Ο λόγος του βλέμματος

Έχω καθήσει ώρες εμπρός του προσπαθώντας να διεισδύσω στο μυστικό του. Εκεί, στην National Gallery του Λονδίνου. Αυτοπροσωπογραφία του Salvatore Rosa, ζωγράφου – μύθου του ναπολιτάνικου μπαρόκ και συγχρόνως μουσικού, ποιητή, ηθοποιού που προκαλούσε ντελίριο με την γοητεία του στους συγκαιρινούς του. Ένας πρώιμος flâneur κι ένας δανδής από αυτούς που θα ευδοκιμήσουν τον 19ο αι. Με κοιτάζει μελαγχολικός ή βλοσυρός (;) μέσα από ένα μάλλον θεατρικά δραματοποιημένο τοπίο και προτείνει μιαν επιγραφή – εντολή αποστομώνοντας με κυριολεκτικά:

AUT TACE AUT LOQVERE MELIORA SILENTIO. “Ή σώπασε ή πες πράγματα καλύτερα της σιωπής.”
Ο ίδιος επιλέγει σοφά να μιλήσει μέσα απ’ τις εικόνες και την γλώσσα τους και μάλιστα με σημείο αναφοράς το πρόσωπο του το ίδιο. Το πιο πολύτιμο.

Ένας Ντον Τζιοβάνι έτοιμος να συγκρουστεί για τα πάθη του με το υπερβατικό ή, μήπως ένας Φον Κλάιστ αποφασισμένος να προχωρήσει στο μοιραίο βήμα απορρίπτοντας και την εποχή του και τις αξίες της;
Το βέβαιο είναι πως ο Rosa επηρεάστηκε από τον ώμο ρεαλισμό του Ισπανού G. Ribera, του πιο ασυμβίβαστου καραβατζέσκο του καιρού του που είχε εγκατασταθεί στη Νάπολη από το 1616. Δηλαδή ένα χρόνο μετά τη γέννηση του ζωγράφου. Όπως επίσης είναι βέβαιο πως με την σειρά του επηρέασε τους ρομαντικούς συναδέλφους του στον αιώνα των Φώτων οι οποίοι μυθολόγησαν συνειδητά το τοπίο.

Προσωπικά μού αρέσει επίσης κι ένας άλλος “τρελός”, σύγχρονος του Rosa, ο Alessandro Magniasco, διάσημος για τις αλλόκοτες, εξωπραγματικές εικόνες του και τον τρόπο να λέει ιστορίες τρόμου και έκστασης. Αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα προς συζήτηση!

Πάντως ένα είναι το βέβαιο: ο ζωγράφος, από την σιγουριά και την αλαζονεία εδώ των τριάντα περίπου χρόνων του, μάς κοιτάζει γνωρίζοντας πως τα όποια μυστικά του θα τα κρύψει βαθιά στις φόδρες του μέλλοντος …

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr