Ο Πάνος Καπώνης* είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, τ. Επ. Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών (Φαρμακευτική), ποιητής, συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας  Έχει συγγράψει οκτώ πανεπιστημιακά συγγράμματα φαρμακευτικού δικαίου.Λογοτεχνική ιστoσελίδα : http://logos.caponis.gr.

ΕΞ ΕΠΑΦΗΣ [Π45]

Ο ΕΧΘΡΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ > Η ΓΥΝΑΙΚΑ

«Λένε ψέματα… Τους ικέτευα να τη δω στο νεκροτομείο. Όταν με άφησαν να τη δω, είχε μώλωπες…», είπε στις 21-9-2022 ο πατέρας της Μαχσά στο BBC Persia.

«Όχι στη μαντίλα! Ναι στην ελευθερία και την ισότητα!» φώναζαν οι γυναίκες στην Τεχεράνη και σε άλλες πόλεις. 

Πίσω στον χρόνο :  1949 : Σιμόν ντε Μποβουάρ : το  «Δεύτερο φύλο» (Le Deuxième Sexe, Les faits et les mythes), που είχε εκδοθεί το 1949 από τον εκδοτικό οίκο Gallimard, Ως υπαρξίστρια η Μποβουάρ αποδεχόταν πως η ύπαρξη προηγείται της ουσίας. Επομένως, υποστήριζε, ότι δεν γεννιέται κανείς γυναίκα, αλλά γίνεται. Ότι, δια μέσου της ιστορίας οι γυναίκες έχουν θεωρηθεί ως η παρέκκλιση, η ανωμαλία. Ακόμη και η πρώιμη φεμινίστρια Μαίρη Γουώλστονκραφτ θεωρούσε ότι οι άντρες ήταν το ιδανικό στο οποίο θα έπρεπε να ανέλθουν οι γυναίκες. Η Μποβουάρ έλεγε πως αυτή η στάση έχει κρατήσει πίσω τις γυναίκες διατηρώντας την αντίληψη πως οι γυναίκες είναι η παρέκκλιση από το κανονικό, ότι είναι παρείσακτες που προσπαθούν να εξομοιωθούν με την «κανονικότητα».  Το βιβλίο της Μποβουάρ  «Δεύτερο Φύλο» (1949) αρχίζει υποστηρίζοντας ότι η ελευθερία των γυναικών είναι ένα δικαίωμα που έχει να κάνει με την ισότητα προς τους άνδρες, ενταγμένη στον ορίζοντα της οικουμενικής ελευθερίας, η οποία με τη σειρά της είναι αναπόσπαστα δεμένη με την πραγματική φύση του ανθρώπου.

Πάμε όμως πιο πίσω ακόμα : -«… ἢ οὐκ οἴδατε ὅτι ὁ κολλώμενος τῇ πόρνῃ ἓν σῶμά ἐστιν; ἔσονται γάρ, φησίν, οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν!» έλεγε ο Παύλος στους πρώτους Χριστιανούς, για να καταλήξει : «… Περί δὲ ὧν ἐγράψατέ μοι, καλὸν ἀνθρώπῳ γυναικὸς μὴ ἅπτεσθαι·!»..

Ο Χριστιανισμός : «οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ» λέει ο ίδιος ο Παύλος αντιφάσκων προς εαυτόν στην προς Γαλάταις επιστολή του (Γαλ. 3,28), και έτσι στον Δυτικό Κόσμο, όχι μόνον καθιερώθηκε η γυναίκα σε θέση ισότιμη με τον άντρα, τουλάχιστον θεωρητικά, γιατί βλέπουμε τις βιαιότητες και την εγκληματικότητα εναντίον των γυναικών – ας την ονομάσουμε και εδώ «γυναικοκτονία» – όχι βέβαια χωρίς μεγάλους αγώνες και πολλές φορές αιματηρές, αλλά τέλος πάντων σήμερα είναι στην καλλίτερη θέση από πάντα.  

Και στο Ισλάμ ; Δεν θα πω φιλοσοφίες ή θεωρίες. Θα αρκεστώ στην ειδησεογραφία, όπως : 

«Στα επτά της χρόνια την πάντρεψαν με έναν ογδοντάρη. Κατόπιν με κάποιον άλλο. Η Φατίμα* υπέστη βιασμούς, στέρηση τροφής, ξυλοδαρμούς, ώσπου, μην αντέχοντας άλλο πια, αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει. Μετά τη νιοστή φυγή της, κρύβεται σήμερα σ’ ένα από τα λιγοστά καταφύγια για γυναίκες-θύματα βίας που παραμένουν ανοικτά στο Αφγανιστάν αφότου την εξουσία στη χώρα της Ασίας ανακατέλαβαν οι Ταλιμπάν, στα μέσα του Αυγούστου». (Εφημ, ΤΑΝΕΑ 2-1-2022).

Για το Ισλάμ ισχύουν οι εξής κανόνες : 

Οι γυναίκες πρέπει να είναι καλυμμένες με ένδυμα από την κορυφή μέχρι και τα νύχια. Στις γυναίκες απαγορεύεται να εργάζονται. Εξαιρούνται ελάχιστες περιπτώσεις. Απαγορεύεται να πηγαίνουν στο σχολείο. Η πρόσβασή τους στο Σύστημα Υγείας είναι περιορισμένη. Απαγορεύεται να βγουν από το σπίτι αν δεν συνοδεύονται από άνδρες- μέλη της οικογένειάς τους. Οι γυναίκες μπορούν να χρησιμοποιούν μόνο ειδικά λεωφορεία. Η μεταφορά με ταξί επιτρέπεται μόνο με συνοδεία άντρα συγγενή. Οι γυναίκες απαγορεύεται να κυκλοφορούν στον δρόμο χωρίς άντρα συγγενή τους. Τα παράθυρα των σπιτιών τους πρέπει να είναι βαμμένα ώστε να αποκλείεται ότι κάποιος περαστικός θα δει μια γυναίκα μέσα στο σπίτι της. 

Το Ισλάμ [αραβική λέξη που σημαίνει «υποταγή»] είναι η δεύτερη πολυπληθέστερη θρησκεία στον κόσμο και αριθμεί γύρω στα 1.8 δισεκατομμύρια πιστών ή το 24,1% του πληθυσμού της γης (στατιστικά στοιχεία του 2017). Οι πιστοί του, ονομάζονται «μουσλίμ», δηλαδή υποταγμένοι. Είναι γνωστό ότι η θέση της γυναίκας στο Ισλάμ, αποτελεί ένα αμφιλεγόμενο και παράλληλα αρκετά επίκαιρο θέμα στις μέρες μας. Αυτή ορίζεται από το ιερό Κοράνιο και τα Χαντίθ και την εφαρμογή της Σαρίας.

Στο Ισλάμ ο άνδρας υπερέχει έναντι της γυναίκας. Το Κοράνι αναφέρει : «Κι οι γυναίκες, σύμφωνα με ό,τι είναι δίκαιο, θα έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις, οι άνδρες υπερέχουν ένα βαθμό πιο πολύ» [Κοράνι, «Η Αγελάδα», 2:228]. Ή «Οι άνδρες είναι οι προστάτες και οι κύριοι των γυναικών, γιατί ο Αλλάχ έχει χαρίσει ανώτερο βαθμό στους άνδρες από τις γυναίκες και επειδή ξοδεύουν από τις περιουσίες τους. Γι’ αυτό οι ενάρετες γυναίκες πρέπει να είναι με ευσέβεια πειθαρχικές, και όταν ο άνδρας τους απουσιάζει πρέπει να προστατεύουν ό,τι του ανέθεσε ο Αλλάχ να φυλάγουν». [Κοράνι, «Οι Γυναίκες», 4:34]. 

Ακόμη το Κοράνι αναφέρει για τη συμπεριφορά τώρα των ανδρών απέναντι στις γυναίκες τα εξής: «Όσο για τις γυναίκες εκείνες που φοβάστε την παρακοή τους, συμβουλέψτε τες πρώτα… και τέλος να τις δείρετε ελαφριά. Αν όμως επιστρέψουν στην υπακοή, μη χρησιμοποιήσετε εναντίον τους μέσα ενοχλητικά, γιατί ο Αλλάχ είναι Πανύψηλος. Μεγάλος πάνω από όλους σας». [Κοράνι, «Οι Γυναίκες», 4:34]. Γίνεται επομένως αντιληπτό, πως στην ισλαμική παράδοση, που παραμένει ζωντανή στην πλειοψηφία των μουσουλμανικών κρατών, η δομή της κοινωνίας είναι πατριαρχική και η γυναίκα εμφανίζεται ως υποτελής του άνδρα. Έτσι, ο ισλαμικός φονταμενταλισμός από τη μια και η πατριαρχική δομή της κοινωνίας από την άλλη συμβάλλουν στη διατήρηση της ανισότητας μεταξύ των δύο φύλων εις βάρος της γυναίκας. Η μουσουλμάνα γυναίκα οφείλει να υπακούει στον ισλαμικό νόμο, τη Σαρία, ο οποίος ρυθμίζει διάφορα επιμέρους ζητήματα, όπως τον τρόπο ζωής, συμπεριφοράς, ένδυσης, θέματα κοινωνικά και οικονομικά, αλλά και οικογενειακά και κληρονομικά. Το ισλαμικό δίκαιο, ονομάζεται στην αραβική γλώσσα Σαρία και σημαίνει «ο δρόμος, που ακολουθεί το νόμο του Θεού». Η εικόνα της ελεύθερης και ανεξάρτητης γυναίκας στις μουσουλμανικές χώρες είναι κάτι το αδιανόητο. [Τρουμπέλα Ελένη, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας].

Η ενδυμασία των μουσουλμάνων γυναικών αναφέρεται και ως παράδειγμα υποταγής τους στα πλαίσια του ισλαμικού νόμου. Το σώμα της γυναίκας επιβάλλεται να καλύπτεται ολοκληρωτικά, καθώς και ο Αλλάχ λέει : ««Ω! Εσύ, ο Προφήτης! Να πεις στις συζύγους σου, στις θυγατέρες σου και στις γυναίκες των πιστών, ότι πρέπει να ρίχνουν πάνω τους (όταν κυκλοφορούν) τα (εξωτερικά τους ρούχα )-γκαλαμπίες, (που καλύπτουν από το κεφάλι μέχρι τα πόδια) τούτο είναι πιο κατάλληλο για να αναγνωρίζονται (ως αγνές πιστές) όσο και να μην ενοχλούνται…».  Στις περιπτώσεις που μια γυναίκα είναι ακάλυπτη, τότε θεωρείται «νόμιμο» οι άνδρες να τις ακουμπούν, αλλά και να τις επιτίθενται λεκτικά. [Κοράνι, «Το Ιερό Προσκύνημα», 22:59].  Στο Ιράν, υπάρχει θρησκευτική αστυνομία  για να ελέγχει αν οι γυναίκες είναι κατάλληλα ντυμένες, δηλαδή αν φοράνε το τσαντόρ τους (sic !!!). H γυναίκα στο Ισλάμ απαγορεύεται να επιδεικνύει τα μέλη του σώματός της και ανάλογα με την αυστηρότητα της χώρας όπου διαμένει υποχρεούται να τα καλύπτει. Το πρόσωπό της επιτρέπεται να είναι ορατό μόνο στα μέλη της οικογένειάς της και γενικά στους γνωστούς και συγγενείς, όπως π.χ. να φορούν το  Χιτζάμπ, ένα ρούχο που αφήνει ελεύθερο το πρόσωπο, όμως τα μαλλιά δεν επιτρέπεται να φαίνονται, όπως και ο λαιμός, σαν αυτό που φορούσε η 22χρονη Μαχσά Αμινί που συνελήφθη στις 13 Σεπτεμβρίου στην Τεχεράνη για ανάρμοστη ενδυμασία και πέθανε ενώ βρισκόταν υπό κράτηση. 

Όλα αυτά βέβαια, για εμάς τους δυτικούς, εκφράζουν τη γυναικεία καταπίεση, για αρκετές μουσουλμάνες όμως, εκφράζουν την ιδιαίτερή ταυτότητά τους, αλλά αυτό στον 21^ο αιώνα δεν αποτελεί άλλοθι, όσο και εάν η ενδυμασία των γυναικών στις μουσουλμανικές χώρες αποτελεί είδος προσήλωσης στα τοπικά θρησκευτικά τους απαρχαιωμένα δόγματα. Η ζωή εν τάφω δηλαδή για τις μουσουλμάνες γυναίκες. Όλα ξεκίνησαν όταν η αστυνομία ηθών, στο θεοκρατικό Ιράν, συνέλαβε την 22χρονη Αμινί, επειδή δεν φορούσε σωστά το Χιτζάμπ της. Η κοπέλα μεταφέρθηκε εγκεφαλικά νεκρή στο νοσοκομείο, με την οικογένειά της να καταγγέλλει βασανιστήρια και να θεωρεί ότι ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου. «Ο ιρανικός λαός βγήκε στους δρόμους για να αγωνιστεί για τα θεμελιώδη δικαιώματά του και την ανθρώπινη αξιοπρέπειά του (…) και η κυβέρνηση απαντά σε αυτές τις ειρηνικές διαδηλώσεις με σφαίρες», κατήγγειλε ο διευθυντής μιας ΜΚΟ Μαχμούντ Αμίρι-Μόγκανταμ», έστω και εάν αυτό συμβαίνει στις ημέρες μας μετά από εκατό περίπου χρόνια από το πρώτο γυναικείο κίνημα στη Δύση. 

Την Πέμπτη  22 Σεπτεμβρίου 2022 η διάσημη δημοσιογράφος του αμερικανικού τηλεοπτικού δικτύου CNN Κριστιάν Αμανπούρ δήλωσε ότι αρνήθηκε να φορέσει μαντίλα – και ΚΑΛΑ έκανε – για να πάρει συνέντευξη από τον πρόεδρο του Ιράν Εμπραχίμ Ραϊσί, με αποτέλεσμα εκείνος να την ακυρώσει, εν μέσω των διαδηλώσεων. Πρέπει δε να επισημάνουμε, πως διαχρονικά ο αγώνας των γυναικών για να αποκτήσουν ίσα δικαιώματα με τους άνδρες, είναι ταυτόσημος με τον αγώνα της ανθρωπότητας για αξιοπρέπεια στην καθημερινή ζωή. Όχι λοιπόν στο Ισλάμ, δηλαδή, όχι στην υποταγή των γυναικών. 

Όχι με λίγα λόγια στην υποταγή της ομορφιάς , της εξυπνάδας και του ισχυρού φύλου που αντιπροσωπεύει η γυναίκα εντός και εκτός της Σαρία. Όχι στον σύγχρονο μεσαίωνα.

ΠΑΝΟΣ ΚΑΠΩΝΗΣ