Ο  Άγγελος Κουτσούκης είναι Ραδιοφωνικός Παραγωγός και Δημοσιογράφος.

“Τα γράμματα στην Πάολα” του Γιώργου Θ.Μαυρογορδάτου έχουν σαν υπότιτλο “Τί μας λένε για τον Κωνσταντίνο Α’ “.

Και αυτό ακριβώς είναι. Μέσα από την ερωτική αλληλογραφία του Κωνσταντίνου Α’ , ο συγγραφέας προσπαθεί να βγάλει κάποια συμπεράσματα σχετικά με την προσωπικότητα του ανθρώπου που, μαζί με τον Ελευθέριο Βενιζέλο χαρακτήρισαν μια πολύ κρίσιμη εποχή της Ελληνικής ιστορίας.

Όπως γράφει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου ο συγγραφέας ”Γιατί να ασχοληθεί κανείς με τα γράμματα του βασιλέα Κωνσταντίνου Α’ προς την Ιταλίδα ερωμένη του Πάολα; Υπάρχουν ερωτικές επιστολές που περιέχουν πολύτιμες πληροφορίες γενικότερης σημασίας, πέρα από τα ερωτόλογα, τις αναπολήσεις, τις φαντασιώσεις ή άλλες ”γαργαλιστικές” αλλά ριζικά ιδιωτικές λεπτομέρειες. Τέτοιες είναι και οι επιστολές του Κωνσταντίνου προς την Πάολα. Μας λένε πολλά για την προσωπικότητα του Κωνσταντίνου από το ίδιο του το χέρι. Καμία άλλη πηγή δεν έχει τέτοια αμεσότητα, ούτε τόση αξιοπιστία. Γι΄αυτό άλλωστε τις έχουν χρησιμοποιήσει ως τεκμήρια-χωρίς να παραπέμπουν ως όφειλαν-ένας ακραιφνής μοναρχικός σαν τον Παναγιώτη Πιπινέλη και ένας αφοσιωμένος αυλικός σαν τον Κωνσταντίνο Λούρο. Έτσι βρέθηκαν αποσπάσματα τους ακόμη και στην επίσημη ιστοσελίδα της πρώην βασιλικής οικογένειας.

Ο σκοπός αυτού του βιβλίου είναι περιορισμένος και εστιασμένος: να δείξει κρίσιμα στοιχεία της προσωπικότητας του Κωνσταντίνου, όπως προκύπτουν από τα δικά του γράμματα. Ίσως έτσι φανεί και η αναντιστοιχία μεταξύ του πραγματικού προσώπου και του ειδώλου που λάτρεψε η μισή Ελλάδα. Το βιβλίο αυτό συμπληρώνει τα προηγούμενα δύο βιβλία μου για τον Εθνικό Διχασμό.Το ζητούμενο αυτό υπηρετεί και η εικονογράφηση με πολλές φωτογραφίες που είναι άγνωστες στο ευρύ κοινό”.

Το ευρύ κοινό αγνοεί επίσης και την ερωτική σχέση του Κωνσταντίνου με την Ιταλίδα ”κόμισσα”, που μόνο κόμισσα δεν ήταν. Όπως γράφει ο Γιώργος Θ.Μαυρογορδάτος, η Wanda Paola Lottero ήταν Ιταλίδα ηθοποιός,γεννημένη το 1881. Όπως φαίνεται, το 1909 έπαιζε στο θέατρο, στο Λονδίνο. Εκεί γνώρισε και παντρεύτηκε Γερμανό πρώην πρίγκιπα,που είχε εξαναγκαστεί να παραιτηθεί από τον τίτλο του λόγω ακραίας ασωτίας και είχε μείνει απλός κόμης Ostheim. Πέρασαν ύστερα μαζί σχεδόν δύο χρόνια στις ΗΠΑ, όπου τον συντηρούσε εκείνη μέχρι που ζήτησε και πήρε διαζύγιο το 1911. Ως τυπική τυχοδιώκτρια, συνέχισε στο εξής να παρουσιάζεται σαν ”κόμισσα”,αλλά και σαν ”πριγκίπισσα”,μολονότι δεν είχε κανένα τέτοιο δικαίωμα. Έτσι τη γνώρισε και ο Κωνσταντίνος, που ύστερα τη σύστηνε-π.χ. Στον γιο του Αλέξανδρο΄- ως ”κόμισσα”.

Κυκλοφορώντας στους αριστοκρατικούς κύκλους της Ευρώπης, η Πάολα φαίνεται ότι ζούσε και ταξίδευε πλουσιοπάροχα όχι πλέον από τις αμοιβές της ως ηθοποιός, αλλά αποσπώντας ποσά από τους θαυμαστές ή και εραστές της,με πρώτο και κύριο τον δούκα του Οπόρτο-μέλος της πρώην βασιλικής οικογένειας της Πορτογαλίας-, που ζήλευε φοβερά ο Κωνσταντίνος. Και από τον Κωνσταντίνο αποσπούσε χρήματα η Πάολα, μολονότι τα ποσά δεν μπορούν να υπολογιστούν. Άλλωστε, η ίδια ή άλλος έχει φροντίσει να λείπουν ή να μη διαβάζονται τα περισσότερα τμήματα των επιστολών του που αναφέρονται στα οικονομικά τους. Έτσι, μολονότι μουντζουρωμένες, στο γράμμα της 25.8.1912 διαβάζονται μερικές αράδες που αναφέρονται σε επιταγή που είχε δυσκολίες να εισπράξει η Πάολα”.

