονιάς ή βαποράκι της πρέζας. Οι νέοι (ανα)ζητούν μια θέση στον ήλιο. Και το επιχειρούν ακόμα και με τη βία. Η αντεστραμμένη και διαψευσμένη αγάπη που έγινε μίσος είχε όνομα και διεύθυνση που ανήκε σε ενηλίκους (γονείς, δασκάλους, πολιτικούς) και έχει και ένα θύμα-δράστη που την κουβαλάει ως σταυρό στις φυλακές και στους τεχνητούς παραδείσους.

Η υποκουλτούρα της νεανικής βίας καλλιεργείται μέσα στα θερμοκήπια της άνομης κοινωνίας των ενηλίκων.

Μολονότι η ωρίμανση των νέων είναι άτακτη , κακώς[ κι εκ του πονηρού;],ταυτίζεται  με  την επικινδυνότητα ή την ηθική χαλαρότητα ώστε να νομιμοποιούνται μέτρα μηδενικής ανοχής.

Δεν ευθύνεται μόνον η εικόνα (ΜΜΕ) για την πραγματικότητα. Εμείς δια-μορφώνουμε τους όρους διαβίωσης/επιβίωσης των παιδιών μας.

Και έχω την εντύπωση ότι η  ευαισθησία/ενσυναίσθησή μας οφείλει ν’ αντιλαμβάνεται καλύτερα και σε μεγαλύτερο βαθμό το φαινόμενο από ό,τι οι επιστήμονες και οι πολιτικοί.

ΥΓ.: “Ποιός θα μας πάρει απ’το χέρι

          Να σκαρφαλώσουμε ψηλά

         Να ονειρευτούμε;’’ [Θ.Βοριάς, Το τρύπιο ταβάνι]

DELIVERY  2241003600  8:00-16:00 & 19:00-22:00

Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr