Ο Νίκος Βασιλαράς είναι επιχειρηματίας και διαβιεί στη Ρόδο

ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΠΟΥ ΚΑΝΟΥΝ ΤΟ ΚΑΛΟ, ΟΧΙ ΓΙΑ ΝΑ ΑΜΕΙΦΘΟΥΝ ΑΛΛΑ ΔΙΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟ.

Τι είναι καλό το κρίνει ο κάθε ένας με τον εαυτό του, με την συνείδηση του.

Η αγαθοεργία είναι το λαμπρότερο κόσμημα του ανθρωπισμού.

Η αγαθοεργία είναι η ανεξάντλητη πηγή της αγάπης.

Όχι όμως η αγαθοεργία η οποία περιορίζεται στα στενά όρια του «ενδύειν τον γυμνόν και τρέφει τον πεινώντα», αλλά η αγαθοεργία με την ευρύτερη έννοια, που θεωρεί όλους τους ανθρώπους ως αδελφούς, η αγαθοεργία που γράφει επί ύδατος τα ελαττώματα των συνανθρώπων και επί χάλκινης πλάκας τις αρετές τους.

Η παροχή όμως βοήθειας και εκ ψυχρού καθήκοντος ενίσχυση προς τον συνάνθρωπο, δεν προσδίδει στην πράξη καμία ηθική αξία και ιδιαίτερα όταν προσβάλλει, συμπιέζει και καταθλίβει τον βοηθούμενο.

Δεν έχει αξία ιδιαίτερη η αγαθοεργία όταν παρέχεται στους ενδεείς, από εγωισμό για να απαλλαγεί ο ελεών από την πίεση ή την φορτική ενόχληση του ζητούντος βοήθεια και συνδρομή.

Ο Δημοσθένης είπε: «Δει γαρ τους ευτυχούντας περί των ατυχούντων αεί φαίνεσθαι τα βέλτιστα βουλοευομένους, επειδή περί άδηλον το μέλλον άπασιν ανθρώποις» (=Πρέπει πάντοτε να φαίνονται οι ευτυχούντες ότι σκέπτονται τα άριστα για τους δυστυχούντας, αφού βέβαια το μέλλον είναι σε όλους άγνωστο).

Ουδέποτε το χέρι βοηθείας να μεταβάλλεται σε χέρι ελεημοσύνης διότι τότε και η αγαθοεργία και ο ευεργέτης εξευτελίζονται.

Ο Σοφοκλής έλεγε, μόνο οι μεγάλες ψυχές γνωρίζουν πόση δόξα περικλείει έστω και η παραμικρή αγαθοεργία.
«Ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ υποστήριξε ότι η φροντίδα για τους συνανθρώπους μας είναι το στοιχείο που προσδίδει σε όλους μας την ανθρώπινή μας διάσταση, ενώ ο Αριστοτέλης είπε: “Η μόρφωση του μυαλού χωρίς τη μόρφωση της καρδιάς δεν είναι καθόλου μόρφωση”.

Οι δύο αυτές προσεγγίσεις προσδιορίζουν απόλυτα την ουσία της έννοιας της φιλανθρωπίας.

Η φιλανθρωπία εκφράζεται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, όλοι εκ των οποίων είναι εξίσου σημαντικοί.

Είναι γενικά αποδεκτό ότι η λέξη Φιλανθρωπία επινοήθηκε στην αρχαία Ελλάδα από τον Αισχύλο στον Προμηθέα Δεσμώτη, όπου περιγράφει ένα μύθο πως τα πρωτόγονα πλάσματα που δημιουργήθηκαν χωρίς γνώσεις και δεξιότητες ζούσαν σε σπηλιές με τον συνεχή φόβο για τη ζωή τους.

Ο Δίας, ο βασιλιάς των θεών, αποφάσισε να τους καταστρέψει, αλλά ο Προμηθέας, ένας Τιτάνας το όνομα του οποίου σημαίνει “προνοητικότητα” τους έδωσε ως δώρα την φωτιά και την αισιοδοξία: τη φωτιά, που συμβολίζει όλες τις γνώσεις, τις δεξιότητες, την τεχνολογία, τις τέχνες και την επιστήμη. Με αισιοδοξία, θα χρησιμοποιούν τη φωτιά εποικοδομητικά, για τη βελτίωση της ανθρώπινης κατάστασης.

Η πρώτη όμως χρήση του όρου «φιλανθρωπία» με τη μορφή ουσιαστικού περιεχομένου ήρθε λίγο αργότερα (περ. 390 π.Χ.), στον πλατωνικό διάλογο «Ευθύφρων», όπου ο Σωκράτης φέρεται να έχει πει: «Εγώ όμως φοβούμαι μήπως από την φιλανθρωπία μου φαίνομαι σ΄ αυτούς ότι διδάσκω αδιακρίτως κάθε άνθρωπο ότι γνωρίζω, όχι μόνον χωρίς κανένα μισθό, αλλ’ αν είχα χρήματα, και θα πλήρωνα ακόμη με ευχαρίστησή μου εκείνον, ο οποίος ήθελε να ακούει τις ομιλίες μου».

Στις μέρες μας, η φιλανθρωπία κατέληξε να θεωρείται μια έννοια παρεξηγημένη, καθώς τείνει να κυριαρχήσει η άποψη ότι ταυτιζόμενη με την ελεημοσύνη, αποτελεί προϊόν του αστισμού και του ελιτισμού, κάτι που απάδει από μια ευνομούμενη κοινωνία κι ένα κράτος δικαίου, το οποίο οφείλει να μεριμνά για κάθε πολίτη του, καλύπτοντας τις ανάγκες του μέσα από τη δέσμη της προνοιακής πολιτικής που υποχρεούται να εφαρμόζει.
Γι’ αυτό, σε μια διαχρονικότερη προσέγγιση, τείνει να παγιωθεί η άποψη ότι φιλανθρωπία είναι κάθε ενέργεια που διάκειται «φίλα» (=φιλικά) προς τον άνθρωπο, αδιακρίτως.
Ο καθένας λοιπόν, καλείται να προσδιοριστεί απέναντι στις δύο αυτές έννοιες (αγαθοεργία και φιλανθρωπία) και να τοποθετηθεί, μέσα στο πλαίσιο που η σύγχρονη κοινωνία έχει θέσει, στη βάση των αναγκών του πολίτη.

Τελικά, η ποίηση και πάλι επιστεγάζει και αμβλύνει τις αντιθέσεις, μέσα από την καταληκτική φράση του Νικηφόρου Βρεττάκου, στην πιο αποκαλυπτική διατύπωση και ερμηνεία περί Θεού και ανθρώπου, στην υψηλότερη διάσταση, ως διαπιστωτικός λόγος:

«Ο πλησιέστερος δρόμος προς τον Θεό
περνάει μέσα από τον άλλο άνθρωπο»

27.5.2020

 * Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr