Ο κος Κυριάκος Παναγιωτόπουλος είναι Ομότιμος καθηγητής Εδαφολογίας ΑΠΘ.

Η ομιλία του, όπως ακούστηκε στο Ευρωκοινοβούλιο στις 20 Νοεμβρίου 2019,  σχετικά με τον Χώρο Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ) στον Κοκκινόλακκα κατά την εξόρυξη χρυσού στις Σκουριές Χαλκιδικής, παραχωρήθηκε στο iPorta.gr. Tον ευχαριστούμε θερμά για αυτό. 

Ο ΧΥΤΕΑ από τις μεταλλευτικές δραστηριότητες στις Μαύρες Πέτρες και στην Ολυμπιάδα της Ελληνικός Χρυσός (ΕΧ) έκτασης 505 στρεμμάτων, κατασκευάστηκε στη λεκάνη του ρέµατος Κοκκινόλακκα και έχει χωρητικότητα περίπου 15 εκατομμύρια τόνους. Κατ’ αρχήν, η χωροθέτηση του ΧΥΤΕΑ δεν είναι η ενδεδειγμένη για τρεις λόγους:

α) βρίσκεται υψηλότερα και σε μικρή απόσταση από το Στρατώνι, γεγονός που εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τον οικισμό σε περίπτωση ατυχήματος,

β) κάτω από αυτόν υπάρχει υδροφορέας, για τον οποίο υπάρχουν ενδείξεις ότι επικοινωνεί με άλλον που χρησιμοποιείται για τις υδρευτικές ανάγκες των γύρω οικισμών και

γ) η συγκεκριμένη περιοχή είναι ιδιαίτερα σεισμογόνος.

Ο ΧΥΤΕΑ ορίζεται από δύο φράγµατα  ύψους αντίστοιχα 40 και 90 m που η κατασκευή του πρέπει να γίνει µε συγκεκριμένες προδιαγραφές.

Σύστημα Στεγάνωσης

Η ΜΠΕ της ΕΧ (2010), η ΚΥΑ ΕΠΟ (2011) και η Τεχνική Μελέτη Χώρου Απόθεσης Κοκκινόλακκα (2013) της ΕΧ, προβλέπουν (από κάτω προς τα πάνω):

 – Αποστραγγιστική στρώση πάχους 1 m,

– Συμπυκνωμένο στρώμα αργίλου, πάχους 0,6 m  Το στρώμα αυτό θα λειτουργεί ως ένα δεύτερο, εφεδρικό στρώμα προστασίας του περιβάλλοντος σε περίπτωση που η γεωµεµβράνη πληγωθεί,

– Συνθετική γεωµεµβράνη HDPE πάχους 2 mm

– Αποστραγγιστική στρώση πάχους τουλάχιστον 0,3 m,

– Συμπυκνωμένη προστατευτική στρώση επικάλυψης πάχους τουλάχιστον 0,5 m.

Οριστική Μελέτη (6/2015) και Γεωτεχνική Μελέτη (10/2015) δεν περιλαμβάνουν το συμπυκνωμένο στρώμα αργίλου και αντί αυτού αναφέρονται σε γεωσυνθετικό αργιλικό φραγµό.

Ο Μελετητής του Έργου (2/2015) αναφέρει «Η χρήση του Γεωσυνθετικού Αργιλικού Φραγµού προτιμάται λόγω της απλής και πιο γρήγορης εφαρμογής σε σχέση µε τη χρονοβόρα πρακτική κατασκευής συμπυκνωμένης στρώσης αργίλου».

(Τελική) Γεωτεχνική Μελέτη (10/2015): «Η αδυναμία εξεύρεσης φυσικής αργίλου που να ικανοποιεί συστηματικά τις εν λόγω αυστηρές απαιτήσεις οδήγησαν στην επιλογή αντικατάστασης του φυσικού αργιλικού φραγμού με τεχνητό αργιλικό φραγμό ..».

Στις 14-1-2019 η ΕΧ δηλώνει ότι ‘δεν έγινε έρευνα για άργιλο και για αυτό δεν υποβλήθηκε μελέτη έρευνας φυσικής αργίλου’.

«Ανεξήγητες» Αντιφάσεις

Αξίζει να αναφερθεί ότι η κατασκευή του ΧΥΤΕΑ άρχισε το 2013 σύμφωνα με τις μελέτες που κατατέθηκαν το 2015!!! Το 2013 άρχισε και η απόθεση των αποβλήτων

Στις υποχρεώσεις της ΕΧ για την κατασκευή του ΧΥΤΕΑ ήταν επίσης:

α) η λιθογόμωση της βουλιαγμένης στοάς +173 (που βρίσκεται κάτω από το επάνω φράγμα και από τμήμα του χώρου απόθεσης) και υδραυλική αποµόνωση

β) κατασκευή σήραγγας προσπέλασης Ολυμπιάδας –  Μαντέμ Λάκκου – ΧΥΤΕΑ.

