Ηλίας Καραβόλιας

DELIVERY  2241003600  8:00-16:00 & 19:00-22:00

Μπήκε για τα καλά η κοινωνία «μέσα» στις οθόνες. Άραγε όμως τι σημαίνει αυτό στην πραγματικότητα ; Σημαίνει μάλλον ότι το ανθρώπινο κεφάλαιο δεν «μετακινείται» με τις παλιές ταχύτητες. Η πόλη έχει μειώσει την πυκνότητα της μέσω της απαγόρευσης «άσκοπων» ροών και συναθροίσεων και οι μάζες «μετακινούνται» πλέον στα δίκτυα.

Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας: ο καπιταλισμός (με αιχμή του δόρατος τα κράτη και τα ολιγοπώλια ) «εισήγαγε» με φόρα στα τερματικά τους εργαζόμενους πληθυσμούς (προστατεύοντας τους από τον φονικό ιό) και αφαιρώντας : «εργασία» από τις ροές πραγματικής παραγωγής, και «αγοραστική δύναμη» από τις ροές εμπορίου. Και με τις κρατικές πιστώσεις στους τραπεζικούς λογαριασμούς εργοδοτών /εργαζομένων μεταφέρονται και οι αναγκαίοι «πόροι» στις ψηφιακές ροές προσφοράς-ζήτησης.

Μπορεί πχ. τώρα να περπατάμε με άπλετο χρόνο σε πάρκα και δρόμους -λόγω αναστολής εργασιών – ομως όταν επανέλθουμε σε ρυθμούς «κανονικής» παραγωγής θα πρέπει με την «έξυπνη» τηλεργασία να υπάρξει υπεραπόδοση στην απασχόληση. Διαφορετικά δεν θα εγγραφεί υπεραξία σε κανένα λογιστικό κατάστιχο (σημ: δεν θα είμαστε ανταγωνιστικοί, οπως θα μας λένε κυβερνήσεις και δανειστές πριν τους φόρους και τις περικοπές).

Με άλλα λογια : τα απανωτά lockdown είναι στην πραγματικότητα συμπτώματα της καπιταλιστικής «νεύρωσης». Είναι το «προϊόν» της προσπάθειας αναδιάρθρωσης του ανθρώπινου κεφαλαίου. Ο καπιταλισμός πάλι «καίει» κεφάλαιο. Και η πόλη δεν είναι τίποτα άλλο από «συσσώρευση κεφαλαίου». Το σύστημα βρήκε την μεγάλη ιστορική ευκαιρία να αναδιαρθρωθεί ένεκα της τεχνολογικής υπερεπέκτασης της καινοτομίας μέσα στα ηλεκτρονικά δίκτυα προσφοράς-ζήτησης.

Ο βιοπληροφοριακός και γνωσιακός καπιταλισμός έπρεπε να «χωρέσει» το υποκείμενο μέσα στις ατελεύτητες ψηφιακές ροές των δικτύων. Η συνεχώς αυξημένη απεδαφικοποίηση του κεφαλαίου, ο χωροχρονικός του ιμπεριαλισμός δηλαδή, είχε μόνο μια κατάληξη :  να «εγκατασταθεί» μόνιμα το υποκείμενο στην ψηφιακή επικράτεια αφού εφοδιαστεί με χρόνο, και αφού υποτιμηθεί ως «παραγωγικό» κεφάλαιο. Επιστρατεύτηκε δε ο γνωστός συστημικός βραχίονας ( κράτος) για να συντηρήσει με επιδόματα την παραγωγική και καταναλωτική επάρκεια των υποαμειβόμενων πληθυσμών.

Σε αυτό το σκηνικό κρύβεται και μια άλλη σημαντική λεπτομέρεια : οι smart cities του μέλλοντος θα είναι στην ουσία οι πόλεις εκείνες που θα αυξάνουν την παραγωγικότητα του κεφαλαίου επειδή θα μειώνουν τους νεκρούς χρόνους μετακίνησης των εργαζομένων ( βλ και Sarajevo Magazine, Άσκοπες μετακινήσεις).

Η ενεργειακή αναβάθμιση και η υπερσυνδεσιμότητα μιας πόλης δεν θα είναι τίποτα άλλο από την υπερεπέκταση του παραγωγικού χρόνου εις βάρος της άσκοπης περιπλάνησης των κατοίκων της στο αστικό περιβάλλον.

«Η υπερσυγκέντρωση πληθυσμών, σε megacities που κατασκευάστηκαν σταδιακά στον 20ο αιώνα, σημαίνει υποδομές που είναι πλέον κάτι παραπάνω από γερασμένες, σε ορους καπιταλιστικής απόδοσης», γράφεται στο Sarajevo Magazine.

Εδώ ακριβώς βρίσκεται το σημείο κατανόησης της ριζικής μετατόπισης του οικονομικού μοντέλου παραγωγής -κατανάλωσης στην 4η βιομηχανική επανάσταση : οι υποδομές πρέπει να αναδιάρθρωθουν παράλληλα με την αναδιάρθρωση του συντελεστή παραγωγής «εργασία». Το κεφάλαιο δεν μπορεί να επεκταθεί σε νέες αγορές (και με νέους prosumers) αν δεν βελτιωθούν οι υποδομές για συνεχή πρόσβαση και υπερσυνδεσιμότητα.

Γιατί το στοίχημα του μέλλοντος στο απροσδιόριστο όριο της νέας υπερσυσσώρευσης είναι η πρόσβαση : όχι η ιδιοκτησία. Αυτή πλέον θα αφορά μόνο τους κατόχους των σύγχρονων μέσων παραγωγής (λογισμικά)….