Ο Μάνος Στεφανίδης είναι Ιστορικός Τέχνης και  Καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ

” Άλλοι σκάβουν και βρίσκουν πετρέλαιο, εμείς ομορφιά. Αυτό πληρώνουμε αδέλφια”

Το άλλο, ελληνικό καλοκαίρι. Μακριά από τα μπιτσόμπαρα, τη δηθενιά και την “ανάπτυξη” δηλαδή το ξεπούλημα κάθε παραλίας, κάθε γραφικότητας…Την χυδαία παραβίαση όχι των νόμων αλλά της φυσικής ταξικής, της ομορφιάς που απορρέει από την απλότητα και το απέριττο των πραγμάτων. Πολυτελή αυτοκίνητα που φτάνουν ως την άμμο, πλάι στο νερό (!) αναιδής, ενοχλητική μουσική, πλαστικές ξαπλώστρες ως το κύμα, άνθρωποι που καταλαμβάνουν προκλητικά χωρίς να μεταλαμβάνουν, να απολαμβάνουν ή να καταλαβαίνουν το τοπίο. Που ασχημίζουν τον χώρο ασχημονώντας κατάφωρα αφού δεν τον προσεγγίζουν με ταπείνωση. Νεόπλουτοι, με νεόφτωχο ήθος, γέροι που νεάζουν, νέοι που γέρασαν προώρως, παλαιοημερολογίτες παντός καιρού, προκαταβολικά παλαιοηλίθιοι.

Η κατάντια του Αγίου Ρωμανού, στην Τήνο, η υποβάθμιση μέσω της “μυκονοποίησης” μιας ακρογιαλιάς ψαράδων, εδώ και τρία χρόνια, είναι το πιο χυδαίο παράδειγμα των όσων υποστηρίζω. Γενικότερα, άνθρωποι που ξεπουλάνε την ιδιαίτερη πατρίδα τους φιλοδοξώντας να κάνουν τα νησιά παράδεισους της αρπαχτής και του δήθεν…Του ισοπεδωτικού και του ισοπεδωμένου τουρισμού όπου όλα ισοφαρίζονται από το εύκολο κέρδος και το ευκολότερο ξέπλυμα. Και το λιμενικό τί κάνει; Καλά ευχαριστώ! Μόνο στην παραλία του Αγίου Φωκά έχουν επιτραπεί εννέα (9) μπιτσόμπαρα, μερικά των οποίων έχουν κανονικές καμινάδες μαγειρικής έτσι ώστε να μυρίζει τηγανίλα παντού. Όσο για τα λάδια της κουζίνας μην ρωτάτε που καταλήγουν. Τα μπαρ αυτά νοικιάζουν de facto τα …αρμυρίκια και σερβίρουν μέχρι cheeseburger ενώ έχουν άδεια μόνο για καφέδες και αναψυκτικά. Όσο για αποδείξεις… Αυτό είναι μια άλλη, πονεμένη ιστορία. Αφού στην Ελλάδα οι μισοί Έλληνες πρέπει να παρακολουθούν τους υπόλοιπους μισούς για να μην παρανομούν. Και τούμπαλιν!

Αντίθετα, το άλλο θέρος, το πραγματικά ελληνικό καλοκαίρι, βρίσκεται πιο κοντά σ’ εκείνη την ζώσα παράδοση, την θάλλουσα και αειθαλή, όπως την ήθελε ανέκαθεν ο Δεκαπενταύγουστος. Η μεγάλη γιορτή! Θάνατος μαζί και Ανάσταση, ο μέγας συμβολισμός. Η κοίμησις μιας πονεμένης γριούλας που θα ξυπνήσει μεταστάσα την άλλη στιγμή ως βασίλισσα του απείρου χάους! Να τι σημαίνει η γιορτή της Παναγίας. Υποταγή στη ανθρώπινη μοίρα, τον θάνατο και Μετάστασις επί πτερύγων Αγγέλων όσων πόνεσαν από βαθιάν αγάπη. Τότε ακριβώς που το καλοκαίρι προετοιμάζεται για την θριαμβική του έξοδο. Τέλος εποχής. Με την Πανσέληνο να σημαίνει θριαμβικά τα ορατά και τα αόρατα.

Εδώ, στο χωριό Σγαλάδος της Τήνου, ενώ σουρουπώνει, ο Δημήτρης Πλυτάς υποστέλλει τη σημαία στο εκκλησάκι Ρόδον το Αμάραντον λίγο μετά τη Παράκληση. Βραδιάζει αργά με ανείπωτη γλύκα στους γύρω ρόδινους λόφους. Ρόδινα σύννεφα, ροδώνες του απείρου, πένθος και χαρμολύπη … σαν η δύση να θέλει να ζητήσει συγγνώμη για τη φλόγα της…αυτό το παράξενο, αλλοιώτικο καλοκαίρι. Λίγο πριν την άμωμο κοίμηση της Θεοτόκου. Άμωμη όπως και όταν συνέλαβε.

“… Από των πολλών μας αμαρτιών ασθενεί το σώμα, ασθενεί μάς και η ψυχή…”

Βγήκε ήδη στην άκρη του Γαλάζιου το κόκκινο αστέρι. Η Αφροδίτη. Ίχνος πυρκαγιάς, λαμπηδόνα ηλιακή, βάτος καιόμενη, φως – φωτιά στην απλωσιά τ’ ουρανού, αρχάγγελοι – πυροσβέστες που κρύβονται πίσω από τα σύννεφα καθώς ο κόσμος μεγαλώνει μαγικά κι απόψε. Έτσι ακριβώς το θέρος ετοιμάζει το θεατρικό κλείσιμο του. Με κρεσέντο!

Τι πολιτισμός όμως αυτό που απαθανάτισε η δεύτερη φωτογραφία: Δηλαδή το μοίρασμα των κερασμάτων και της ρακής μετά την Παράκληση, το τσούγκρισμα και οι ευχές, ταπεινός μελισμός προσφορών, συναίσθηση κοινότητας, συνείδηση κοινωνίας! Όλοι μαζί, η ενότητα αλλά και ο καθένας, μια και μοναδική ατομικότητα. Θαύμα ελευθερίας μέσα στον κανόνα. Σε λίγο η νύχτα παρηγορητική θα κρύψει κάθε ασχήμια. Κάθε αδυναμία. Το πένθος θα καταστεί παραμυθία.

Και καθώς το φεγγάρι γεμίζει θριαμβικά, το σκοτάδι θα πλημμυρίσει φως.

ΥΓ. Σκέφτομαι: Ο πιο ουσιαστικός πολιτισμός είναι εκείνος της καθημερινότητας… Ο πιο πολύτιμος. Χωρίς δηθενιές και επίδειξη. Όταν το έθος ποιεί ήθος, δηλαδή η συνήθεια φτιάχνει συμπεριφορές και στάση ζωής. Επιμένω: Ο πολιτισμός αποτελεί μείζον όπλο και της πολιτικής. Αρκεί οι πολιτικοί να διαθέτουν ένα ελάχιστο πολιτιστικής ευαισθησίας. Και να μην εξαντλούνται σε τεχνοκρατικές επιδειξιομανίες. Πράγμα εξαιρετικά σπάνιο…

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.   

The article expres