παραλήψεις και διαφοροποιήσεις του έργου

-Δεν κατασκευάστηκε η σήραγγα προσπέλασης με αποτέλεσμα την πολύ πυκνή κυκλοφορία βαρέων φορτηγών στον επαρχιακό δρόμο Ολυμπιάδας – Μαντέμ Λάκκου που μεταφέρουν τοξικά απόβλητα από το εργοστάσιο εμπλουτισμού της Ολυμπιάδας στο ΧΥΤΕΑ Κοκκινόλακκα (απόσταση …). Αυξημένος κίνδυνος τροχαίων ατυχημάτων και της εξ αυτών διασποράς αποβλήτων στο περιβάλλον (κάτι που έχει γίνει)

-Δεν έγινε λιθογόμωση της βουλιαγμένης στοάς +173 και υδραυλική αποµόνωση. Αντ’ αυτού, κατασκευάστηκε ‘πλάκα από οπλισμένο σκυρόδεμα’ χωρίς να είναι όμως γνωστό αν η φέρουσα ικανότητα της συγκεκριμένης κατασκευής είναι ικανοποιητική (κίνδυνος καθίζησης).

Σημαντική διαφοροποίηση και του συστήματος στεγάνωσης του πυθμένα, σε σχέση με τα προβλεπόμενα από ΜΠΕ και ΑΕΠΟ:

Α) Απουσιάζει η αποστραγγιστική στρώση πάχους 1 m, κάτω από το σύνολο της στεγάνωσης, για τη διαχείριση των απορροών της φυσικής λεκάνης και την προστασία της γεωµεµβράνης από υψηλές υδραυλικές πιέσεις. Επίσης το δίκτυο αγωγών, υποκείμενο της στεγάνωσης, δεν αναπτύσσεται στο σύνολο της λεκάνης.

Β) Απουσιάζει το συμπυκνωμένο στρώμα αργίλου, πάχους 0,6 m και έχει αντικατασταθεί από γεωσυνθετικό αργιλικό φραγµό αποτελούμενο από πλαστική μεμβράνη και στρώμα μπεντονίτη. Χρησιμοποιήθηκαν δύο διαφορετικά υλικά με συνολικό πάχος 5,6 mm (Eurobent)  και 6,6 mm (Bentofix) χωρίς να είναι γνωστό το πού ακριβώς έχει εγκατασταθεί το κάθε υλικό. Επίσης αυτά διαφοροποιούνται ως προς το πάχος του μπεντονίτη (3,6 mm και ~5,6 mm αντιστοίχως) και ως προς το πάχος της πλαστικής μεμβράνης (2 mm και 1 mm, αντιστοίχως)  και υστερούν από τις απαιτήσεις της Οριστικής Μελέτης της ΕΧ ως προς τη μάζα μπεντονίτη και την αντοχή τους.

Γ) Απουσία δοκιμής χημικής συμβατότητας. Η επαφή του φραγμού, με χημικά, πιθανόν όξινα, διαλύματα είναι δυνατό να προκαλέσει αλλοιώσεις των ιδιοτήτων του.

Δ) Δε λήφθηκε υπόψη η επίδραση της γήρανσης στις ιδιότητες των μεμβρανών του γεωσυνθετικού αργιλικού φραγµού. Σύμφωνα με το τεχνικό φυλλάδιο του κατασκευαστή της μιας από τις δύο μεμβράνες που χρησιμοποιήθηκαν (Eurobent), η διάρκεια ζωής του είναι 25 έτη. Τα έξι έτη έχουν ήδη παρέλθει. Υπόψη ότι, η τοξικότητα των αποβλήτων θα υφίσταται στο διηνεκές.

Αργιλικός γεωσυνθετικός φραγμός δεν έχει εφαρμοστεί σε περιοχές με σεισμοτεκτονικό καθεστώς παρόμοιο με την υπόψη περιοχή. Αλλά όπου αυτό έγινε, έχουν επισημανθεί περιστατικά αστοχίας γεωσυνθετικών φραγμών σε συνθήκες ισχυρής σεισμικής φόρτισης.

Συνοπτικά οι διαφοροποιήσεις και παραλήψεις που παρατηρούνται κατά την κατασκευή του ΧΥΤΕΑ και τα συνδεδεμένα με αυτόν έργα: δεν έγινε η σήραγγα προσπέλασης Ολυμπιάδας –Μαντέμ Λάκκου, δεν έγινε λιθογόμωση της βουλιαγμένης στοάς +173, απουσία αποστραγγιστικής στρώσης (πάχους 1 m) και απουσία στρώσης συμπυκνωμένης αργίλου (πάχους 0,6 m), έλλειψη διερεύνησης της δοκιμής χημικής συμβατότητας και των επιπτώσεων της γήρανσης των μεμβρανών (διάρκεια ζωής 25 έτη). Παρά το ότι ο ΧΥΤΕΑ δεν έχει αδειοδοτηθεί περιβαλλοντικά, αποθέτονται σε αυτόν τοξικά απόβλητα συνεχώς μέχρι και σήμερα με ‘προσωρινές’ άδειες (που ισχύουν μέχρι 31-12-2018). Φυσικά η πιθανή ρύπανση του υδροφορέα και στο περιβάλλον, δεν θα είναι ‘προσωρινή’ αλλά μόνιμη. Τέλος, δε λήφθηκε υπόψη η κλιματική κρίση και τα πιθανά επακόλουθα  πλημμυρικά φαινόμενα.

Γιατί αυτές οι αλλαγές, διαφοροποιήσεις και παραλήψεις;

Εκτίμηση: Ταχύτερη ολοκλήρωση του έργου για δημιουργία τετελεσμένων και μείωση κόστους καθώς η ΕΧ αυτοδιαφημίζεται ως Εταιρεία χαμηλού κόστους. Σε αντίθεση όμως με το χαμηλό κόστος ο κίνδυνος για σοβαρή περιβαλλοντική καταστροφή είναι πολύ υψηλός.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr