Ελπίδα Νούσα

Aπό τα πολύ παλιά χρόνια οι άνθρωποι ευχαριστούσαν τους θεούς για όσα τους έδινε η γη και προσεύχονταν για τη σοδειά της επόμενης χρονιάς.
Έτσι οι αρχαίοι Έλληνες έκαναν τελετές προς τιμήν της Δήμητρας, θεάς της γεωργίας και της κόρης της Περσεφόνης, οι Ρωμαίοι γιόρταζαν κάθε Οκτώβριο την Κέρες, τη θεά των σιτηρών, οι Αιγύπτιοι τιμούσαν το δικό τους θεό της γεωργίας Μιν με πρώτο το Φαραώ να κόβει το στάχυ της χρονιάς, οι ινδιάνοι έκαναν γιορτές προς τιμή των πνευμάτων της φράουλας, του καλαμποκιού και των λαχανικών ενώ, τέλος οι κινέζοι γιόρταζαν τη σοδειά τους τη μεγάλη πανσέληνο του Αυγούστου, στη γνωστή γιορτή του φεγγαριού.

Βλέπουμε δηλαδή πως η έννοια του “Ευχαριστώ, για ό,τι μου προσφέρεται” είναι πολύ παλιά.

Η Γιορτή των Ευχαριστιών, που γιορτάζεται την τελευταία  Πέμπτη του Νοέμβρη είναι  παραδοσιακή γιορτή της σοδειάς και δεν ανήκει σε κάποια θρησκεία, ανήκει σ’ όλους.

Εκείνο που ίσως δεν είναι τόσο γνωστό είναι πως την Ημέρα της Γιορτής των Ευχαριστιών συνηθίζεται στους μουσικούς κύκλους να εκτελείται  το “String Quartet No. 15” του Μπετόβεν.

Συγκεκριμένα, το τρίτο μέρος του με τον υπότιτλο: “Heiliger Dankgesang eines Genesenen an die Gottheit, in der lydischen Tonart – Ιερό άσμα ευχαριστίας στο Θεό σε λυδικό τρόπο” ή απλά “Hymn of Thanksgiving”.

Ο συνθέτης το έγραψε το 1825 μετά από μια σοβαρή -θανατηφόρα σε κάποιες περιπτώσεις- ασθένεια που πέρασε στο Μπάντεν.

Αποτελεί  καρπό της ανακούφισης μετά τον τεράστιο πόνο, γι’αυτό η αγωνία και ο πόνος  είναι συναισθήματα διάχυτα στο ξετύλιγμα της μελωδίας του, όπως επίσης η ελπίδα και η λύτρωση που ακολουθούν…
Το συναρπαστικό τρίτο μέρος του, “Molto Adagio-Andante”, ονομάστηκε από τον τιτάνα:  “αίσθηση νέας δύναμης”!

Πρόκειται για απαράμιλλης ηχοχρωματικής δύναμης μέρος, όπου τα όργανα των δυο αργών κινήσεων αλληλοκαλύπτονται πάνω στο ίδιο μοτίβο, που οδηγεί σε ένα αριστουργηματικό χορικό με εμφανή την σταδιακή ενδυνάμωση του βασικού μοτίβου στο τέλος του μέρους.

Το “Κουαρτέτο” ήταν και πολύ αγαπημένο του ποιητή μας, Γιώργου Σεφέρη που έχει σημειώσει σχετικά:

“…το Κουαρτέτο 132, εκείνο με την περίφημη Canzona di ringraziamento “ιερό τραγούδι ευγνωμοσύνης, ενός που γιατρεύτηκε, στο Θεό, σε λυδικό τρόπο”. Τα έχω χαμένα, γνώρισα τόσους που ήταν έμπειροι στη μουσική, δε βρέθηκε ένας να μου πει πώς κάποτε ο Μπετόβεν είχε εκφράσει μ’ έναν τόσο χειροπιαστό τρόπο την ωριμότητα του ανθρώπου μπροστά στο θάνατο, την ελευθέρωση από το θάνατο με τόσο ανθρώπινο τρόπο…”

Επίσης το συγκεκριμένο Κουαρτέτο είναι εκείνο που έδωσε ερέθισμα στον Τ. Έλιοτ να γράψει τα δικά του “Τέσσερα Κουαρτέτα” .

L.V. Beethoven: String Quartet no.15 Op 132, mov. III: Heiliger Dankgesang