Αυτά είναι τα ιστορικά στοιχεία που αφορούν την σχέση του Κωνσταντίνου με την Πάολα.

Για την ίδια, ένας ακόμη τρόπος να εκμεταλλευτεί τον έρωτα του Κωνσταντίνου ήταν ήταν η αξιοποίηση των επιστολών του.Τον Νοέμβριο του 1923,η Πάολα φαίνεται ότι προανήγγειλε την έκδοση των ”απομνημονευμάτων” της στα αγγλικά, στα γαλλικά, στα ιταλικά και στα ελληνικά.

”Εν πάσει περιπτώσει” αναρωτιέται ο συγγραφέας” τι απέγιναν τα γράμματα του Κωνσταντίνου μετά τη γαλλική τους έκδοση; Πώς κατέληξαν στο Πολιτικό Αρχείο του γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών , όπου βρίσκονται σήμερα; Οι αρμόδιοι του αρχείου δηλώνουν άγνοια”.

Ο Γιώργος Θ.Μαυρογορδάτος στο βιβλίο του δεν ξαναδημοσιεύει τις επιστολές,αλλά αφού τις έχει μελετήσει βγάζει κάποια πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για τον Κωνσταντίνο Α΄. Που μας ενδιαφέρει ως θεσμικό πρόσωπο, αλλά και σαν ένα από τα δύο πρόσωπα που ήταν υπεύθυνα για τον Εθνικό Διχασμό των αρχών του 20ου αιώνα, που οδήγησε στην Μικρασιατική Καταστροφή.

Τα συμπεράσματα που βγάζει, βγαίνουν αβίαστα θα έλεγε κανείς, μέσα από την πένα του Κωνσταντίνου.  ”Πάντοτε ησθάνθην ότι θα ελάτρευα μίαν γυναίκα η οποία θα με διέτασσε, αλλά θα με διέτασσε με καλωσύνην,η οποία θα μου έδινε διαταγάς-εννοείται διαταγάς τας οποίας θα ηδυνάμην να εκτελέσω!”,γράφει ο τότε βασιλιάς της Ελλάδας.

Η μελέτη αυτών των επιστολών από τον συγγραφέα δείχνουν ένα διαφορετικό πρόσωπο του Κωνσταντίνου από το δημόσιο πρόσωπό του. Ο βασιλεύς στρατηλάτης προσπαθεί να μιμηθεί τον γυναικάδελφό του Γουλιέλμο που καυχιέται ότι έδιωξε τον Μπίσμαρκ.Το ίδιο κάνει και ο Κωνσταντίνος καυχόμενος ότι έδιωξε τον Βενιζέλο.

Για την Θεσσαλονίκη έγραψε: ”Το χειρότερο μειoνέκτημά της είναι η μεγάλη ποσότητα Εβραίων που βρίσκονται σε αυτήν, σχεδόν 80.000 λένε δεν νομίζω ότι υπάρχουν τόσοι σε καμία πόλη της Ευρώπης, πιθανόν ούτε αλλού”

Αν οι αντισημιτικές τάσεις του Κωνσταντίνου εκδηλώνονται ήπια και συμβατικά, δεν ισχύει το ίδιο για τον εκρηκτικό ρατσισμό του. Έχει αφορμή και στόχο τους Σενεγαλέζους,τα αφρικανικά αποικιακά στρατεύματα που χρησιμοποίησαν οι Γάλλοι και ως στρατόκατοχής στην Ελλάδα το 1915-17. Γράφει λοιπόν στις 10.2.1917:”Εδώ και τρεις μέρες, έχουμε κάμποσους Σενεγαλέζους νέγρους εδώ, άλλη μια ευγενική φροντίδα εκ μέρους της Αντάντ. Όταν βγαίνουν έξω, όλα τα χαμίνια στους δρόμου τους παίρνουν στο κατόπι. Θα μπορούσαν να τους είχαν στείλει σε κάποιο ζωολογικό κήπο. Αυτοί οι ατυχείς νέγροι υποφέρουν φοβερά από το κρύο και τα πρόσωπά τους γίνονται γκριζοπράσινα. Φαίνεται ότι νοιώθουν σαν να βρίσκονται στον Βόρειο Πόλο. Τι κάνει η Εταιρεία γιά την Πρόληψη της Σκληρότητας στα Ζώα;”

Αυτές ήταν οι απόψεις του Κωνσταντίνου για τους έγχρωμους και βέβαια η ανάγνωση του βιβλίου του Γιώργου Θ.Μαυρογορδάτου είναι απολαυστική. Και για όσους θεωρούν ότι όλα αυτά συνέβησαν πριν από τόσα πολλά χρόνια που δεν πρέπει να μας ενδιαφέρουν σήμερα, θυμίζω πως είναι Ιστορία. Και μάλιστα Ιστορία μιας εποχής που δεν φωτίστηκε ποτέ τόσο όσο θα έπρεπε.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.   

The article expresses the views of the author      

iPorta.gr